Gideon Rachman
Η θρυλική ισχύς του ισραηλινού λόμπι Aipac και πόσο έχει εξασθενήσει μετά το φιάσκο της Συρίας. Η προσωπική έχθρα Ομπάμα-Νετανιάχου και ο ρόλος της εξοργισμένης Σαουδικής Αραβίας.
Για τον Μπαράκ Ομπάμα η επίτευξη πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν μπορεί να είναι το εύκολο μέρος της εξίσωσης. Ο πρόεδρος καλείται τώρα να δώσει μία μεγαλύτερη μάχη αντιμέτωπος με το Ισραήλ και τους υποστηρικτές του τις ΗΠΑ καθώς προσπαθούν να συγκεντρώσουν δυνάμεις αντίστασης στη συμφωνία. Η κυβέρνηση το γνωρίζει και είναι συγκρατημένα αισιόδοξη ότι μπορεί να αντιμετωπίσει το λόμπι του Ισραήλ στο Κογκρέσο και να κερδίσει.
Κάτω από όλες τις μυστικές πληροφορίες η αμερικανοϊσραηλινή διαμάχη για το Ιράν είναι πολύ απλή. Οι Ισραηλινοί θέλουν την πλήρη διάλυση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Οι Αμερικανοί και οι εταίροι τους στη διαπραγματευτική ομάδα των 6 διεθνών δυνάμεωνθέλουν πάγωμα του προγράμματος με την πρώτη ευκαιρία - και αναγνωρίζουν επίσης ότι οποιαδήποτε τελική συμφωνία θα πρέπει να αφήνει το Ιράν με κάποια παραγωγή πυρηνικής ενέργειας.
Η πραγματική εναλλακτική στη συμφωνία της Γενεύης, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν οι Αμερικανοί -δεν είναι η καλύτερη συμφωνία που ονειρεύεται ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Βενιαμίν Νετανιάχου- είναι η κατάρρευση των διαπραγματεύσεων και στη συνέχεια η επιτάχυνση του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης - που θα οδηγήσει τελικά ή σε μία ιρανική βόμβα ή σε πόλεμο. Η κυβέρνηση Ομπάμα πιστεύει πως διατυπώνοντας τα επιχειρήματά της μπορεί να αντιμετωπίσει τη φοβερή φάλαγγα των υποστηρικτών του Ισραήλ στο Κογκρέσο, που παραδοσιακά παρατάσσονται με την επιτροπή Αμερικανικών - Ισραηλινών Υποθέσεων.
Η συζήτηση στο Κογκρέσο αναμένεται να επικεντρωθεί στο εάν το νομοθετικό σώμα θα συμφωνήσει με τη χαλάρωση των κυρώσεων ή εάν αντιθέτως οι ηγέτες των κομμάτων θα στηρίξουν ενίσχυση των κυρώσεων υπονομεύοντας τη διαπραγματευτική στάση του Μπ. Ομπάμα. Ο Αμερικανός πρόεδρος μπορεί να αποφασίσει χαλάρωση κάποιων κυρώσεων με απόφαση του Λευκού Οίκου. Κάποια στιγμή, όμως, θα αναγκαστεί να πάρει το πράσινο φως από το Κογκρέσο για τη συμφωνία του Ιράν.
Η αισιοδοξία της κυβέρνησης ότι μπορεί να κερδίσει στο θέμα του Ιράν στηρίζεται και σε δημοσκόπηση που έγινε πριν από τη συμφωνία της Γενεύης, βάσει της οποίας η αμερικανική κοινή γνώμη τάσσεται υπέρ πυρηνικής συμφωνίας με τη χώρα σε ποσοστό 56%, έναντι 39% που δεν την επιθυμεί. Η κυβέρνηση εκτιμά ότι η ισχυρή επιθυμία της κοινής γνώμης να αποτραπούν νέοι πόλεμοι στη Μέση Ανατολή θα υπερκεράσει την παραδοσιακή συμπάθεια για το Ισραήλ και την αντιπάθεια για το Ιράν.
Το Aipac είναι ένα ισχυρό λόμπι. Προσφάτως, όμως, το φιάσκο με το αίτημα του Ομπάμα στο Κογκρέσο να εγκρίνει την επίθεση με πυραύλους στη Συρία μετά τη χρήση χημικών όπλων από τον Μπασάρ αλ-Άσαντ δείχνει ότι το λόμπι του Ισραήλ δεν νικά πάντα στο Καπιτώλιο. Το Aipac εργάστηκε σκληρά ώστε να δοθεί το πράσινο φως για την επίθεση με πυραύλους στη Συρία. Στο Κογκρέσο, όμως, βάρυνε περισσότερο η βαθιά αντίδραση της κοινής γνώμης στην ανάληψη νέας στρατιωτικής δράσης.
Οι αναλογίες, πάντως, μπορεί να μην είναι τελικά τόσο ενθαρρυντικές όσο ελπίζει η κυβέρνηση. Όταν ψήφιζαν οι βουλευτές για την επίθεση στη Συρία ήταν σαφές ότι το επόμενο βήμα θα ήταν η στρατιωτική δράση. Αντιθέτως, απόρριψη της συμφωνίας για το Ιράν δεν συνεπάγεται με σαφήνεια ψήφο για πόλεμο εναντίον του. Επιπλέον, η δημοτικότητα του προέδρου έχει υποχωρήσει σε νέα χαμηλά καθώς το φιάσκο για τις μεταρρυθμίσεις στον κλάδο υγείας τον έχει αποδυναμώσει αισθητά.
Κατά συνέπεια, για να λειτουργήσει η εγχώρια πολιτική στρατηγική της κυβέρνησης Ομπάμα αναφορικά με το Ιράν τα επιχειρήματα θα πρέπει να αντέξουν τη σκληρή εξέταση από Ισραηλινούς και άλλους. Έχει στήριξη, λοιπόν, η επιχειρηματολογία του Ομπάμα;
Σε γενικές γραμμές, ναι. Αντιμετωπίστηκαν οι σημαντικές αδυναμίες που είχαν εντοπιστεί στο προσχέδιο της συμφωνίας πριν από δύο εβδομάδες. Συγκεκριμένα, η ανάπτυξη αντιδραστήρα με βαρύ ύδωρ στο Αράκ, νοτιοδυτικά της Τεχεράνης, που θα μπορούσε δυνητικά να αποτελέσει την εναλλακτική οδό για μία βόμβα πλουτωνίου, πάγωσε. Θα διαλυθούν τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν, εξέλιξη που καθιστά δυσκολότερη την παραβίαση της πυρηνικής συμφωνίας (όπως είχε κάνει κάποτε η Βόρειος Κορέα).
Η ανακούφιση του Ιράν από αυτήν τη μεταβατική συμφωνία είναι κατανοητή - τρομάζει όμως το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία. Η πραγματικότητα είναι πως οι Ιρανοί δεν έχουν ακόμη πάρει τόσα πολλά από την άρση των κυρώσεων. Τα μεγαλύτερα μέτρα που συμφωνήθηκαν είναι η εφάπαξ αποδέσμευση περιουσιακών στοιχείων που είχαν παγώσει. Οι βασικές οικονομικές κυρώσεις παραμένουν σε ισχύ και συνεχίζουν να στοιχίζουν ακριβά στο Ιράν. Η κυβέρνηση Ομπάμα έχει διατηρήσει σημαντικό διαπραγματευτικό πλεονέκτημα καθώς οι δύο πλευρές τους επόμενους έξι μήνες θα θέσουν επί τάπητος την τελική συμφωνία.
Οι Ισραηλινοί επισημαίνουν ότι δεν είναι ο μόνος σύμμαχος των ΗΠΑ στην περιοχή που ανησυχεί βαθιά γι' αυτήν τη συμφωνία. Η Σαουδική Αραβία είναι εμφανώς οργισμένη. Οι ανησυχίες του Ριάντ, όμως, δεν σχετίζονται εξ ολοκλήρου με την πιθανότητα ιρανικής βόμβας. Σε γενικές γραμμές, οι Σαουδάραβες βρίσκονται σε μία συνεχή μάχη με το Ιράν για τη γεωγραφική, αλλά και τη θρησκευτική επικράτηση στην ευρύτερη περιοχή και γι' αυτόν τον λόγο υπονόμευσαν τις ειρηνευτικές προσπάθειες στη Συρία. Το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία είναι στενοί σύμμαχοι των ΗΠΑ, αλλά τα συμφέροντά τους δεν ταυτίζονται απολύτως με τα αμερικανικά.
Καθώς θα προχωρά η συζήτηση για το Ιράν στις ΗΠΑ, αναπόφευκτα θα αποκτήσει και προσωπική διάσταση. Ο Ομπάμα και ο Νετανιάχου απεχθάνονται ο ένας τον άλλον. Τώρα ετοιμάζονται και για μία δημόσια αναμέτρηση. Θα ήταν ταπεινωτικό για τον Αμερικανό πρόεδρο η πολιτική του για το Ιράν να καταστρατηγηθεί από το Κογκρέσο κατόπιν διαταγής των Ισραηλινών.
Το διακύβευμα, όμως, είναι πολύ μεγάλο για τον β. Νετανιάχου και για το Ισραήλ - η νίκη μπορεί να είναι τόσο επικίνδυνη όσο και η ήττα. Εάν μπλοκαριστεί η διπλωματική λύση με το Ιράν και ακολουθήσει πολεμική σύρραξη, τότε το Ισραήλ θα κατηγορηθεί ότι παρέσυρε τις ΗΠΑ στον πόλεμο. Εάν, όμως, ο Β. Νετανιάχου αντιμετωπίσει την κυβέρνηση Ομπάμα μέσα στο Κογκρέσο -και χάσει- τότε η θρυλική ισχύς του ισραηλινού λόμπι μπορεί να μην είναι ποτέ ξανά ίδια.
πηγή
Δημοσίευση σχολίου