Η μεταβατική κυβέρνηση «ευρύτερης συνεργασίας», όπως τη χαρακτήρισε ο εντολοδόχος πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος στις πρώτες του δηλώσεις, είναι η έβδομη με τέτοια χαρακτηριστικά στην μεταπολεμική ιστορία της Ελλάδας. Για διαφορετικούς λόγους έχουν συγκροτηθεί, τις τελευταίες δεκαετίες, ως αποτέλεσμα συνεργασίας ευρύτερων πολιτικών δυνάμεων, έξι κυβερνήσεις συνεργασίας:
•η οικουμενική κυβέρνηση Ξενοφώντα Ζολώτα, η κυβέρνηση Τζανή Τζανετάκη, η κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, η μεταβατική κυβέρνηση συνεργασίας του Κέντρου με την ΕΡΕ, τις παραμονές του χουντικού πραξικοπήματος, η λεγόμενη «επτακέφαλος κυβέρνησις» του Δημητρίου Μάξιμου, η κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου, αμέσως με την Κατοχή.
Ο Λουκάς Παπαδήμος είναι, εξάλλου, ο τρίτος πρώην διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδας, που ηγείται κυβέρνησης. Ο πρώτος ήταν ο Αλέξανδρος Διομήδης, που ανέλαβε για έξι μήνες τα ηνία της κυβέρνησης Σοφούλη μετά τον θάνατο του τελευταίου τον Ιούνιο του 1949 και ακολούθησε ο Ξενοφών Ζολώτας το 1989. Τραπεζίτες, αλλά στη διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος, ήταν επίσης ο Δημήτριος Μάξιμος που έγινε πρωθυπουργός κυβέρνησης συνεργασίας, καθώς και ο Ιωάννης Παρασεκευόπουλος που ως υποδιοικητής, ανέλαβε την πρωθυπουργία στην υπηρεσιακή -προεκλογική- κυβέρνηση του 1964, καθώς και τη "μεταβατική" κυβέρνηση συνεργασίας που σχημάτισαν, το 1966, μετά την Αποστασία, οι ηγέτες της Ένωσης Κέντρου και της ΕΡΕ.
Η οικουμενική κυβέρνηση Ζολώτα ήταν και η μοναδική έως σήμερα, στην οποία συνεργάσθηκαν τα δύο κόμματα εξουσίας της μεταπολίτευσης, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Οι κυβερνήσεις συνεργασίας κατά χρονολογική σειρά ήταν:
* Κυβέρνησις Εθνικής Ενότητος Γεωργίου Παπανδρέου (18 Οκτωβρίου 1944 - 3 Ιανουαρίου 1945). Σχηματίστηκε μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τη ναζιστική Γερμανία και, μεταξύ άλλων, συμμετείχαν οι Αλέξανδρος Σβώλος, Ηλίας Τσιριμώκος, Στέφανος Στεφανόπουλος και Θεμιστοκλής Τσάτσος. Περίπου δύο μήνες μετά την ορκωμοσία της ξεκίνησαν οι ένοπλες συγκρούσεις που έλαβαν χώρα στην Αθήνα ανάμεσα στην κομμουνιστική αριστερά και τις βρετανικές και κυβερνητικές δυνάμεις και έμειναν γνωστές στην ιστορία ως «Δεκεμβριανά». Τα «Δεκεμβριανά» ήταν και η βασική αιτία της πτώσης της κυβέρνησης.
* Κυβέρνηση Δημητρίου Μαξίμου (24 Ιανουαρίου 1947 - 29 Αυγούστου 1947). Ο διατελέσας κατά το παρελθόν διοικητής της Εθνικής Τράπεζας Δημήτριος Μάξιμος (στην ιδιοκτησία του οποίου ανήκε το "ομώνυμο" σημερινό κυβερνητικό Μέγαρο) ορίσθηκε εξωκοινουβελευτικός πρωθυπουργός κυβέρνησης συνασπισμού, που συγκροτήθηκε απ' όλα τα κόμματα της Βουλής με σκοπό την αντιμετώπιση της «κομμουνιστικής απειλής». Εξαιτίας της πολυκομματικής στήριξης, στην ιστορία έμεινε γνωστή ως «Επτακέφαλος Κυβέρνησις». Μεταξύ άλλων συμμετείχαν οι Κωνσταντίνος Τσαλδάρης, Σοφοκλής Βενιζέλος, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Γεώργιος Παπανδρέου, Παναγιώτης Κανελλόπουλος και Ναπολέων Ζέρβας. Στη διάρκεια της επτάμηνης θητείας της, η Βρετανία ανακοίνωσε την αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Ελλάδα και ο Αμερικανός πρόεδρος Χάρι Τρούμαν το περίφημο δόγμα του, με το οποίο εγκαινιάστηκε η περίοδος του Ψυχρού Πολέμου.
* Κυβέρνηση Ιωάννη Παρασκευόπουλου (22 Δεκεμβρίου 1966 - 3 Απριλίου 1967). Κατόπιν συμφωνίας των ηγετών της Ένωσης Κέντρου Γεωργίου Παπανδρέου και της ΕΡΕ Παναγιώτη Κανελλόπουλου, τερματίσθηκε η περίοδο της Αποστασίας που είχε ξεκίνησε στις 15 Ιουλίου 1965, και ο βασιλιάς ανέθεσε, στις 22 Δεκεμβρίου 1966, το σχηματισμό μεταβατικής κυβέρνησης στον Ιωάννη Παρασκευόπουλο που έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης. Δεν ολοκλήρωσε, ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα που είχε στη διάθεσή της, καθώς στις 3 Απριλίου, η ΕΡΕ ήρε την εμπιστοσύνη της και ο βασιλιάς ανέθεσε εντολή σχηματισμού κυβέρνησης στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, ο οποίος έμεινε 18 ημέρες στην εξουσία, από την οποία τον ανέτρεψαν οι πραξικοπηματίες της 21ης Απριλίου.
* Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας Κωνσταντίνου Καραμανλή (24 Ιουλίου 1974 - 21 Νοεμβρίου 1974). Σχηματίστηκε μετά την πτώση της δικτατορίας υπό τον Κωνσταντίνο Καραμανλή από στελέχη των προδιδακτορικών κομμάτων ΕΡΕ και Ένωση Κέντρου και μέλη του αντιδιδακτορικού αγώνα. Συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, οι Ξενοφών Ζολώτας, Γεώργιος Μαύρος, Ευάγγελος Αβέρωφ, Γεώργιος Ράλλης και Κωνσταντίνος Τσάτσος. Στο διάστημα της τετράμηνης θητείας της σημειώθηκε η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Έναν μήνα πριν από την ολοκλήρωση του έργου της αντικαταστάθηκαν 13 υπουργοί και υφυπουργοί, που επρόκειτο να πολιτευθούν. Ο βίος της ολοκληρώθηκε με τη διενέργεια των εκλογών από τις οποίες αναδείχθηκε η πρώτη κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας την περίοδο της μεταπολίτευσης.
* Κυβέρνηση ΝΔ και Συνασπισμού της Αριστεράς, υπό τον Τζανή Τζανετάκη (2 Ιουλίου 1989 - 11 Οκτωβρίου 1989). Σχηματίστηκε υπό το τότε ηγετικό στέλεχος της Νέας Δημοκρατίας μετά τις εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989, από τις οποίες δεν προέκυψε αυτοδύναμη κυβέρνηση. Αρχιτέκτονες του κυβερνητικού συνασπισμού ήταν ο τότε πρόεδρος της ΝΔ Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και οι ηγέτες της αριστεράς Χαρίλαος Φλωράκης και Λεωνίδας Κύρκος. Η κυβέρνηση Τζανετάκη συγκροτήθηκε με σύνθημα την «κάθαρση» και κύριο σκοπό την ενδεχόμενη παραπομπή από τη Βουλή του πρώην πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου και μελών της κυβέρνησής του στο ειδικό δικαστήριο για σειρά σκανδάλων. Η προκήρυξη νέων εκλογών, χωρίς τον σχηματισμό κυβέρνησης, θα σήμαινε αυτομάτως και την παραγραφή των αδικημάτων.
* Οικουμενική κυβέρνηση Ξενοφώντα Ζολώτα (23 Νοεμβρίου 1989 - 11 Απριλίου 1990). Προέκυψε από τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1989, κατά τις οποίες η ΝΔ αναδείχθηκε πρώτο κόμμα, αλλά χωρίς αυτοδυναμία. Στην οικουμενική κυβέρνηση συμμετείχαν όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, δηλαδή η ΝΔ, το ΠΑΣΟΚ και ο -τότε- ενιαίος Συνασπισμός. Παρά την ευρύτατη πλειοψηφία των 297 εδρών, που διέθετε στη Βουλή, η περίοδος της οικουμενικής κυβέρνησης Ζολώτα χαρακτηρίστηκε από ακυβερνησία, εξαιτίας της οποίας η χώρα απειλήθηκε από βαθιά οικονομική κρίση.
Κοινό χαρακτηριστικό και των έξι αυτών κυβερνήσεων ευρύτερης συνεργασίας είναι ο βραχύβιος χαρακτήρας τους
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου