του Σάββα Καλεντερίδη *
Στο προηγούμενο άρθρο μας αναφερθήκαμε στο ενδεχόμενο να υλοποιηθεί το λεγόμενο «Σχέδιο Οζάλ» από την κυβέρνηση Ερντογάν, ένα σχέδιο που, αν δεν είναι απολύτως αμερικανικής εμπνεύσεως, πάντως έχει την απόλυτη στήριξη της Ουάσιγκτον, η οποία προσπαθεί να το εφαρμόσει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990. Το σχέδιο αυτό προβλέπει τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους στο Νότιο Κουρδιστάν (Βόρειο Ιράκ), το οποίο για να έχει τύχη και να επιβιώσει, θα πρέπει να τελεί υπό την «προστασία» της Τουρκίας.
Ας δούμε πρώτα τις επιπτώσεις από τη δημιουργία ενός τέτοιου κράτους, σε σχέση με τις γειτονικές χώρες και με άλλους παράγοντες που ασκούν επιρροή στην περιοχή.
Σε περίπτωση που ο Μπαρζανί κηρύξει την ανεξαρτησία του Κουρδιστάν, κατ’ αρχάς θα πρέπει να μιλάμε για διάλυση της δημοκρατίας του Ιράκ και για τη δημιουργία άλλων δυο κρατών, ενός σουνιτικού και ενός σιιτικού. Το σουνιτικό θα είναι υπό την επιρροή της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ, της Ιορδανίας και της Συρίας, εφ’ όσον ανατραπεί ο Άσαντ και εγκατασταθεί σουνιτική διοίκηση και το σιιτικό θα είναι υπό την επιρροή του Ιράν.
Σε κάθε περίπτωση, η τύχη των δυο αυτών κρατών θα είναι πιο εύκολη από αυτήν του Κουρδιστάν, αφού από τη δημιουργία του θα προκληθούν αλυσιδωτές αντιδράσεις σε όλες τις χώρες και παράγοντες της περιοχής.
Πρώτα απ’ όλα θα ξεσηκωθεί ο αραβικός κόσμος, αφού κανένας Άραβας και καμία αραβική χώρα δεν θα δεχτεί να χαθεί έδαφος που σήμερα ανήκει σε ένα αραβικό κράτος, εκτός από εκείνες βέβαια που διατηρούν απ’ ευθείας κόκκινη γραμμή με την Ουάσιγκτον. Πάντως, και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, οι αντιδράσεις δεν θα είναι λίγες και ήπιες.
Ένας δεύτερος παράγοντας που θα αντιδράσει θα είναι ο σιιτικός παράγοντας. Δηλαδή, θα αντιδράσουν πρώτα οι σιίτες του Ιράκ, η μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα της χώρας, που το τελευταίο διάστημα έχουν ενισχύσει τη θέση τους στο σύστημα ισορροπιών στο εσωτερικό του Ιράκ και σταδιακά ελέγχουν όλο και περισσότερο την κυβέρνηση της Βαγδάτης και τα έσοδα του κράτους. Η άλλη συνιστώσα του σιιτικού παράγοντα, που είναι και η κυρίαρχη, το Ιράν, έχει περισσότερους από δυο λόγους για να αντιδράσει σε μια τέτοια εξέλιξη.
Ο πρώτος είναι η αλληλεγγύη που πρέπει να επιδείξει στη σιιτική κυβέρνηση της Βαγδάτης, η οποία αποτελεί σύμμαχο και μοχλό ανάπτυξης και επέκτασης της επιρροής του Ιράν στην ιρακινή επικράτεια και όχι μόνον.
Ο δεύτερος λόγος είναι ο φόβος της Τεχεράνης ότι η δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στο Νότιο Κουρδιστάν, θα λειτουργήσει ως πόλος έλξης για τους δικούς της Κούρδους, που είναι ξεπερνούν τα επτά εκατομμύρια και κατοικούν στο όμορο Ανατολικό Κουρδιστάν.
Ο τρίτος λόγος, χωρίς να μπορούμε αν είναι ο κυριότερος, είναι το γεγονός ότι το Ιράν στην ουσία θα αποκτήσει κοινά σύνορα με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, αφού είναι γνωστό ότι αν γίνει ανεξάρτητο Κουρδιστάν, αυτό θα γίνει μόνον όταν αυτό θα στηρίζεται από το Τελ Αβίβ και την Ουάσιγκτον (η στήριξη της Άγκυρας είναι απαραίτητη για «λειτουργικούς» λόγους).
Φυσικά υπάρχει και κάτι που πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας και αυτό είναι η άποψη που έχουν ορισμένοι Ιρανοί διανοούμενοι, σύμφωνα με την οποία οι Κούρδοι είναι ένα ιρανογενές φύλο, το οποίο έχει πολιτισμική και γλωσσική συγγένεια με τους Ιρανούς, μια συγγένεια που πρέπει να τη διαχειριστεί η Τεχεράνη με δημιουργικό και παραγωγικό τρόπο.
Ο τρίτος παράγοντας που έχει κάθε λόγο -ίσως τον μεγαλύτερο- να αντιδράσει, είναι η Τουρκία, στην οποία κατοικούν περίπου είκοσι εκατομμύρια Κούρδοι, οι οποίοι, σημειωτέον, αποτελούν την πιο συμπαγή και ομοιογενή εθνικά και πολιτισμικά πληθυσμιακή ομάδα στη χώρα αυτή των 70 εκατομμυρίων. Να σημειωθεί ότι υπάρχει προοπτική οι Κούρδοι να αποτελούν το 50% του συνόλου του πληθυσμού της Τουρκίας τις επόμενες δεκαετίες, αφού όλες οι υπόλοιπες ομάδες έχουν πολύ μικρό ή αρνητικό δείκτη γεννητικότητας, σε αντίθεση με τους Κούρδους, των οποίων οι γυναίκες γεννοβολάνε με εκρηκτικούς ρυθμούς. Άλλωστε, δεν είναι τυχαία η έκκληση του Ερντογάν να κάνουν τρία και τέσσερα παιδιά οι Τούρκοι, αφού ξέρει ότι αν δεν γίνει αυτό, οι Κούρδοι θα αλώσουν την Τουρκία δια της κρεβατοκάμαρας, όπως είχε δώσει γραμμή ο Άπο πριν από δεκαετίες.
Τέλος, μια άλλη ένσταση, την οποία ενστερνίζονται και υιοθετούν όλες οι εμπλεκόμενες χώρες και παράγοντες, είναι το γεγονός ότι ένα ανεξάρτητο κουρδικό κράτος στο έδαφος Νότιο Κουρδιστάν, διανοίγει την προοπτική δημιουργίας του Μεγάλου Κουρδιστάν των 40 εκατομμυρίων Κούρδων, εις βάρος του Ιράκ, της Συρίας, του Ιράν και της Τουρκίας.
Αυτές ήταν οι ενστάσεις που κλήθηκαν να διαχειριστούν οι επιτελείς της Ουάσιγκτον που έκαναν το σχέδιο του ανεξάρτητου Κουρδιστάν, όταν προσπαθούσαν να πείσουν τους Τούρκους κυβερνώντες να αποδεχτούν και να υποστηρίξουν ένα τέτοιο εγχείρημα. Μάλιστα, όταν οι Τούρκοι ιθύνοντες δεν πείθονταν από τα κίνητρα που έβαζαν οι Αμερικανοί ως «καρότο» στο τραπέζι των συνομιλιών, όπως για παράδειγμα οι τεράστιες οικονομικές ευκαιρίες που θα δημιουργηθούν για την Τουρκία από μια τέτοια εξέλιξη, αφού το κράτος αυτό θα είναι απόλυτα εξαρτημένο από κάθε άποψη από την Τουρκία, κυρίως λόγω έλλειψης πρόσβασης στη θάλασσα, ακολουθούσε το «μαστίγιο» της βίαιης διάλυσης της Τουρκίας εξ αιτίας της δράσης του ΡΚΚ, χωρίς να υπονοούμε βέβαια ότι πίσω από το εθνικοαπελευθερωτικό αυτό κίνημα κρύβεται η Ουάσιγκτον ή το Τελ Αβίβ. Απλά, οι παράγοντες αυτοί εκμεταλλεύονται αναλόγως την ύπαρξη και τη δράση του. Άλλωστε, είναι «μανούλες» σ’ αυτά.
Έτσι, μ’ αυτά και μ’ αυτά,
-με τον περιορισμό του ρόλου των στρατιωτικών, που ήταν κάθετα αντίθετοι με κάτι τέτοιο,
-με την μεγιστοποίηση της απειλής αυτονόμησης και απόσχισης του Βορείου Κουρδιστάν (ΝΑ Τουρκία) εξ αιτίας της δράσης του ΡΚΚ,
-με την απειλή δημιουργία ενός άλλου, τρίτου κουρδικού μετώπου, με την εν εξελίξει αυτονόμηση των Κούρδων της Συρίας,
-ίσως και με άλλες κινήσεις και ‘συμβουλές’ της Ουάσιγκτον προς την Άγκυρα,
η Τουρκία σταδιακά αλλάζει την πολιτική της απέναντι στο αυτόνομο κουρδικό κράτος, και από το casus belli που θεωρούνταν για την Άγκυρα μέχρι το 2001 η ίδρυση κουρδικού κράτους, φθάσαμε στην υποδοχή του προέδρου του, Μεσούτ Μπαρζανί με τιμές αρχηγού κράτους!!!
Στην Τουρκία υπάρχει μια πολύ εύγλωττη παροιμία, που την χρησιμοποιεί ο λαός όταν θέλει να περιγράψει ένα πολύ κρίσιμο δίλημμα. Παρά την ανατολίτικη χοντράδα, ας μας επιτρέψουν οι αναγνώστες να την αναφέρουμε. Λέει λοιπόν ο τουρκικός λαός ότι καλό είναι να μην βρεθεί ποτέ κανείς στη θέση να απαντήσει στο δίλημμα: «Τί προτιμάς, να σε τσιμπήσει το φίδι ή να σε κλωτσήσει ο γάιδαρος;». Η Τουρκία βρέθηκε σε ένα τέτοιο δίλημμα και δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε αν διάλεξε τον γάϊδαρο ή το φίδι, αφού δεν μπορούμε να ερμηνεύσουμε και να να πούμε τί σημαίνει η επιλογή τής (υπό κάποιους όρους) στήριξης κατ’ αρχάς του αυτόνομου κουρδικού κράτους, μια στήριξη που είναι δυνατόν να οδηγήσει στην ίδρυση ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, ανοίγοντας έτσι ο δρόμος για το Μεγάλο Κουρδιστάν.
Εν κατακλείδι, βρισκόμαστε στο ενδεχόμενο δημιουργίας μιας ιδιότυπης τουρκο-κουρδικής ομοσπονδίας, που βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα θα δημιουργήσει έναν οικονομικό γίγαντα που θα ελέγχει νερά, πετρέλαια και αγωγούς στην περιοχή, μια δύναμη που μπορεί να περιθωριοποιήσει Ελλάδα και Κύπρο.
Εκτός κι αν ....
πηγή
Δημοσίευση σχολίου