Βάλτε τα ψάρια, τα καρύδια και τα θαλασσινά στην καθημερινή διατροφή σας εάν θέλετε να έχετε γερή καρδιά. Μεγάλες μελέτες επιβεβαιώνουν ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα προλαμβάνουν τις καρδιοπάθειες και τα εμφράγματα. Ήδη, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, το Ευρωπαϊκό Καρδιολογικό Κολέγιο και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστούν επισήμως σε καρδιοπαθείς και σε υγιείς να εντάξουν στο εβδομαδιαίο διαιτολόγιό τους 3-5 γεύματα με ψάρι ή να λαμβάνουν την ανάλογη ποσότητα συμπληρωμάτων.....«Τα ω-3 λιπαρά οξέα είναι πολυακόρεστα, τα οποία δεν συντίθενται φυσιολογικά από τον οργανισμό και πρέπει να προσλαμβάνονται με τη διατροφή» εξηγεί ο αναπληρωτής καθηγητής στην Α΄ Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Χρήστος Πίτσαβος. «Βελτιώνουν την καρδιακή λειτουργία και μειώνουν τα αυξημένα επίπεδα τριγλυκεριδίων».
Συγκεκριμένα, δρουν ως εξής:
* Μειώνουν τη σύνθεση των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας VLDL (που αποτελούν το πρόδρομο μόριο της «κακής» LDL χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων) και βοηθούν στη γρήγορη απομάκρυνσή τους από το αίμα, εμποδίζοντας την ανάπτυξη της αθηρωματικής πλάκας στα αγγεία.
* Εμπλέκονται στον μεταβολικό δρόμο σύνθεσης ουσιών, όπως οι προσταγλανδίνες, η θρομβοξάνη και τα λευκοτριένια, που έχουν ισχυρή αντιθρομβωτική δράση και εμποδίζουν τη συγκολλητικότητα των αιμοπεταλίων.
Οι μελέτες
Δύο πρόσφατες μελέτες της Καρδιολογικής Κλινικής του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου Αθηνών σε ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια και σε υγιείς, αντίστοιχα, απέδειξαν ότι η χορήγηση ω-3 λιπαρών οξέων βελτίωνε την καρδιακή λειτουργία και απέτρεπε την εμφάνιση αρρυθμιών.
Ανάλογα ήταν και τα ευρήματα μελετών που διεξήχθησαν στην Ιταλία το 2002 και το Ηνωμένο Βασίλειο το 2003 σε αρκετά μεγάλο δείγμα ασθενών, οι οποίοι έλαβαν ω-3 λιπαρά οξέα.
«Η δημιουργία της αθηρωματικής πλάκας στο εσωτερικό των αγγείων έχει ως αποτέλεσμα την εκκίνηση ενός καταρράκτη αντιδράσεων και τη συσσώρευση γύρω από αυτήν θρομβωτικών και άλλων παραγόντων που συνιστούν το φαινόμενο της φλεγμονής και συμβάλλουν στην εξέλιξη της αθηρωματικής πλάκας», λέει ο κ. Πίτσαβος.
«Τα ω-3 συμβάλλουν στην παραγωγή των προσταγλανδινών που παρεμβαίνουν στον καταρράκτη παραγωγής θρομβωτικών και φλεγμονωδών παραγόντων και ελαττώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης θρομβωτικών επεισοδίων. Αυτό όμως δεν ισχύει για το σύνολο των προσταγλανδινών, αλλά για εκείνες για τη σύνθεση των οποίων ευθύνονται τα ω-3 λιπαρά οξέα».
Τα ωμέγα-3 λιπαρά επιδρούν ευνοϊκά και στην πίεση. «Τα ω-3 λιπαρά οξέα, όπως προαναφέρθηκε, συμμετέχουν στον μεταβολικό δρόμο σύνθεσης των προσταγλανδινών, οι οποίες αποτελούν ουσίες με ισχυρή αγγειοδιασταλτική δράση και προκαλούν ελάττωση της αρτηριακής πίεσης», τονίζει ο κ. Πίτσαβος.
«Τα λιπαρά αυτά, επίσης, βελτιώνουν τη λειτουργία τού έσω τοιχώματος των αγγείων, που είναι υπεύθυνο για την έκκριση παραγόντων που συμβάλλουν στην ομαλή λειτουργία των αγγείων και τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Τέλος, αυξάνουν σε μικρό ποσοστό την ΗDL “καλή” χοληστερίνη».
Το μυστικό των Εσκιμώων και οι σύγχρονες έρευνες
Οι πρώτες παρατηρήσεις για την αξία των ιχθυελαίων στην καρδιαγγειακή υγεία έγιναν όταν οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι Εσκιμώοι εμφάνιζαν σημαντικά λιγότερα από τα αναμενόμενα καρδιαγγειακά επεισόδια και αυτό αποδόθηκε στο ότι καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες ψαριών.
«Κατόπιν, με μελέτες στην Ιαπωνία και σε άλλες χώρες, παρατηρήθηκε η αντίστροφη συσχέτιση μεταξύ κατανάλωσης ψαριού και καρδιαγγειακών συμβαμάτων», λέει ο καρδιολόγος κ. Δημήτρης Ρίχτερ, πρόεδρος της ομάδας εργασίας για την πρόληψη της στεφανιαίας νόσου στην Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία.
Τρεις μεγάλες διπλές- τυφλές μελέτες - όπως μας ενημερώνει ο κ. Ρίχτερ - έχουν επιβεβαιώσει την αξία των ω-3:
* Η μελέτη GΙSSΙ σε 11.000 ασθενείς ύστερα από έμφραγμα, στην οποία έπαιρναν για 3 έτη 1 γρ. ωμέγα-3 λιπαρά οξέα την ημέρα και είχε αποτέλεσμα τη μείωση κατά 14% των θανάτων, των μη θανατηφόρων εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων, καθώς και των αιφνίδιων θανάτων κατά 45%.
* Η μελέτη JΕLLΙS, στην οποία Ιάπωνες δυσλιπιδαιμικοί, τόσο στην πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή πρόληψη, λάμβαναν 1,8 γρ. ωμέγα-3 λιπαρά καθημερινά, με μείωση των μείζονων καρδιαγγειακών συμβάντων κατά 19% μέσω μηχανισμών ανεξάρτητων από τη LDL χοληστερίνη.
* Η μελέτη GΙSSΙ-ΗF κατά την οποία διαπιστώθηκε ότι η προσθήκη 1γρ. ωμέγα-3 λιπαρών οξέων μειώνει την ολική θνησιμότητα ασθενών με συμπτωματική καρδιακή ανεπάρκεια, καθώς και τις επανεισαγωγές τους για καρδιαγγειακά αίτια.
Συστάσεις
«Λόγω της αναγνωρισμένης ευεργετικής επίδρασης των ω-3 λιπαρών οξέων στη λειτουργία του καρδιαγγειακού, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία έχει εντάξει τη χορήγησή τους στη θεραπευτική προσέγγιση των καρδιοπαθών και υπερτριγλυκεριδαιμικών ασθενών, τα οποία και κυκλοφορούν ως φαρμακευτικά σκευάσματα υπό μορφήν κάψουλας και χορηγούνται με ιατρική συνταγή» λέει ο κ. Πίτσαβος.
«Μπορούν να χορηγηθούν, όμως, ακόμη και σε υγιείς, οι οποίοι δεν λαμβάνουν τις συνιστώμενες ημερήσιες ποσότητες ω-3 λιπαρών οξέων μέσω της διατροφής και οι συγκεντρώσεις τους δεν επαρκούν στον οργανισμό. Στις περιπτώσεις αυτές όμως, πρέπει κατά τη χορήγησή τους να αποφεύγεται η ταυτόχρονη πρόσληψη βιταμίνης Ε (που έχει αντιοξειδωτική δράση), γιατί τα ω-3 είναι πολύ ευαίσθητα σε αντιδράσεις οξείδωσης».
Σύμφωνα με τις συστάσεις της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας, του Ευρωπαϊκού Καρδιολογικού Κολεγίου και του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας:
* Οι πάσχοντες από στεφανιαία νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια, κολπική μαρμαρυγή ή αθηρωματική νόσο πρέπει να εντάξουν στο εβδομαδιαίο διαιτολόγιο τους 4-5 γεύματα με ψάρι ή να λαμβάνουν την ανάλογη ποσότητα συμπληρωμάτων (περίπου 1.000 mg ημερησίως)».
* Οι υγιείς πρέπει να λαμβάνουν 2-3 γεύματα με ψάρι εβδομαδιαίως ή να λαμβάνουν την ανάλογη ποσότητα από τα συμπληρώματα ω-3 (περίπου 500 mg ημερησίως).
Φάρμακα και διατροφικά συμπληρώματα
Οι κυριότερες πηγές ω-3 λιπαρών οξέων είναι κυρίως τα λιπαρά ψάρια, όπως οι ρέγγες, οι σαρδέλες, το σκουμπρί, ο σολομός και ο τόνος.
«Όλα τα ψάρια όμως αποτελούν την πιο πλούσια πηγή ω-3 λιπαρών οξέων σε σχέση με τις υπόλοιπες ομάδες τροφίμων και το σημαντικότερο είναι να εστιάσουμε την προσοχή μας στο να τα εντάξουμε στο εβδομαδιαίο διαιτολόγιό μας», τονίζει ο κ. Πίτσαβος.
«Περιέχονται ακόμα στα θαλασσινά (αλλά αυτά θα πρέπει να καταναλώνονται με φειδώ, γιατί επηρεάζουν την ΄΄κακή΄΄ χοληστερίνη), σε ξηρούς καρπούς (όπως καρύδια και αμύγδαλα) και στο σογιέλαιο. Η εβδομαδιαία κατανάλωση ψαριών δεν πρέπει να είναι μικρότερη από 2-3 φορές και σε ποσότητες γύρω στα 400 γρ. ανά μερίδα».
Σε όσους δεν αρέσει το ψάρι, υπάρχει η λύση των συμπληρωμάτων και των φαρμάκων. «Σήμερα κυκλοφορεί φαρμακοτεχνική μορφή με 1 γρ. ω-3 σε κάθε χάπι, γεγονός που έχει διευκολύνει ιδιαίτερα τη χορήγησή τους, καθώς ένα δισκίο μάς δίνει αρκετή ποσότητα ω-3 λιπαρών οξέων για να προστατευθούμε από καρδιακό επεισόδιο», λέει ο κ. Ρίχτερ.
Ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός είναι η ασφάλεια των ω-3 λιπαρών οξέων.
«Πρόκειται στην ουσία, μολονότι χορηγείται ως φάρμακο λόγω των ευεργετικών ιδιοτήτων του, για συμπυκνωμένο ιχθυέλαιο, από το οποίο έχουν αφαιρεθεί τυχόν βαριά μέταλλα ή άλλα αρνητικά στοιχεία», εξηγεί ο κ. Ρίχτερ.
Δίαιτα κατά των εμφραγμάτων
Ποιες τροφές συνιστούν οι ειδικοί:
ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΑ: Γάλα και γιαούρτι άπαχα (0% λιπαρά), τυριά άπαχα (ανθότυρο, άπαχη μυζήθρα) με λιγότερο από 10% λιπαρά
ΛΑΧΑΝΙΚΑ: Όλα τα λαχανικά, χορταρικά, σαλάτες
ΦΡΟΥΤΑ: Όλα
ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ: Όλα τα δημητριακά, ψωμί (ολικής αλέσεως), φρυγανιές, παξιμάδια (ολικής αλέσεως), ρύζι και παράγωγα ρυζιού, πατάτες (ψητές ή βραστές), ζυμαρικά
ΚΡΕΑΤΑ: Άπαχα μέρη κρεάτων (χωρίς το ορατό λίπος, μοσχάρι, κιμάς μοσχαρίσιος, κατσίκι), μια φορά την εβδομάδα
ΟΣΠΡΙΑ:Όλα τα όσπρια (φακές, φασόλια, ρεβίθια)
ΨΑΡΙΑ: Όλα τα ψάρια χωρίς διακρίσεις (μικρά, μεγάλα, παχιά, άπαχα, φρέσκα ή κατεψυγμένα)
ΠΟΥΛΕΡΙΚΑ: Κοτόπουλο, γαλοπούλα, κυνήγι, στρουθοκάμηλο (χωρίς πέτσα)
ΛΙΠΗ ΚΑΙ ΕΛΑΙΑ: Καθημερινή χρήση ελαιολάδου στο μαγείρεμα και τις σαλάτες (σε λογική ποσότητα)
ΑΥΓΑ: Μόνο ασπράδια (ακόμα και κάθε μέρα)
ΓΛΥΚΑ: Γλυκά κουταλιού, ζελέ, λουκούμια, κομπόστες, μαύρη σοκολάτα (σε λογική ποσότητα). Αν προτιμάτε να τα καταναλώνετε σε καθημερινή βάση, οι ποσότητες πρέπει να είναι πολύ μικρές
ΞΗΡΟΙ ΚΑΡΠΟΙ: Όλοι οι ξηροί καρποί (αμύγδαλα, φιστίκια, φουντούκια, καρύδια κ.λπ.), σε λογική ποσότητα
ΑΛΚΟΟΛ: Κυρίως κρασί (1-2 ποτήρια καθημερινά), εφόσον δεν υπάρχει πρόβλημα σακχάρου και τριγλυκεριδίων
ΚΑΦΕΣ: Κυρίως φίλτρου, ελληνικός (ή τσάι)
ΜΠΑΧΑΡΙΚΑ: Επιτρέπεται η χρήση όλων των μπαχαρικών εκτός από αλάτι
Δημοσίευση σχολίου