Το «κίνημα των τζαμπατζήδων»

Το δωρεάν είχε πάντα πέραση στο Ιnternet και οι χρήστες του μέσου αναζητούν μετά μανίας δωρεάν προγράμματα και υπηρεσίες. Ανεξάρτητα από το φαινόμενο της πειρατείας (λογισμικού, μουσικής ή ταινιών) που έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις, στον κυβερνοχώρο υπάρχει πληθώρα ευκαιριών τις οποίες μπορεί να αξιοποιήσει κανείς για να κάνει τη δουλειά του χωρίς να πληρώσει. Επιπλέον, είναι εκατομμύρια οι χρήστες που προσφέρουν εκατοντάδες ώρες δουλειάς, αλλά και υπολογιστικούς πόρους χωρίς αμοιβή για να ενισχύσουν την ανάπτυξη εφαρμογών ή την ενίσχυση της επιστήμης......
Πρόκειται για το «κίνημα των τζαμπατζήδων», το οποίο έχει ένα πολύ ενδιαφέρον φιλοσοφικό υπόβαθρο και επιδιώκει να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε το Ιnternet και γενικά τη γνώση.

Η ιδέα ότι το Διαδίκτυο είναι ένας χώρος όπου όλοι θα πρέπει να έχουν ελεύθερη πρόσβαση δεν είναι καινούργια. Παλιοί και νέοι χρήστες του μέσου το αντιμετωπίζουν περισσότερο ως χώρο ανάπτυξης κοινωνικότητας και προσωπικών επαφών, παρά ως μια παγκόσμια αγορά. Ο ίδιος ο δημιουργός του Παγκόσμιου Ιστού Τim ΒernersLee υποστηρίζει ένθερμα την ιδέα ότι το Ιnternet ανήκει σε όλους και πρέπει να είναι δωρεάν προσβάσιμο. Παρόμοιες ιδέες υποστηρίζει εδώ και πολλά χρόνια και ο Ηoward Rheingold, διανοητής, ο οποίος έχει ασχοληθεί με τις εικονικές κοινότητες και τη δυναμική τους. Στην ίδια λογική, πολλά κράτη προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες Ιnternet στους πολίτες τους, γιατί θεωρούν ότι έτσι ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα και την παραγωγικότητα.

Αλλά και στον χώρο των προγραμμάτων, χιλιάδες προγραμματιστές αναπτύσσουν λογισμικό ανοιχτό για όλους. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί το λειτουργικό σύστημα Linux με εμπνευστή τον Linus Τorvalds και χιλιάδες συνδημιουργούς, το οποίο μέσα σε λίγα χρόνια έφτασε να ανταγωνίζεται επί ίσοις όροις κολοσσούς της πληροφορικής. Στην ίδια κατεύθυνση, εταιρείες με τεράστια κέρδη αντλούν έσοδα από τη διαφήμιση, δίνοντας τις εφαρμογές και τις υπηρεσίες τους δωρεάν. Το πιο γνωστό και επιτυχημένο παράδειγμα είναι η Google, η οποία πλέον εκτός από τις γνωστές διαδικτυακές της υπηρεσίες δίνει δωρεάν το λειτουργικό για κινητά Αndroid.

Από αυτή τη διαδικασία δεν θα μπορούσε να μείνει έξω το εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο αποτέλεσε και τον χώρο μέσα από τον οποίο γεννήθηκε το Ιnternet. Διάσημοι καθηγητές πανεπιστημίου, αλλά και περιώνυμα ακαδημαϊκά ιδρύματα προσφέρουν γνώση, μαθήματα και δημοσιεύσεις δωρεάν προς χρήση στο Διαδίκτυο. Το ΜΙΤ των ΗΠΑ στις σελίδες του δημοσιεύει βιβλία, σημειώσεις και βίντεο με διαλέξεις, τα οποία έχουν τεράστια αξία. Αντίστροφα, χιλιάδες απλοί χρήστες προσφέρουν τους επεξεργαστικούς πόρους των συστημάτων τους για να μπορέσουν να ολοκληρωθούν τεράστια πειράματα σχετικά με την εξερεύνηση του Διαστήματος ή τη μελέτη των περιβαλλοντικών φαινομένων.