Αλέξανδρος Δρίβας*
Όλα όσα αφορούν την Τουρκία είναι εντελώς προβλέψιμα. Όπως γίνεται απόπειρα για να διαλυθεί ο μύθος της απομονωμένης Τουρκίας, έτσι οφείλουμε να επιχειρήσουμε να διαλύσουμε τον αντίστοιχο μύθο της απρόβλεπτης Τουρκίας. Η κυβέρνηση Ερντογάν κάνει εξωτερική πολιτική πάνω σε εθνικούς όρκους και μας φέρνει πολλά χρόνια πίσω, όταν η γεωπολιτική μετατρεπόταν σε ένα επιστημονικοφανές όραμα για κάθε κράτος. Ο Παγγερμανισμός βρήκε το αφήγημά του σε Kjellen, Haushofer και Ratzel οι οποίοι αναφέρθηκαν στην πολύβουη Θεωρία του Ζωτικού Χώρου. Βάσει αυτής, ένα κράτος είναι ένας οργανισμός ο οποίος για να εξελίσσεται πρέπει να μεγαλώνει και επομένως να επεκτείνεται. Το αφήγημα της ''πατρίδας της καρδιάς μας'' και το αντίστοιχο της ''Γαλάζιας Πατρίδας'', είναι τα αντίστοιχα αφηγήματα μιας ψυχωσικής πολιτικής που οικοδομήθηκε από τους Νταβούτογλου και Καλίν και υλοποιείται από τον Ερντογάν.
Ο Τούρκος πρόεδρος βλέπει τον εαυτό του ως συνομιλητή της Ιστορίας και έτσι προσπαθεί τα 17 αστέρια που έχει στο έμβλημα-σημαία της Τουρκίας (17 αλύτρωτες περιοχές για τους νεοθωμανούς) να τα επανατκήσει ώστε να ολοκληρωθεί το όραμα του Ερντογάν και ο Κεμάλ να αποκαθηλωθεί. Στη Δύση εδώ και πολλές δεκαετίες, ασχολούμαστε μόνο με ποσοτικούς παράγοντες και έχουμε περιφρονήσει τους ποιοτικούς. Ένας από αυτούς που έχουμε αφήσει στην άκρη, είναι το ψυχολογικό προφίλ του ηγέτη. Ο Ερντογάν έχει μια άλλη αντίληψη για την ηγεσία του, έχει μια άποψη οτι έχει μια ''προκαθορισμένη αποστολή'' να φέρει εις πέρας. Και αυτή η αποστολή, δεν έχει εντός της υπολογισμό διπλωματικού δούναι και λαβείν, παρά μόνο κατάκτηση.
Η Τουρκία εδώ που έφτασε θα συνεχίσει ακόμη και αν το μέλλον της είναι μαύρο καθώς μπορεί οι Ratzel και Haushofer να προσφέρουν ένα καλό μύθο στον Ερντογάν, όμως ο Θουκυδίδης δε θα του επέτρεπε να κοιμηθεί πάνω σε αυτόν τον μύθο. Το μεγάλο ζήτημα όμως για τον Ελληνισμό, είναι οτι η Τουρκία θα ολοκληρώσει μέχρι τέλους τα όσα διεκδικεί και αυτό έρχεται πολύ σύντομα. Ποιές εξελίξεις οδηγούν την Τουρκία να πάρει αυτήν την απόφαση;
Η Αμερική ανασυγκροτείται και έχει αφοσιωθεί στην κατατριβή τρίτων στη Μεσόγειο
Η πανδημία και η τεράστιες απώλειες σε ζωές και σε οικονομία που υφίστανται λόγω αυτής οι ΗΠΑ, απλώς επιτάχυναν μια πολιτική που εγκαινιάστηκε από τον πρόεδρο Ομπάμα και συνεχίζεται και από την κυβέρνηση Τραμπ, έστω με μερικά ''φάλτσα''. Οι ΗΠΑ τηρούν μια ουδετερότητα καθώς θεωρούν οτι με την μη παρέμβασή τους σε συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη, θα προκαλέσουν τη φθορά άλλων δυνάμεων και αυτή η εξέλιξη θα είναι θετική για τη διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ στις διεθνείς υποθέσεις. Οι ΗΠΑ περισσότερο ανασυγκροτούνται, παρά ''αποχωρούν''.
Στη Μεσόγειο, το κενό των ΗΠΑ έρχονται να καλύψουν Ρωσία, Τουρκία, Γαλλία, Ελλάδα, Ιταλία, Ισραήλ, Αίγυπτος και ό,τι έχει απομείνει από τη Λιβύη. Οι ΗΠΑ δεν έχουν πάρει ξεκάθαρη θέση υπέρ κάποιας χώρας, φροντίζοντας βέβαια να ταυτίζονται με τη διεθνή νομιμότητα η οποία απαγορεύει την παρέμβαση τρίτων χωρών σε κυριάρχα κράτη. Το κατά πόσον βέβαια είναι η Λιβύη ένα κυρίαρχο κράτος, αμφισβητείται. Σε κάθε περίπτωση, πέραν της φθοράς μεταξύ των δυνάμεων που ερίζουν για τη Λιβύη, οι ΗΠΑ θεωρούν οτι το χάος που θα έλθει μέσα από μακροχρόνιες συγκρούσεις σε Βόρεια Αφρική, Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή, θα έχει ακόμη μια ευνοϊκή εξέλιξη για την Ουάσινγκτον. Κάποια στιγμή, οι ΗΠΑ θα κληθούν για να διαμεσολαβήσουν ως έντιμοι διαμεσολαβητές και έτσι θα έχουν ξανά τον πρώτο λόγο. Μέχρι τότε, η Τουρκία εκμεταλλέυεται το κενό των ΗΠΑ και συν τοις άλλοις, την ειδική σχέση που διατηρεί ο Ερντογάν με τον Τραμπ. Επιπρόσθετα, η πίεση του Κογκρέσου προς τον Τραμπ για να υπαχθεί η στο νόμο CAATSA για την αγορά S-400 από τη Ρωσία, ολοένα και μεγαλώνει ειδικά μετά τη δημοσίευση του βιβλίου του Μπόλτον. Οι κυρώσεις που θα αντιμετωπίσει η Τουρκία σε περίπτωση που ο Τραμπ θεωρήσει οτι κάτι τέτοιο θα ανέβαζε την δημοτικότητά του που κατρακυλά, θα είναι πολύ σκληρές. Ο Τραμπ όμως θα είναι σίγουρα ακόμη για 3,5 μήνες και η Τουρκία είναι πιθανό μετά τον Νοέμβριο 2020 να μην απολαμβάνει τη σημερινή ''ασυλία''. Άρα ο Ερντογάν ξέρει πως ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει τώρα υπέρ της Τουρκίας.
Η Ελλάδα μπήκε δυνατά στο παιχνίδι
Πολύ καθυστερημένα η Ελλάδα αντιλήφθηκε όσα έπρεπε να έχει ήδη κάνει εδώ και πολλές δεκαετίες. Παρόλα αυτά, ίσως αποδειχθούν επαρκή τόσο σε διπλωματικό, όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο. Η Ελλάδα αντιλήφθηκε πως η Τουρκία δεν είναι απλά ένας ''νευρικός γείτονας'' με τον οποίον μπορούμε να έχουμε φιλικές σχέσεις. Οι βολικές ελπίδες και οι ευσεβείς πόθοι του παρελθόντος για το με ποιά χώρα θα επιδεικνύαμε ''συμβιβαστικό'' πνεύμα, έχουν παρέλθει. Η Ελλάδα μετά τον Έβρο πείστηκε οτι για να παραμείνει ελεύθερη οφείλει να κάνει συγκεκριμένες κινήσεις.
Μετά την οριοθέτηση με την Ιταλία, η Αθήνα πρόκειται να έχει μια συμφωνία με την Αίγυπτο. Μένει να δούμε και να αξιολογήσουμε αυτή τη συμφωνία για το ποιά μέριμνα θα περιλαμβάνει για το σύμπλεγμα της Στρογγύλης. Η Ελλάδα οφείλει να διατηρήσει τη μέριμνα της διεθνούς νομιμότητας ώστε Ελλάδα και Κύπρος να μην αποκοπούν μεταξύ τους, κάτι που επιθυμεί διακαώς η Τουρκία. Ο δημιουργός της ''Γαλάζιας Πατρίδας'' Νάυαρχος Γιαιτζί, έχει προειδοποιήσει εδώ και ένα μήνα πως η Τουρκία πρέπει να αποτρέψει οπωσδήποτε μια συμφωνία Ελλάδας-Αιγύπτου καθώς μια τέτοια, θα επιφέρει αρνητικά τετελεσμένα για την Τουρκία και για τις κατακτητικές της βλέψεις. Μέσα στις επόμενες μέρες ίσως υπάρξουν νέα για την Ελλάδα και την Αίγυπτο και δεδομένης της ετοιμότητας του Καϊρου για να εμπλακεί στρατιωτικά στη Λιβύη για να προστατέψει τη Σύρτη, η Τουρκία πρόκειται να βιαστεί στην καλύτερη των περιπτώσεων. Στη χειρότερη περίπτωση εκτιμάται οτι θα προσπαθήσει να δημιουργήσει ένα τετελεσμένο προκειμένου να παγώσει σε περιφερειακό επίπεδο τις εξελίξεις.
Το γαλλικό μπλόκο στην Τουρκία και η αμηχανία της ΕΕ
Η Γαλλία είναι αποφασισμένη να μην αφήσει τη Μεσόγειο σε τουρκικά χέρια. Τόσο στο επίπεδο του ΝΑΤΟ, όσο και στο επίπεδο της ΕΕ, η Γαλλία έχει κάνει μια ''εκστρατεία'' προκειμένου να διαμηνύσει σε όλους τους τόνους οτι η αργομισθία της Βόρειας Ευρώπης σε οτιδήποτε αφορά τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της Γαλλίας, δεν πρόκειται να καταστήσει το Παρίσι όμηρο τετελεσμένων εις βάρος της. Ο Γάλλος πρόεδρος σε ομιλία που είχε στον στρατό της Γαλλίας στις 13/7/2020 κατέστησε σαφές οτι η Μεσόγειος πρέπει να γίνει γαλλική υπόθεση. Ο γαλλικός Τύπος προετοιμάζει τη γαλλική κοινή γνώμη για το τι διακυβέυεται στη Μεσόγειο και ειδικότερα στη Λιβύη, προβάλλοντας την Τουρκία ως ταραξία που απειλεί την ειρήνη.
Λίγες μέρες πριν, αρκετοί συνέδεσαν τη Γαλλία με το προληπτικό χτύπημα το οποίο έγινε σε βάρος του GNA και της Τουρκίας, λόγω του οτι γαλλικά αεροσκάφη βομβάρδισαν τη βάση Αλ Ουατίγια, μια μέρα μετά την επίσκεψη του υπουργού Άμυνας της Τουρκίας, Χουλουσί Ακάρ. Άλλοι, υποθέτουν οτι η Γαλλία υποστήριξε την επιχείρηση προληπτικού χτυπήματος το οποίο έγινε από την Αίγυπτο και τα ΗΑΕ. Τις φήμες αυτές όμως δεν μπορούμε να τις υιοθετήσουμε μέχρι να βρουν οι Τούρκοι ποιός τους έδειξε οτι δεν μπορούν να προχωρήσουν παραπάνω. Η Άγκυρα γνωρίζει οτι το κλίμα στην μέχρι τώρα αμήχανη και αδιάφορη ΕΕ, αντιστρέφεται. Πολύ σημαντική ήταν η τελευταία δήλωση του Ζοσέφ Μπορέλ η οποία φαίνεται οτι έχει λάβει υπόψιν τα γαλλικά συμφέροντα και έχει υιοθετήσει τη ρητορική του Γάλλου προέδρου. Μίλησε ουσιαστικά για περικύκλωση της Ευρώπης από την Τουρκία για την ανάγκη αντίδρασης. Φαίνεται πως η Τουρκία θα αποτελέσει το θέμα μιας ξεχωριστής Συνόδου Κορυφής και η Τουρκία θεωρεί πως πρέπει να βιαστεί πριν εφαρμοσθούν κυρώσεις οι οποίες θα αποτελειώσουν την τουρκική οικονομία και αναπόφευκτα, θα φέρουν πολιτικές εξελίξεις σε βάρος του Ερντογάν. Η Τουρκία βλέπει και κάτι ακόμη, πολύ σημαντικό. Το Ευρωπαίκό Ταμείο Ανάκαμψης δε θα είναι τόσο ευνοϊκό όπως πρότεινε αρχικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου. Αυτό σημαίνει πως η Γαλλία θα ζητήσει συμψηφισμό σε άλλα ζητήματα που την αφορούν και η Μεσόγειος είναι το βασικότερο. Η Τουρκία θα βιαστεί λοιπόν για να προλάβει εξελίξεις σε βάρος της.
H Eλλάδα πρέπει να είναι έτοιμη και η ετοιμότητα ορίζεται από το αρραγές μέτωπο το οποίο πρέπει να παραταχθεί στο εσωτερικό της χώρας η οποία πρέπει να δείχνει χωρίς κακοφωνία, μια συγκεκριμένη γραμμή που θα προστατέυει τα συμφέροντα της πατρίδας μας. Να ενημερώσουμε όσους αδιάφορους εταίρους μας στην ΕΕ οτι η Ελλάδα δε θα γίνει όμηρος εξελίξεων ούτε συμβιβασμών που θα γίνουν με την Τουρκία η οποία συμπεριφέρεται σαν κατακτητής, βεβηλώνει τη διεθνή νομιμότητα ακόμη και σε θέματα που αφορούν την πολιτιστική κληρονομιά του Ελληνισμού. Μην ξεχνάμε το πώς και το γιατί ξεκινήσαμε το ευρωπαϊκό μας ταξίδι. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αποφάσισε να προχωρήσει στην ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ προκειμένου να υπάρχει ένα αντίβαρο έναντι της Τουρκίας. Επειδή η ΕΕ που θα προστατεύει τα κράτη-μέλη της αργεί να έρθει, η Ελλάδα οφείλει να συνταχθεί με τη Γαλλία. Η Τουρκία πολύ σύντομα θα κάνει το απονενοημένο διάβημα βλέποντας οτι η Ελλάδα δεν της έχει κάνει τη χάρη να πέσει στην παγίδα για να δημιουργηθεί επεισόδιο μέσω προβοκάτσιας και παρατηρεί οτι οι περιφερειακοί συσχετισμοί που διαμορφώνονται είναι εναντίον της τουρκικής πολιτικής.
*Ο Αλέξανδρος Δρίβας είναι Research Fellow - HALC, Ph.D. Cand. (Hellenic-American Relations after the Cold War Era).
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου