Λυγερού Νεφέλη
Σε παρουσίαση τουρκικής τηλεοπτικής σειράς παρέστη ο υπουργός Άμυνας της γείτονος Χουλουσί Ακάρ, υπόθεση της οποίας είναι το κυνήγι “κακών” Ελλήνων εγκληματιών και τρομοκρατών από τους “καλούς” Τούρκους στρατιώτες που πραγματοποιούν επιχείρηση σε ελληνικό νησί! Η σειρά έχει τίτλο “Κόκκινη Σημαία” και προβάλλεται από την τουρκική κρατική τηλεόραση.
Η υπόθεση είναι μία εκλαΐκευση της τουρκικής προπαγάνδας που ακούμε να μαίνεται το τελευταίο διάστημα, προπαγάνδα που στοχεύει ευθέως την κυριαρχία των ελληνικών νησιών. Εξ’ ου και η παρουσία Ακάρ στην παρουσίαση της σειράς. Στην σειρά, λοιπόν, Τούρκοι στρατηγοί σχεδιάζουν αποστολή εισβολής για να καταπολεμήσουν τρομοκράτες και λαθρέμπορους όπλων που απειλούν την Τουρκία, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε ελληνικό νησί.
Αν και το νησί δεν κατονομάζεται, υπάρχουν σκηνές με ελληνικά συνθήματα σε τοίχους, όπως “Αλληλεγγύη στον Μαζιώτη” και “Έξω οι Ναζί”. Οι δε “κακοί” που απειλούν την Τουρκία, φυσικά είναι Έλληνες που συνεργάζονται με Κούρδους “τρομοκράτες”! Ο Ακάρ δήλωσε πως είναι πολύ σημαντικό να προβάλλεται ο ηρωισμός και η αυτοθυσία του τουρκικού στρατού.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η τουρκική προπαγάνδα διαχέεται από τα σίριαλ της γείτονος. Όμως, παλαιότερα αυτή περιορίζονταν στην νεότερη τουρκική ιστορία, με σίριαλ προπαγάνδας για την Μικρασιατική Καταστροφή, το Κυπριακό κτλ. Για παράδειγμα, το 2016 είχε προβληθεί η σειρά “Η πατρίδα μου εσύ”, μία φιλόδοξη τηλεοπτική παραγωγή που εξιστορεί τα γεγονότα της περιόδου που προηγήθηκε της Μικρασιατικής Καταστροφής του 1922, φυσικά από την ανάποδη.
Τουρκικά σίριαλ προπαγάνδας
Οι Έλληνες στρατιωτικοί παρουσιάζονταν σαν δολοφόνοι και δυνάστες των φιλήσυχων Τούρκων που βλέπουν τις περιουσίες και τις οικογένειές τους να καταστρέφονται απρόκλητα. Πρωταγωνιστής είναι ο μεγάλος σταρ της γειτονικής χώρας Χαλίτ Εργκέντς, πασίγνωστος στην Ελλάδα από τον ρόλο του “Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς”. Αυτός υποδύεται τον Τζεβντέτ, τον χαρακτήρα που μετά τον άδικο διωγμό του επαναστατεί και μετατρέπεται σε ελληνοφάγο.
Στο πλευρό του βρίσκεται η γνωστή ηθοποιός και σύζυγός του στην πραγματική ζωή Μπεργκιουζάρ Κορέλ. Η σειρά είχε κάνει πρεμιέρα μία διόλου τυχαία ημερομηνία, την 29η Οκτωβρίου 2016. Είναι η ημέρα που εορτάζεται η θεμελίωση της Τουρκικής Δημοκρατίας από τον Μουσταφά Κεμάλ.
Το 2021 στην κατεχόμενη Αμμόχωστο πραγματοποιήθηκε η πρεμιέρα της τουρκικής σειράς με τίτλο “Κάποτε στην Κύπρο” και πάλι από την τουρκική κρατική τηλεόραση. Η σειρά αποτελεί μια τηλεοπτική απόδοση της γνωστής τουρκικής προπαγάνδας για το Κυπριακό: Η ΕΟΚΑ ήταν “τρομοκρατική οργάνωση”, οι Ελληνοκύπριοι σχεδίαζαν “γενοκτονία” των Τουρκοκυπρίων με την βοήθεια της Αθήνας κτλ. Μία προπαγανδιστική σειρά που είχε προκαλέσει τις αντιδράσεις ακόμα και Τουρκοκύπριων δημοσιογράφων, που την είχαν χαρακτηρίσει «εθνικιστική και υποκινούμενη από το κόμμα του Ερντογάν».
Δεσπόζουσα θέση
Πριν επιστρέψει η ελληνική μυθοπλασία στο τηλεοπτικό τοπίο (με σίριαλ όπως οι “Άγριες Μέλισσες και ο “Σασμός”) και πριν τις απροκάλυπτες πολεμικές απειλές Ερντογάν, τα τουρκικά σίριαλ, παρά το συχνά απροκάλυπτο ανθελληνικό πνεύμα τους, αποτελούσαν για τα καλά μέρος της εγχώριας τηλεοπτικής καθημερινότητάς. Το 2010 ήταν η χρυσή εποχή των τουρκικών σίριαλ στην Ελλάδα. Ήταν η χρονιά που οι τουρκικές σαπουνόπερες συστήθηκαν στο ελληνικό κοινό, το οποίο τους χάρισε εξαρχής πολύ υψηλά ποσοστά τηλεθέασης.
Μέχρι και το 2014 είχαν παιχτεί 36 τούρκικες σειρές, κατακτώντας δεσπόζουσα θέση στα ελληνικά τηλεοπτικά προγράμματα. Οι Έλληνες τηλεθεατές είχαν μετατραπεί σε φανατικούς καταναλωτές της τουρκικής σαπουνόπερας και σχεδόν όλα τα ιδιωτικά κανάλια τις έχουν εντάξει στο πρόγραμμά τους. Η Ελλάδα, όμως, δεν αποτέλεσε τον μοναδικό πελάτη τους.
Η τουρκική τηλεοπτική βιομηχανία αναπτύσσεται δυναμικά, καθώς έχει κατακτήσει πάνω από 300 εκατομμύρια θεατές σε περισσότερες από 75 χώρες. Τουλάχιστον 70 σειρές, κατά κανόνα σαπουνόπερες, έχουν περάσει τα τουρκικά σύνορα και κατέκλυσαν τις αγορές με βασικούς αποδέκτες χώρες της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Το δημοφιλές και στην Ελλάδα “Εζέλ” είχε σπάσει τα κοντέρ τηλεθέασης σε Κροατία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, κάνοντας μέχρι και 65% τηλεθέαση.
Η τουρκική τηλεοπτική βιομηχανία
Τα έσοδα της τουρκικής τηλεοπτικής βιομηχανίας από τις εξαγωγές το 2016 είχαν ξεπεράσει τα 100 εκατομμύρια δολάρια. Συγκριτικά αναφέρουμε ότι το 2007 κυμαίνονταν μόλις στο ένα εκατομμύριο. Η επιτυχία τους εξηγείται εύκολα αν δει κανείς το δοκιμασμένο μοτίβο της αμερικανικής και βραζιλιάνικης σαπουνόπερας, το οποίο ακολουθούν ευλαβικά, με τα αφελή δράματα των ηρώων και τη μικροαστική χλιδή, που ζωντάνεψε στη μικρή οθόνη και ο Νίκος Φώσκολος τη δεκαετία του 1990 στην Ελλάδα.
Την αρχή της τουρκικής κούρσας είχε κάνει η τηλεοπτική σειρά “Χίλιες και μία νύχτες”. Ο πρόεδρος μίας από τις δεκάδες τουρκικές εταιρείες παραγωγής τηλεοπτικών προγραμμάτων Φιράτ Γκουλέντο είναι σαφής: «“Το Χίλιες και μία νύχτες” άνοιξε αγορές σε μία βιομηχανία που πάσχιζε να βρει οδό ανάπτυξης. Ο Ονούρ και η Σεχραζάτ συνέβαλαν στη διεθνή επιτυχία. Μέχρι τότε χρεώναμε γύρω στα 50 δολάρια το επεισόδιο. Μετά την επιτυχία του συγκεκριμένου σήριαλ, η ταρίφα ανέβηκε και έφτασε μέχρι και τις 20.000».
Το κρυφό όπλο του Ερντογάν
Το περιοδικό “Time” είχε χαρακτηρίσει, σε ανύποπτο χρόνο, τις τουρκικές σειρές ως «το κρυφό όπλο του Ερντογάν». Πράγματι, εκτός από την εμπορική πτυχή τους, έχουν και ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα, καθώς λειτουργούν σαν όχημα της τουρκικής πολιτιστικής επιρροής. Αυτού που παλαιότερα ονομαζόταν πολιτιστικός ιμπεριαλισμός, υπηρετώντας το δόγμα Νταβούτογλου για άσκηση επιρροής σε όλα τα επίπεδα.
Φιλοδοξία της Τουρκία είναι να λειτουργήσει σαν μητρόπολη του μεταοθωμανικού χώρου, δορυφοροποιώντας όχι μόνο τις μουσουλμανικές, αλλά και τις χριστιανικές χώρες που προέκυψαν από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αυτό δεν προωθείται μόνο με πολιτικοδιπλωματικά μέσα. Προωθείται και με την ήπια, αλλά αποτελεσματική ισχύ της πολιτιστικής επιρροής.
Για αυτό το τουρκικό κράτος επιδοτεί συστηματικά τη δημιουργία και την εξαγωγή των τηλεοπτικών αυτών προϊόντων στη Μέση Ανατολή, στην Κεντρική Ασία, στα Βαλκάνια, μέχρι και στη Γαλλία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία. Στην πλειονότητα τους πρόκειται για ακριβές παραγωγές, η δημιουργία των οποίων κοστίζει 100.000 δολάρια την ώρα.
Σε τιμές ευκαιρίας
Τις πολυδάπανες αυτές παραγωγές επιπέδου Χόλιγουντ, στη συνέχεια τις προσφέρει σε τιμές ευκαιρίας με μια και μοναδική προϋπόθεση: Να μεταδίδονται στην τουρκική γλώσσα και όχι μεταγλωττισμένες. Βάζει, όμως, και όρους στο περιεχόμενο τους. Οι σειρές πρέπει να προβάλουν την ενότητα της οικογένειας και του ηθικού βίου. Σπάνια ή ποτέ δεν θα δει κανείς τους πρωταγωνιστές να καταναλώνουν αλκοόλ, να καπνίζουν ή να δημιουργούν εξωσυζυγικές σχέσεις.
Το σημαντικότερο, όμως, κριτήριο είναι να προβάλουν θετικά τη χώρα, προωθώντας την εικόνα μίας ισχυρής οικονομικά και πολιτικά Τουρκίας. Είναι τέτοιος ο έλεγχος που ασκούν στο σενάριο και στην παραγωγή των σειρών που ο ίδιος ο Ερντογάν είχε ασκήσει δημόσια κριτική στο σήριαλ για τον Σουλεϊμάν, όταν είχε θεωρήσει πως χάνει τον σκοπό του!
Σε ομιλία του στα εγκαίνια περιφερειακού αεροδρομίου είχε ασκήσει κριτική, λέγοντας ότι «ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής πέρασε όλη του τη ζωή πάνω στο άλογο. Δεν είναι ο χαρακτήρας που απεικονίζεται στην τηλεοπτική σειρά». Είχε ενοχληθεί από το γεγονός ότι η σειρά ασχολείται με ίντριγκες στο χαρέμι του σουλτάνου.
Ο Τούρκος πρόεδρος είχε φτάσει ακόμα να πει ότι «έχουν ειδοποιηθεί οι αρχές και αναμένεται η Δικαιοσύνη να λάβει τη σωστή απόφαση». Αμέσως μετά το τουρκικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (RTUK) είχε επιβάλλει πρόστιμο στην τηλεοπτική σειρά, επειδή «δεν έδειξε τον πρέποντα σεβασμό στην ιδιωτική ζωή μιας ιστορικής προσωπικότητας».
Τις πολυδάπανες αυτές παραγωγές επιπέδου Χόλιγουντ, στη συνέχεια τις προσφέρει σε τιμές ευκαιρίας με μια και μοναδική προϋπόθεση: Να μεταδίδονται στην τουρκική γλώσσα και όχι μεταγλωττισμένες. Βάζει, όμως, και όρους στο περιεχόμενο τους. Οι σειρές πρέπει να προβάλουν την ενότητα της οικογένειας και του ηθικού βίου. Σπάνια ή ποτέ δεν θα δει κανείς τους πρωταγωνιστές να καταναλώνουν αλκοόλ, να καπνίζουν ή να δημιουργούν εξωσυζυγικές σχέσεις.
Το σημαντικότερο, όμως, κριτήριο είναι να προβάλουν θετικά τη χώρα, προωθώντας την εικόνα μίας ισχυρής οικονομικά και πολιτικά Τουρκίας. Είναι τέτοιος ο έλεγχος που ασκούν στο σενάριο και στην παραγωγή των σειρών που ο ίδιος ο Ερντογάν είχε ασκήσει δημόσια κριτική στο σήριαλ για τον Σουλεϊμάν, όταν είχε θεωρήσει πως χάνει τον σκοπό του!
Σε ομιλία του στα εγκαίνια περιφερειακού αεροδρομίου είχε ασκήσει κριτική, λέγοντας ότι «ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής πέρασε όλη του τη ζωή πάνω στο άλογο. Δεν είναι ο χαρακτήρας που απεικονίζεται στην τηλεοπτική σειρά». Είχε ενοχληθεί από το γεγονός ότι η σειρά ασχολείται με ίντριγκες στο χαρέμι του σουλτάνου.
Ο Τούρκος πρόεδρος είχε φτάσει ακόμα να πει ότι «έχουν ειδοποιηθεί οι αρχές και αναμένεται η Δικαιοσύνη να λάβει τη σωστή απόφαση». Αμέσως μετά το τουρκικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (RTUK) είχε επιβάλλει πρόστιμο στην τηλεοπτική σειρά, επειδή «δεν έδειξε τον πρέποντα σεβασμό στην ιδιωτική ζωή μιας ιστορικής προσωπικότητας».
Με κρατική καθοδήγηση
Οι τουρκικές πρεσβείες στις χώρες αυτών των περιοχών έχουν ειδική εντολή να προωθούν αυτά τα προϊόντα μαζικής κουλτούρας. Πραγματοποιούνται, μάλιστα, συσκέψεις στο τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών, στο οποίο έχει δημιουργηθεί μία ειδική υπηρεσία που καταπιάνεται μόνο με τα τουρκικά σήριαλ και τις τηλεταινίες, η οποία στη συνέχεια δίνει οδηγίες στους παραγωγούς.
Πάντως, η Τουρκία δεν επιχειρεί να αλλοιώσει την ιστορία αποκλειστικά με τα σίριαλ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η τουρκική ταινία του 2012 “Άλωση 1453” (Fetih 1453) που κόστισε περισσότερα από 17 εκατομμύρια δολάρια και χρειάστηκε περίπου τρία χρόνια για να ολοκληρωθεί. Χρησιμοποιήθηκαν περίπου 20.000 κομπάρσοι, 44.000 μέτρα ύφασμα, 25.000 τ.μ. χαρτί και στούντιο των 2.500 τ.μ.
Σύμφωνα με τα τουρκικά ΜΜΕ, υπήρξε η ταινία με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό στην ιστορία του τουρκικού κινηματογράφου. Η εφημερίδα “Χουριέτ” είχε αναφέρει ότι μόνο για το τρέιλερ της δαπανήθηκαν 600.000 δολάρια! Η ταινία είχε χρηματοδοτηθεί αποκλειστικά από το τουρκικό κράτος και φτιάχτηκε στο μοντέλο των χολιγουντιανών περιπετειών, έτσι ώστε να έχει την επιθυμητή απήχηση στο δυτικό κοινό.
Οι παραγωγές αυτές δεν αποφέρουν μόνο χρήματα. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι υπηρετούν τον σκοπό προβολής της Τουρκίας. Για την ακρίβεια, το νεοοθωμανικό καθεστώς χρησιμοποιεί την τηλεοπτική και κινηματογραφική παραγωγή για να προβάλει μια εξωραϊσμένη εικόνα της τουρκικής ιστορίας και κοινωνικής πραγματικότητας στο εξωτερικό. Πλέον, το κοινό θα έχει ευκαιρία να παρακολουθήσει “μία εισβολή σε ελληνικό νησί”, με τα τουρκικά σίριαλ να μπαίνουν και αυτά στην πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης με την Ελλάδα…
Δημοσίευση σχολίου