Eμπρός, Ελλάδα! Δείξε μας εσύ τον δρόμο…

Του Timothy Bancroft-Hinchey

Εφημερίδα Pravda


Eμπρός, Ελλάδα! Δείξε μας εσύ τον δρόμο... Κάποτε μας χάρισες την πολιτική δημοκρατία. Σήμερα ήρθε η ώρα να μας δείξεις τι σημαίνει οικονομική δημοκρατία. Η επιλογή που καλείσαι να κάνεις είναι καίριας σημασίας. Είναι η επιλογή μεταξύ δραχμής ("αφθονίας") και ευρώ ("εξαθλίωσης"). Είδαμε τι μας έδωσε και πού μας οδηγεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τώρα ωρίμασε ο καιρός για μια ριζική, θαρραλέα αλλαγή πολιτικής. Δεν υπάρχει κανείς λογικός πολίτης που θα είχε αντίρρηση. Ας δούμε, λοιπόν, πώς θα μπορούσε να γίνει αυτό στην πράξη.

Η επιλογή είναι κρίσιμη: δραχμή ("αφθονία") ή ευρώ ("εξαθλίωση"); Πριν φθάσουμε στην επιλογή, ας συμφωνήσουμε όλοι στο εξής σημείο:

Η Ευρωπαϊκή Ένωση πληρώνει τις συνέπειες της υπερβολής της, της βεβιασμένης, αλαζονικής, αυταρχικής προσέγγισής της, της εφαρμογής μέτρων τα οποία δεν έγιναν πλήρως κατανοητά από έναν υπέρ του δέοντος πρόθυμο ιδιότυπο στρατό ευρωκρατών: πολιτικών, οι οποίοι, αφού απέτυχαν ως καριερίστες πολιτικοί στις ίδιες τις χώρες τους, πήραν στα χέρια τους ένα ριψοκίνδυνο και παράλογο εγχείρημα και βλέπουμε να το εφαρμόζουν σήμερα με πείσμα εκτός της χώρας τους. Σήμερα η Ένωση βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι ως συνέπεια αυτών των αποτυχημένων πολιτικών. Τι μέλλει γενέσθαι;

Mήπως θα μπορούσε να μας βοηθήσει αυτός ο φανταστικός διάλογος;

Ερώτηση: Το θέμα αυτή τη στιγμή είναι τι πρέπει να κάνει η Ελλάδα;

Απάντηση: Όχι ακριβώς. Το θέμα είναι τι θα κάνει πρώτα η Ελλάδα, και στη συνέχεια οι υπόλοιπες χώρες της Νότιας Ευρώπης. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ο πρωτεργάτης και να δείξει στις υπόλοιπες πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτή η αλλαγή πολιτικής, προτού όλο αυτό το κάστρο που χτίστηκε στην άμμο σωριαστεί.

Ερώτηση: Ναι, αλλά μετά την περιπέτεια της Ελλάδας θα αντιληφθούν αυτές οι χώρες τις οδυνηρές συνέπειες και θα κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να παραμείνουν εντός της ευρωζώνης και, βεβαίως, εντός της Ένωσης.

Απάντηση: Αυτό δεν είναι αλήθεια. Η διαδικασία της εξόδου από το ευρώ δεν θα πρέπει απαραίτητα να είναι επώδυνη και μπορεί να είναι τόσο εύκολη ή τόσο δύσκολη όσο επιθυμούν αυτοί που ασκούν την εξουσία. Το δεύτερο σημείο είναι το γεγονός ότι η παραμονή εντός της ευρωζώνης θα προκαλέσει ακόμη περισσότερη οδύνη για τις χώρες του Νότου απ' ό,τι οι βραχυπρόθεσμες συνέπειες της απουσίας τους από αυτήν.

Ερώτηση: Ωστόσο, κανείς δεν γνωρίζει ποιές ακριβώς θα είναι οι συνέπειες της εξόδου από το ευρώ.

Απάντηση: Ούτε αυτό ισχύει. Οι λαοί θα πρέπει να αγνοήσουντην τρομολαγνεία εκείνων που απεγνωσμένα επιδιώκουν την διάλυση της παρανοϊκής χίμαιράς τους εις τα εξ ων συνετέθη - γιατί αυτό ακριβώς επιδιώκουν στην συγκεκριμένη φάση - και θα πρέπει επίσης να αγνοήσουν το γάβγισμα του Μπαρόζο στις Βρυξέλλες για περισσότερη λιτότητα. Οι ίδιοι δεν κατανοούν την έννοια της λέξης, καθώς πηγαινοέρχονται συνεχώς με αυτοκινητοπομπές από λιμουζίνες από το πρωινό γεύμα στο δεκατιανό και από το δεκατιανό στο μεσημεριανό, μέσα σε αίθουσες υψίστης ασφαλείας. Αν αγνοήσουμε την τρομολαγνεία και εξετάσουμε προσεκτικά τις δυνατότητες, θα ανακαλύψουμε ότι, στην πραγματικότητα, ο μηχανισμός που θα οδηγήσει στην λύση είναι απίστευτα απλός. Ας τον δούμε αναλυτικότερα.

Το νομικό πλαίσιο

Ερώτηση: Τι να αναλύσουμε; Είναι αδύνατο μια χώρα να αποχωρήσει από την ευρωζώνη ή την ΕΕ, χωρίς καταστρεπτικές συνέπειες.

Απάντηση: Λάθος. Το νομικό πλαίσιο καθορίζεται από τις συνθήκες του Μάαστριχτ (1992) και της Λισσαβώνας (2007). Η πρώτη δεν προβλέπει την έξοδο από την ευρωζώνη χωρίς έξοδο από την ΕΕ και το άρθρο 50 της δεύτερης συνθήκης καθορίζει τους όρους για μια τέτοια έξοδο, δηλαδή ότι το κράτος που επιθυμεί να αποχωρήσει οφείλει να ενημερώσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την πρόθεσή του και το Συμβούλιο τότε παράγει, με διαδικασία ειδικής πλειοψηφίας, τους όρους και τις προϋποθέσεις για την αποχώρηση. Οι διαδικασίες αυτές, ανάλογα με την βούληση αυτών που θα τις εφαρμόσουν, μπορεί να γίνουν εύκολες ή περίπλοκες, ή για να το θέσουμε απλά, τα πάντα εξαρτώνται από το αν έχει ή δεν έχει κανείς την θέληση να τις εφαρμόσει.

Ερώτηση: Θεωρητικά ίσως να είναι δυνατό, αλλά στην πράξη, η όλη "μηχανική" της αποχώρησης είναι αδύνατη.

Απάντηση: Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Το βραχυπρόθεσμο σενάριο έχει μια "μηχανική" διεργασία και, προφανώς, συνέπειες. Τα πάντα εξαρτώνται από τις ίδιες τις κυβερνήσεις και την λέξη-κλειδί που είναι η εκτελεστική εξουσία τους. Υπό ιδανικές συνθήκες, η κυβέρνηση ενός κράτους που επιθυμεί να βγεί από αυτήν την "λέσχη", θα πρέπει να ξεκινήσει τη διαδικασία περίπου τέσσερις μήνες πριν από την ανακοίνωση, κατά την διάρκεια μιας φάσης προετοιμασίας.

Το πρώτο ζήτημα θα είναι η φάση της μετάβασης στο νέο νόμισμα, το οποίο θα μπορούσε να έχει και το ίδιο όνομα με το παλιό νόμισμα της χώρας που χρησιμοποιούνταν επί δεκαετίες. Η συναλλαγματική ισοτιμία θα πρέπει να καθοριστεί αμέσως μετά την αποχώρηση, και δεν υπάρχει καμιά δυσκολία στο σημείο αυτό. Με την αποχώρηση του "τοξικού" κράτους (του κράτους που μολύνθηκε) από την ευρωζώνη, η αξία του ευρώ θα ανεβεί ενώ του νέου νομίσματος πιθανότατα θα υποτιμηθεί, γεγονός που δεν θα πρέπει να είναι απαραίτητα αρνητικό. Την διαδικασία αυτή την έχουμε ήδη δει να εφαρμόζεται στο παρελθόν και ίσως το καλύτερο παράδειγμα της "μηχανικής" αυτής της διαδικασίας αποτελεί το "διαζύγιο" μεταξύ Τσεχίας και Σλοβακίας, τον Φεβρουάριο του 1993, οι οποίες υιοθέτησαν στην συνέχεια την τσεχική και σλοβακική κορώνα, αντίστοιχα.

Η διαδικασία εκτύπωσης ικανού αριθμού χαρτονομισμάτων και νομισμάτων από το νέο νόμισμα θα ήταν προτιμότερο να γίνει στην φάση της προετοιμασίας και έτσι θα αποφευχθεί μια μεταβατική περίοδος, κατά την οποία θα κυκλοφορούν και τα δύο νομίσματα: το ευρώ και ένα προσωρινής διάρκειας νέο νόμισμα. Καλό θα ήταν, επίσης, σε αυτή την φάση οι τράπεζες να αξιοποιήσουν την φάση αυτή της προετοιμασίας προκειμένου να προσαρμόσουν τις λογιστικές τους πρακτικές και τα συστήματα εκκαθάρισης, αλλά και να προετοιμάσουν τα λογισμικά τους. Ο τομέας λιανικού εμπορίου θα έχει επίσης χρόνο για να προετοιμαστεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που προετοιμάστηκε την εποχή που υιοθετήθηκε το ευρώ ως νόμισμα της χώρας.

Ερώτηση: Εντάξει. Καταλάβαμε την διαδικασία, αλλά οι συνέπειές της δεν θα είναι χαοτικές;

Απάντηση: Γιατί θα πρέπει να είναι; Κατ' αρχάς, θα πρέπει να στείλουμε ένα μήνυμα προς όλες τις κυβερνήσεις της ΕΕ και το μήνυμα αυτό θα πρέπει να είναι σαφές:

Αφού δημιουργήσατε το χάος που βλέπουμε σήμερα και επιβάλατε αυτό τον εφιάλτη που καλούμαστε να υποστούμε εμείς, που περάσαμε όλη τη ζωή μας σπουδάζοντας, μοχθώντας και πληρώνοντας φόρους, όπως ακριβώς μας ζητήθηκε, σας προειδοποιούμε ότι αν τολμήσετε να μας επιβάλετε και άλλα μέτρα, που θα αυξήσουν ακόμη περισσότερο το βάρος στους ώμους μας, απλά δεν θα το ανεχθούμε.

Γιατί θα πρέπει να ανεχθούμε το χάος που επινόησαν κάποιοι ανεγκέφαλοι, αν διαθέτουμε ευφυείς πολιτικές που θα επιδιώξει μια κυβέρνηση πνοής, μέσω της εκτελεστικής της εξουσίας κατά την φάση της προετοιμασίας που περιγράψαμε και της έναρξης της κυκλοφορίας του νέου νομίσματος; Οι καταθέσεις στις τράπεζες και το εσωτερικό χρέος, είτε θα παραμείνουν σε ευρώ ή θα γίνει επανανταλλαγή τους στο νέο νόμισμα και τα εθνικά δικαστήρια της χώρας θα αποφασίσουν πώς ακριβώς θα συντελεστεί αυτή η διαδικασία και για πόσο χρονικό διάστημα, και όχι οι Βρυξέλλες, όχι ο Μπαρόζο και όχι το Βερολίνο. Άλλωστε, οι Βρυξέλλες δημιούργησαν αυτή την κατάσταση, χρηματοδοτώντας κάποιες χώρες που αυτές επέλεξαν, ώστε να έλθουν στο σημείο να μην παράγουν τίποτε. Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι οι Βρυξέλλες δεν είχαν ιδέα τι συνέπειες θα είχε αυτή η πολιτική, το Βερολίνο γνώριζε σίγουρα, και πολύ καλά μάλιστα.

Οι κρατικές εγγυήσεις θα πρέπει να καλύπτουν το εξωτερικό χρέος και τα στεγαστικά δάνεια θα πρέπει να μετατραπούν, αλλά η μετατροπή αυτή πρέπει να γίνει με βάση το αντίστοιχο επίπεδο του νέου νομίσματος. Δεν θα αυξηθούν οι πληρωμές και δεν υπάρχει κανένας λόγος να γίνει κάτι τέτοιο. Τα αρχικά συμβόλαια έγιναν με βάση ένα ορισμένο ποσό και αφορούσαν μια αποπληρωμή σε κάποιο χρονικό διάστημα. Δεν υπάρχει καμιά διάταξη στα συμβόλαια στεγαστικών δανείων που να προβλέπει αυξήσεις στις προβλεπόμενες δόσεις αποπληρωμής ούτε κατά τη διάρκεια της αρχικής συμφωνίας, ούτε σε περίπτωση αλλαγής νομίσματος.

Τέλος, θα πρέπει να υπάρξει έλεγχος των κεφαλαίων, προκειμένου να αποφευχθεί ο συνωστισμός για αναλήψεις στις τράπεζες ή μια ξαφνική εκροή συναλλάγματος.

Ερώτηση: Τελικά, και παρά τα όσα λέγονται για εσάς, δεν είστε απαισιόδοξος.

Απάντηση: Όχι, δεν είμαι. Όπως προανέφερα, η όλη διαδικασία μπορεί να είναι απλή ή περίπλοκη, ανάλογα με την βούληση αυτών που θα κληθούν να την εφαρμόσουν. Υπάρχουν, επίσης, μεσοπρόθεσμα πλεονεκτήματα. Μια χώρα που θα αποχωρήσει από το ευρώ θα είναι αμέσως ελεύθερη να συνάψει διμερείς οικονομικές συμφωνίες με ξένες χώρες, εκτός ευρωζώνης. Λόγω της υποτίμησης του νέου νομίσματός της, οι εξαγωγές θα αυξηθούν με ταχείς ρυθμούς, θα δημιουργηθούν θέσεις εργασίας, γεγονός που θα συντελέσει στην ορατή μείωση της ανεργίας, το βιοτικό επίπεδο θα βελτιωθεί, τα φορολογικά έσοδα θα αυξηθούν και το βάρος που πέφτει σήμερα στους ώμους των πολιτών και της πολιτείας θα μειωθεί σημαντικά.

Το κράτος θα γίνει και πάλι ο ρυθμιστής του πεπρωμένου του έθνους και της μοίρας του λαού της χώρας. Το εθνικό δίκαιο και οι τελωνειακοί έλεγχοι και υπηρεσίες θα ισχύσουν και πάλι, καταργώντας τους παράλογους κανονισμούς της ΕΕ, όπως είναι για παράδειγμα η απαγόρευση της πώλησης βιολογικών σπόρων, που ήδη ισχύει, αλλά αρκετοί Ευρωπαίοι δεν το γνωρίζουν. Το εθνικό νόμισμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μοχλός για την αντιμετώπιση των κρίσεων εκείνων που πολλοί αναγνωρίζουμε ως εγγενείς και χαρακτηριστικές αυτού του είδους προβληματικού καπιταλιστικού μοντέλου, που δίνει προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση των αγορών. Θα σχεδιαστούν και θα δημιουργηθούν "προσκρουστήρες", που θα το προστατεύουν, καθώς άλλα νομίσματα θα παραπαίουν από την μια κρίση στην άλλη, δεδομένου ότι μέσα στο συγκεκριμένο οικονομικό μοντέλο, είναι επιρρεπή σε κάτι τέτοιο. Ένα υποτιμημένο νέο νόμισμα θα οδηγήσει σε μια εντυπωσιακή αύξηση των επενδύσεων, οι οποίες καλό θα ήταν να έχουν και την στήριξη του κράτους μέσω ενός ενεργού κοινωνικού μοντέλου διακυβέρνησης.

Με λίγα λόγια, η επιλογή που καλείται να κάνει μια χώρα του ευρωπαϊκού Νότου σήμερα είναι μια επιλογή μεταξύ δεκαετιών λιτότητας, ανεργίας και φτώχειας, κοινωνικού χάους, αύξησης της εγκληματικότητας και απελπισίας - αυτή είναι η λύση που προσφέρεται από τις Βρυξέλλες - ή της εναλλακτικής λύσης που ανέλυσα παραπάνω.

Η σκυτάλη και το μέλλον μας είναι στα χέρια σου, Ελλάδα…

Γίνε εσύ ο πρωτεργάτης και οδηγός και δείξε μας τον δρόμο.
πηγή