Αλέξης Παπαχελάς
Η Ευρώπη πληρώνει σήμερα τα λάθη και την έλλειψη ηγεσίας των τελευταίων 20-30 ετών. Στο παγκόσμιο τραπέζι, όπου παίζεται ένα σκληρό γεωπολιτικό πόκερ, η Ευρώπη κάθεται σαν φτωχός συγγενής, χωρίς να κρατάει ισχυρά χαρτιά στα χέρια της. Οι μεγάλοι παίκτες είτε τη σνομπάρουν είτε απαιτούν να τους ακολουθήσει.
Τι δεν έκανε η Ευρώπη; Δεν ετοίμασε ποτέ έναν δικό της, μικρό αλλά ευέλικτο, στρατό. Ούτε μπόρεσε να δημιουργήσει κάποιον αποτελεσματικό μηχανισμό συλλογής πληροφοριών και συντονισμού σε περιόδους κρίσεων. Εμεινε πίσω στον τομέα αυτό θεωρώντας ότι… κάποιος άλλος θα την προστατεύει πάντοτε, όπως στον Ψυχρό Πόλεμο.
Η Ευρώπη έμεινε επίσης πίσω στους τομείς της τεχνολογίας και της νέας οικονομίας. Οι αμερικανικοί κολοσσοί την έκαναν να μοιάζει με νάνο, καθώς η Ε.Ε. δεν μπόρεσε να φτιάξει τις δικές της Amazon και Google.
Και βεβαίως, η Ευρώπη κατάφερε να είναι όμηρος από πλευράς ενέργειας. Δεν φρόντισε να λύσει εγκαίρως το πρόβλημα, βιάστηκε στη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια χωρίς να υπολογίσει τις συνέπειες. Σήμερα πληρώνει τον λογαριασμό. Η Ρωσία κερδίζει πολλά δισ. κάθε ημέρα, το ίδιο –σε μικρότερο βαθμό– και οι ΗΠΑ. Η Ευρώπη απλώς πληρώνει.
Η ευρωπαϊκή ηγεσία έχει βεβαίως τεράστια ευθύνη και για το πώς φτάσαμε έως εδώ. Δική της υπόθεση ήταν να πιέσει για μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας, που δεν θα έβαζε τη Μόσχα απέναντι. Αυτό ήταν εφικτό μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η Ευρώπη έπρεπε να είχε φροντίσει για πιο μεγαλόθυμη και ορθολογική διαχείριση της νίκης της Δύσης επί της Σοβιετικής Ενωσης. Είχε όμως κακομάθει από την αμερικανική μεταπολεμική κυριαρχία, η οποία –είναι η αλήθεια– είχε οδηγήσει στη μακρότερη περίοδο ειρήνης και ευημερίας στην Ευρώπη.
Τώρα η Ευρώπη βιώνει τα αδιέξοδά της. Η Ιστορία δεν γυρνάει πίσω, δεν μπορεί κανείς να διορθώσει τα λάθη της δεκαετίας του 1990. Ούτε μπορεί να καλύψει με κάποιο μαγικό τρόπο τον χαμένο χρόνο. Θα χρειαστούν τουλάχιστον δέκα χρόνια για να αποκτήσει η Ευρώπη σημαντικές στρατιωτικές δυνατότητες, να απεξαρτηθεί ενεργειακά και να μετατρέψει την οικονομική της ισχύ σε ισχύ υπερδύναμης. Και αυτό από τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα το αποφασίσουν. Αν το αποφασίσουν.
Τώρα μπαίνουμε σε έναν αδυσώπητο ψυχρό πόλεμο. Οι επιλογές θα είναι δύσκολες. Η πολυτέλεια του χρόνου δεν θα υπάρχει. Η Ευρώπη θα πρέπει να πάρει αποφάσεις. Το «ξυπνητήρι» έχει χτυπήσει ήδη πολλές φορές, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Χτυπάει άλλη μία φορά. Θα το ακούσει κανείς;
Η Ευρώπη πληρώνει σήμερα τα λάθη και την έλλειψη ηγεσίας των τελευταίων 20-30 ετών. Στο παγκόσμιο τραπέζι, όπου παίζεται ένα σκληρό γεωπολιτικό πόκερ, η Ευρώπη κάθεται σαν φτωχός συγγενής, χωρίς να κρατάει ισχυρά χαρτιά στα χέρια της. Οι μεγάλοι παίκτες είτε τη σνομπάρουν είτε απαιτούν να τους ακολουθήσει.
Τι δεν έκανε η Ευρώπη; Δεν ετοίμασε ποτέ έναν δικό της, μικρό αλλά ευέλικτο, στρατό. Ούτε μπόρεσε να δημιουργήσει κάποιον αποτελεσματικό μηχανισμό συλλογής πληροφοριών και συντονισμού σε περιόδους κρίσεων. Εμεινε πίσω στον τομέα αυτό θεωρώντας ότι… κάποιος άλλος θα την προστατεύει πάντοτε, όπως στον Ψυχρό Πόλεμο.
Η Ευρώπη έμεινε επίσης πίσω στους τομείς της τεχνολογίας και της νέας οικονομίας. Οι αμερικανικοί κολοσσοί την έκαναν να μοιάζει με νάνο, καθώς η Ε.Ε. δεν μπόρεσε να φτιάξει τις δικές της Amazon και Google.
Και βεβαίως, η Ευρώπη κατάφερε να είναι όμηρος από πλευράς ενέργειας. Δεν φρόντισε να λύσει εγκαίρως το πρόβλημα, βιάστηκε στη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια χωρίς να υπολογίσει τις συνέπειες. Σήμερα πληρώνει τον λογαριασμό. Η Ρωσία κερδίζει πολλά δισ. κάθε ημέρα, το ίδιο –σε μικρότερο βαθμό– και οι ΗΠΑ. Η Ευρώπη απλώς πληρώνει.
Η ευρωπαϊκή ηγεσία έχει βεβαίως τεράστια ευθύνη και για το πώς φτάσαμε έως εδώ. Δική της υπόθεση ήταν να πιέσει για μια νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας, που δεν θα έβαζε τη Μόσχα απέναντι. Αυτό ήταν εφικτό μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Η Ευρώπη έπρεπε να είχε φροντίσει για πιο μεγαλόθυμη και ορθολογική διαχείριση της νίκης της Δύσης επί της Σοβιετικής Ενωσης. Είχε όμως κακομάθει από την αμερικανική μεταπολεμική κυριαρχία, η οποία –είναι η αλήθεια– είχε οδηγήσει στη μακρότερη περίοδο ειρήνης και ευημερίας στην Ευρώπη.
Τώρα η Ευρώπη βιώνει τα αδιέξοδά της. Η Ιστορία δεν γυρνάει πίσω, δεν μπορεί κανείς να διορθώσει τα λάθη της δεκαετίας του 1990. Ούτε μπορεί να καλύψει με κάποιο μαγικό τρόπο τον χαμένο χρόνο. Θα χρειαστούν τουλάχιστον δέκα χρόνια για να αποκτήσει η Ευρώπη σημαντικές στρατιωτικές δυνατότητες, να απεξαρτηθεί ενεργειακά και να μετατρέψει την οικονομική της ισχύ σε ισχύ υπερδύναμης. Και αυτό από τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα το αποφασίσουν. Αν το αποφασίσουν.
Τώρα μπαίνουμε σε έναν αδυσώπητο ψυχρό πόλεμο. Οι επιλογές θα είναι δύσκολες. Η πολυτέλεια του χρόνου δεν θα υπάρχει. Η Ευρώπη θα πρέπει να πάρει αποφάσεις. Το «ξυπνητήρι» έχει χτυπήσει ήδη πολλές φορές, χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Χτυπάει άλλη μία φορά. Θα το ακούσει κανείς;
Δημοσίευση σχολίου