Το Τουρκικό Στρατιωτικό Βιομηχανικό Σύμπλεγμα: Μια νέα πραγματικότητα στην παγκόσμια γεωπολιτική.

Γράφουν οι
Κώστας Λαπαβίτσας
Μεχμέτ Αγτζά

1.Ο μετασχηματισμός του τουρκικού καπιταλισμού
Οι στρατιωτικές δαπάνες, παραγωγή και εμπόριο της Τουρκίας προσεγγίζουν σήμερα επίπεδα συγκρίσιμα με εκείνα των ιστορικών μεγάλων δυνάμεων. Επιπλέον, η χώρα είναι σε θέση να καλύψει τις ανάγκες της σε μεγάλο βαθμό με δικούς της πόρους.

Σταδιακά έχει διαμορφωθεί ένα τουρκικό Στρατιωτικό Βιομηχανικό Σύμπλεγμα, το οποίο βρίσκεται στην καρδιά της οικονομίας και επηρεάζει την εγχώρια κοινωνική ισορροπία, καθώς και την εξωτερική πολιτική. Επιτρέπει στην Τουρκία να είναι γεωπολιτικά διεκδικητική με τρόπους που ήταν αδύνατοι στο παρελθόν.

Η άνοδος του Στρατιωτικού Βιομηχανικού Συμπλέγματος αποτελεί κομβικό στοιχείο του βαθύτατου μετασχηματισμού του τουρκικού καπιταλισμού από τη δεκαετία του 1980. Η παλιά διάκριση μεταξύ «κοσμικού κεμαλισμού» και «θρησκευτικού συντηρητισμού» έχει πολύ μικρή σημασία σήμερα, παρόλο που η Τουρκία παραμένει βαθιά διαιρεμένη κατά μήκος θρησκευτικών-κοσμικών γραμμών.

Στην κορυφή της τουρκικής κοινωνίας έχει αναδυθεί ένας νέος συνασπισμός που αποτελείται από την ιστορική κεμαλική επιχειρηματική ελίτ και τους νέους βαθιά θρησκευόμενους επιχειρηματίες που εισήλθαν στο πεδίο. Ή αλλιώς, από τη λεγόμενη αστική τάξη της Κωσνταντινούπολης και τους συντηρητικούς της Ανατολίας. Η στρατιωτική παραγωγή αποτελεί προνομιακό πεδίο για τη συνεργασία των δύο ηγετικών στρωμάτων.

Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, το ΑΚΡ έγινε η πολιτική φωνή αυτού του κυρίαρχου μπλοκ. Ο Ερντογάν εκκαθάρισε τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις από τα απομεινάρια του παραδοσιακού κεμαλισμού, καθώς και άλλες δυνάμεις που αντιτίθενται στην εξουσία του, και εμφανίστηκε ως ο πολιτικός εκφραστής της νέας κυρίαρχης κοινωνικής τάξης.

Το καθεστώς του είναι σε μεγάλο βαθμό αυταρχικό στο εσωτερικό και επιθετικό διεθνώς. Ένας νέος εθνικισμός έχει αναδυθεί, ενσωματώνοντας πολλά στοιχεία από τον παλιό κεμαλισμό, αλλά και υπερβαίνοντας τον. Είναι πλέον ανοιχτά θρησκευτικός και διεκδικητικός με γεωπολιτικούς όρους.

Το Στρατιωτικό Βιομηχανικό Σύμπλεγμα έχει συμβάλει καθοριστικά σε αυτή τη μεταμόρφωση της Τουρκίας. Ο Ερντογάν και το ΑΚΡ κρατούν σταθερά τα ηνία του ελέγχου της στρατιωτικής παραγωγής. Οι κορυφαίοι στρατηγοί των τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων έχουν προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ιδιαίτερα καθώς εμπλέκονται σε μεγάλο βαθμό στις οικονομικές επιχειρήσεις. Η τουρκική γεωπολιτική ισχύς προβάλλεται άμεσα μέσω των στρατιωτικών επιχειρήσεων και έμμεσα μέσω της στρατιωτικής παραγωγής και του εμπορίου.

Αυτό είναι το κοινωνικό υπόβαθρο των ολοένα και πιο διεκδικητικών τουρκικών περιπολιών και ασκήσεων στη Μεσόγειο, το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα. Το επιθετικό δόγμα Mavi Vatan (Γαλάζια Πατρίδα) έχει άμεσο αντίκτυπο στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, επιφέροντας ραγδαία συνειδητοποίηση της βαθιάς αλλαγής στην ισορροπία ισχύος.

Η άνοδος του τουρκικού Στρατιωτικού Βιομηχανικού Συμπλέγματος αποτελεί επίσης ένα σύνθετο πρόβλημα για την Ουάσιγκτον. Οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται να εντάξουν την Τουρκία στα δικά τους σχέδια με σκοπό τη διατήρηση της ηγεμονίας τους, αλλά η Τουρκία είναι ολοένα και πιο ανεξάρτητη και επιδιώκει τη δική της ισορροπία σε σχέση με τη Ρωσία, την Κίνα, το Ιράν και άλλες χώρες. Το τουρκικό δίλημμα συμπυκνώνει το θεμελιώδες πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η αμερικανική ηγεμονία σε πολλά μέρη του κόσμου.

Για την Ελλάδα, η ανάδυση της διεκδικητικής τουρκικής ισχύος επέφερε ολοκληρωτική μεταβολή του γεωπολιτικού πλαισίου. Η αλλαγή ήταν ξαφνική και βίαιη, και ήρθε στο προσκήνιο με εξαιρετική σαφήνεια λόγω του κομβικού ρόλου της Τουρκίας στην ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ. Αναζητώντας μιας νέα εξωτερική πολιτική, ωστόσο, οι ιδεολογικές προκαταλήψεις και οι παρωπίδες του παρελθόντος έχουν πολύ λίγα να προσφέρουν. Το πρώτο και κρίσιμο βήμα είναι να γίνει κατανοητό τι έχει συμβεί στην άλλη πλευρά του Αιγαίου. ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΗΓΗ

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.