Του Ζαχαρία Μίχα*
Η κατάσταση στην Ουκρανία εξελίσσεται σε έναν “διάλογο κωφών”. Αυτό παραπέμπει σε περαιτέρω κλιμάκωση και ενδεχομένως σε σύγκρουση, την οποία υποτίθεται πως όλοι θέλουν να αποτρέψουν. Λέω “υποτίθεται”, διότι η εκτόνωση της σημερινής έντασης, προϋποθέτει εκατέρωθεν υποχωρήσεις. Το σκηνικό που έχει όμως στηθεί δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.
Εάν ΗΠΑ και Ρωσία επιθυμούν αποκλιμάκωση υπό τον όρο να επιτευχθούν οι στόχοι τους, αυτό είναι συνταγή εκτροπής. Τα θεμελιώδη ερωτήματα που αφορούν Ρωσία και Δύση για το “πρόβλημα Ουκρανία”, πάντως, παραμένουν αναπάντητα. Η τηλεφωνική επικοινωνία των δύο προέδρων δεν απέφερε τίποτα κατά τα φαινόμενα. Εξ ου και ο “διάλογος κωφών“. Οι δυο πλευρές φέρονται να περιορίστηκαν στην διατύπωση απειλών και όχι στην εξέταση προτάσεων που θα οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση και επανέναρξη ουσιώδους διπλωματικής διαδικασίας. Ο πρόεδρος Μπάιντεν προειδοποίησε για την εφαρμογή σκληρών κυρώσεων σε περίπτωση εισβολής και ο Ρώσος ομόλογός του ζήτησε τη μη επέκταση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία και τη μη ανάπτυξη στρατευμάτων στο έδαφός της.
Αυτά προκύπτουν από την δήλωση του Κρεμλίνου, αναφορικά με την τηλεφωνική συνομιλία. Το θεμελιώδες πρόβλημα όμως παραμένει ποια είναι η οπτική της Δύσης στο Ουκρανικό. Θα είναι η Ουκρανία προκεχωρημένο φυλάκιο της Δύσης στο πλαίσιο του νέου Ψυχρού Πολέμου, ή χώρα που θα παρεμβάλλεται ανάμεσα στα δυο στρατόπεδα, ώστε να αποφεύγεται η απευθείας επαφή των δυο πλευρών; Ας μην τρέφουμε βέβαια αυταπάτες για τη δυνατότητα της ΕΕ να αρθρώσει λόγο που θα διαφοροποιείται από τις ΗΠΑ. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Εάν δεν απαντηθεί με σαφήνεια το παραπάνω ερώτημα, τα υπόλοιπα στερούνται νοήματος. Ακόμα και να υπάρξει αποκλιμάκωση για κάποιον λόγο, αυτή θα συνιστά τακτική κίνηση που θα αφήνει το στρατηγικό ερώτημα αναπάντητο. Άρα, ανά πάσα στιγμή μπορεί η κρίση να ενσκήψει εκ νέου.
Το πρόβλημα είναι μεγάλο διότι τα σήματα της Ουάσιγκτον είναι αντιφατικά. Αποσύρει στρατεύματα από την Ουκρανία, αλλά στέλνει επιπλέον δυνάμεις σε ευρωπαϊκό έδαφος, τη στιγμή που η Ρωσία έχει παρατάξει δύναμη 130.000 στρατιωτών με κάθε λογής οπλισμό. Χωρίς να υπολογίζεται η ικανότητα της Μόσχας στον κυβερνοπόλεμο (cyberwarfare) που πιθανότατα θα προηγηθεί κάθε επιχείρησης. Ίσως αυτό είναι το μόνο σημείο πιθανής δυτικής αντίστασης, καθώς γίνεται εκ του μακρόθεν…
Δύναμη 3.000 στρατιωτών της αμερικανικής 82ης αερομεταφερόμενης μεραρχίας (82nd Airborne Division) λοιπόν, θα αναπτυχθεί σε ευρωπαϊκό έδαφος. Την ίδια στιγμή, 160 στελέχη της αμερικανικής Εθνοφυλακής, που ανήκουν στην 53η Ταξιαρχία Πεζικού (53rd Infantry Brigade), τα οποία εκπαίδευαν τις ουκρανικές δυνάμεις, “μετακινούνται προσωρινά” από τη χώρα. “Temporarily repositioning” αναφέρει η σχετική ανακοίνωση του Πενταγώνου. Μήπως μοιάζει με προσπάθεια των ΗΠΑ να πείσουν τη Ρωσία ότι θα πετύχει τους στόχους της ανεμπόδιστη επί της ουσίας, εάν πραγματοποιήσει εισβολή;
Αυτό θα μπορούσε να ταιριάξει με το βασικό σενάριο ενός νέου Ψυχρού Πολέμου. Και επειδή η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών χρησιμοποίησε τον όρο “Αγγλοσάξονες” που θέλουν πόλεμο, είναι αναπόφευκτη η σύνδεση και με τη συμφωνία AUKUS στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, μεταξύ ΗΠΑ, Βρετανίας και Αυστραλίας. Προφανής ενδιαφερόμενος να συμμετάσχει είναι και η Ιαπωνία. Μήπως θα υπάρξει και δεύτερος Ψυχρός Πόλεμος που θα αφορά την Κίνα;
Επειδή όμως η πλανητική εικόνα παραμένει αδιαίρετη, ένας διπλός Ψυχρός Πόλεμος είναι φυσικό να φέρει ακόμα πιο κοντά τις δυο κορυφαίες δυνάμεις της Ευρασίας, τη Ρωσία και την Κίνα. Αυτό όμως αποτελούσε πάντα ανάθεμα για τους πατέρες της αγγλοσαξονικής γεωπολιτικής σκέψης. Διότι τέτοια συνεργασία στην καρδιά (Heartland) της Ευρασίας, συνεπάγεται κυριαρχία στην “παγκόσμια νήσο” (World-island).
Η Ουκρανία, σε περίπτωση που η Δύση προωθήσει έμπρακτα νέο Ψυχρό Πόλεμο, θα διαιρεθεί, καθώς οι περιοχές όπου ζουν συμπαγείς ρωσόφωνοι πληθυσμοί θα περάσουν υπό τον έλεγχο της Ρωσίας. Η Δύση θα κομπάζει ότι η επιθετικότητα των Ρώσων είναι αποδεδειγμένη και σταδιακά θα επιδιώξει την είσοδο της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Φαίνεται πως συνυπολογίζεται αυτή τη στιγμή το ενδεχόμενο ρωσικού τελεσιγράφου, ότι σε περίπτωση τέτοιας εξέλιξης η Δύση θα διακινδυνεύσει μια νέα επιχείρηση με σκοπό τον περαιτέρω εδαφικό ακρωτηριασμό της Ουκρανίας.
Εάν τα ανωτέρω ισχύουν και επειδή τα επιτελεία ΗΠΑ και Ρωσίας έχουν συλλογικά υψηλό επίπεδο στρατηγικής κατανόησης της κατάστασης, αναρωτιέται κανείς εάν κέντρα εξουσίας στις ΗΠΑ έχουν ως στόχο μία τέτοια εξέλιξη για να δαιμονοποιήσουν τη Ρωσία. Είτε διότι αυτό βολεύει το αποκαλούμενο “στρατοβιομηχανικό σύμπλεγμα“, είτε διότι οφείλεται στη γνωστή ιδεοληπτική προσέγγιση των Δημοκρατικών.
Ίσως είναι τυχαίο ότι εμπλεκόμενα πρόσωπα με θέσεις-κλειδιά στον ευρύτερο αμερικανικό τομέα που λαμβάνει αποφάσεις για την εθνική ασφάλεια (Μπλίνκεν, Νούλαντ, Χόκσταϊν) έλκουν την καταγωγή τους από την εβραϊκή διασπορά της Ουκρανίας! Παίζει ρόλο αυτό άραγε; Ας σημειωθεί ότι οι Εβραίοι έχουν ιστορικές σχέσεις με το πρώην σοβιετικό χώρο λόγω της διασποράς τους εκεί.
Οι Ισραηλινοί έχουν ιστορικές σχέσεις με τον πρώην σοβιετικό χώρο, λόγω της εβραϊκής διασποράς. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, πολλοί από τους ολιγάρχες σε Ρωσία και Ουκρανία ήταν μέλη της εβραϊκής διασποράς: Μπόρις Μπερεζόφσκι, Βλάντιμιρ Γκουζίνσκι, Αλεξάντερ Σμολένσκι, Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, Μιχαήλ Φρίντμαν, Βάλερι Μάλκιν, Ρόμαν Αμπράμοβιτς, Μιχαήλ Προχόροφ, είναι μερικά μόνο από τα ονόματα που ανήκαν εξ ολοκλήρου ή εν μέρει σε εβραϊκές οικογένειες.
Αυτό αποτελούσε μια ανεκτίμητη “περιουσία” για την ισραηλινή διπλωματία και όχι μόνο. Η χώρα την αξιοποίησε στο μέγιστο και σε πολλαπλά επίπεδα. Στην περίπτωση της Ουκρανίας ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι (και ο πρώτος πρωθυπουργός του) ανήκαν επίσης στην εβραϊκή διασπορά. Ο Ουκρανός πρόεδρος δε, είχε αντιμετωπίσει σφοδρές επικρίσεις ότι αποτελεί τον αχυράνθρωπο του δισεκατομμυριούχου, επίσης Εβραίου, Ίγκορ Κολομόισκι.
Ας σημειωθεί, ότι αν και οι ΗΠΑ παραμένουν υπερδύναμη, η σχετική ισχύς τους έχει υποχωρήσει επειδή άλλες δυνάμεις έχουν ενισχυθεί. Η αλλαγή του περιβάλλοντος ασφαλείας στη Μέση Ανατολή και η προσέγγιση του Ισραήλ με αραβικές χώρες, αφήνει χώρο στο εβραϊκό κράτος για αυξημένο ρόλο στην παγκόσμια εξίσωση ασφαλείας.
*Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA
Δημοσίευση σχολίου