Χατζηδημητρίου Δημήτρης
Εάν ο 20ος αιώνας υπήρξε ο αιώνας της ανάδειξης και καθιέρωσης των ΗΠΑ, ως της κυρίαρχης δύναμης με ασυναγώνιστες δυνατότητες διάδοσης και επιβολής των απόψεων της παγκοσμίως, οι δύο πρώτες δεκαετίες του 21ου δοκιμάζουν σκληρά όλες τις βεβαιότητες επί των οποίων στηρίχθηκε η αμερικανική ισχύς.
Στις 11 Σεπτεμβρίου 2001, μια ολιγομελής ομάδα αποφασισμένων φανατικών δολοφόνων, οδηγώντας τα αεροπλάνα που είχε καταλάβει στους Δίδυμους Πύργους της Νέας Υόρκης, διέλυσε την βεβαιότητα των Αμερικανών ότι είναι απρόσβλητοι από εξωτερικούς εχθρούς. Πολύ περισσότερο από ένα πλήγμα, ισχυρού συμβολισμού, στην καρδιά του αμερικανικού καπιταλισμού. Στα ερείπια του Grand Zero της αμερικανικής οικονομικής πρωτεύουσας ετάφη κι ένα πάγιο και σταθερό δόγμα όλων των Αμερικανών προέδρων, ως εκείνη την ημέρα, ότι η χώρα τους, εκτεταμένη μεταξύ δύο μεγάλων ωκεανών, αποτελεί νησίδα ασφαλείας, προστατευμένη από κάθε εξωτερική απειλή.
Οι συνέπειες εκείνης της επίθεσης είναι λίγο πολύ γνωστές. Στο εσωτερικό των ΗΠΑ οδήγησε, υπό ένα πνεύμα πρωτοφανούς πολιτικής και κοινωνικής συναίνεσης, στην ψήφιση στις 26 Οκτωβρίου 2001 του αποκληθέντος Patriot Act και μέσω αυτού στην καθιέρωση καθημερινών πρακτικών που ουσιαστικά οδήγησαν στην δραματική περιστολή των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων των πολιτών. Στο όνομα πάντα της ενίσχυσης της εθνικής ασφάλειας.
Οι ευάριθμοι διανοούμενοι στις δύο ακτές της χώρας, περιόρισαν τις αντιδράσεις τους στην υπενθύμιση μιας αποστροφής του 3ου προέδρου των ΗΠΑ, Τόμας Τζέφερσον, το 1786, «an elective despotism was not the government we fought for». Στο εξωτερικό, η ένοπλη εκδήλωση της αμερικανικής οργής, υπό τις επιδοκιμασίες ή την ανοχή της διεθνούς κοινότητας, μετέτρεψε δύο χώρες (Αφγανιστάν και Ιράκ) σε ερειπιώνες.
Ταυτοχρόνως, οι νέο-συντηρητικοί σύμβουλοι του Μπους του νεότερου, σχεδιάζοντας τον "Νέο Αμερικανικό Αιώνα", με το… αφελές σκεπτικό της διάδοσης των αρχών της φιλελεύθερης δημοκρατίας στον πλανήτη, άνοιξαν τον ασκό του Αιόλου στον Αραβικό Κόσμο. Βυθίσαν όλη την περιοχή από τον ανατολικό Ατλαντικό έως τον Ινδικό Ωκεανό σε μια πρωτοφανή ρευστότητα, και στην ανάδυση στο προσκήνιο εξτρεμιστικών ομάδων, που υπό το πρόσχημα της αντίστασης στους "νέους σταυροφόρους" και στην ταυτοτική ισοπέδωση επιβάλλουν την τυραννία τους σε εκατομμύρια απελπισμένων ανθρώπων.
Αμερικανικός εξαιρετισμός
Όπως και την 11η Σεπτεμβρίου 2001, έτσι και τώρα τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021 θα έχουν συνέπειες που θα εκφεύγουν του στενού αμερικανικού περιβάλλοντος και γεωγραφικού χώρου. Η εισβολή των εξαγριωμένων οπαδών του Ντόναλντ Τραμπ στο Καπιτώλιο σηματοδοτεί με έναν απολύτως συμβολικό τρόπο το οριστικό τέλος του περίφημου Manifest Destiny.
Μιας αντίληψης, που από σύμβολο-πρόταγμα του αμερικανικού ρομαντικού εθνικισμού στην γραφίδα και τον λόγο του δημοσιογράφου John O’ Sullivan το 1845, έγινε έννοια ταυτόσημη του αμερικανικού εξαιρετισμού και πηγή διαρκούς άρδευσης ενός "ηθικού πλεονεκτήματος". Επέτρεπε στις ΗΠΑ να εμφανίζονται στην παγκόσμια σκηνή ως η μεγάλη ελπίδα κάθε κατατρεγμένου τούτης της Γης.
Η με έντονα οπερετικά στοιχεία –εγγενή στον πυρήνα του φασιστικού εγχειρήματος–απόπειρα αμφισβήτησης και ανατροπής της λαϊκής βούλησης, όπως αυτή ανέβλυσε από τις κάλπες της 3ης Νοεμβρίου 2020, τραυμάτισε ανεπανόρθωτα την εικόνα της Αμερικανικής Δημοκρατίας. Η ζημία που προκαλείται αφορά πρωτίστως στους ίδιους τους Αμερικανούς, αλλά και σε όσους αναγνωρίζουν κι αποδέχονται ως αναγκαία την ενεργό παρουσία και δέσμευση μιας στιβαρής και δημοκρατικής Αμερικής στο παγκόσμιο παίγνιο.
Οι εικόνες από το πολιορκημένο, κατειλημμένο και για λίγες ώρες καταργημένο Κοινοβούλιο ήταν η δραματική κορύφωση της αμερικανικής περιπέτειας που άρχισε πριν από τέσσερα χρόνια με την εγκατάσταση στον Λευκό Οίκο ενός "λαθρεπιβάτη" της πολιτικής. Με την πάροδο του χρόνου αυτός αναδείχθηκε σε έναν εν δυνάμει απρόβλεπτο παράγοντα ανατροπής και κατάλυσης των αρμών που συγκρατούν το οικοδόμημα της αστικής φιλελεύθερης δημοκρατίας.
Επόμενη μέρα
Είναι βέβαιο ότι υπό το κράτος του σοκ και των εντυπώσεων που προκάλεσαν τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου θα αναπτυχθεί ένας εκτεταμένος διάλογος εντός κι εκτός των ΗΠΑ, ο οποίος θα συμπεριλάβει αναγκαστικά:
- Τι σημαίνει δημοκρατία, σε συνθήκες ακραίου κοινωνικού πολυκερματισμού και διχαστικής πόλωσης.
- Ποιος είναι ο ρόλος της ηγεσίας και οι επιπτώσεις στο δημοκρατικό παίγνιο της αδιαμεσολάβητης σχέσης ηγέτη-πολίτη σε ένα περιβάλλον επικοινωνιακής αναρχίας.
- Πως μπορεί σε ένα τέτοιο περιβάλλον να επιβληθεί και να διασφαλισθεί, δίχως φαλκιδεύσεις, η αξίωση για διαρκή έλεγχο των πράξεων του πολιτικού προσωπικού και η απαίτηση για λογοδοσία όσων χειρίζονται δημόσιες υποθέσεις.
- Πώς απαντά η δημοκρατία στις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις μιας άφρονος, εγωϊστικής ολιγαρχίας του πλούτου, παντελώς αδιάφορης για το γενικό καλό.
- Η αξίωση για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο είναι δημοκρατική απαίτηση ή συγκεκαλυμμένος λαϊκισμός, όπως διατείνονται οι ευαγγελιστές ενός ούλτρα φιλελευθερισμού.
- Η εμμονική, μονοσήμαντη προσκόλληση στα προστάγματα της "πολιτικής ορθότητας", η μετατόπιση της πολιτικής δράσης που αφορά και ασκείται για τους πολλούς και ο περιορισμός της σε υπόθεση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για ευδιάκριτες ομάδες ιδιαίτερων πολιτισμικών-ταυτοτικών χαρακτηριστικών, ενισχύει την κοινωνική συνοχή ή την αποδυναμώνει.
- Πώς θα προστατευθούν οι πολίτες και η δημοκρατία από ένα πολιτικό προσωπικό που επαναπαύεται στα προνόμια που του εξασφαλίζουν οι αιμομικτικές σχέσεις του με την ολιγαρχία του πλούτου και ενδιαφέρεται ελάχιστα για την τύχη όσων οδηγούνται στο πολιτικό- οικονομικό και κοινωνικό περιθώριο.
- Πώς θα αποφευχθεί ο κίνδυνος να κάνει μετάσταση στα παραδοσιακά ΜΜΕ η κυρίαρχη τάση στα social media να μην αποδέχονται τα γεγονότα ως αντικειμενικά στοιχεία που συγκροτούν την πραγματικότητα. Και πώς τα πρώτα θα ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στην αποστολή τους.
Η δημοκρατία ήταν πάντα και μια υπόθεση λελογισμένου ρίσκου, που απαιτεί ενεργούς και συμμέτοχους πολίτες, για να μην επιτρέψει ένα σχεδιασμένο ή όχι "ατύχημα" να εξελιχθεί σε ανεπανόρθωτο δυστύχημα. Όπως αποκαλύφθηκε στην Ουάσινγκτον, έξω και μέσα στο Καπιτώλιο, οι νόμοι δεν αρκούν όταν η δημοκρατία αντιμετωπίζει την φασιστική πρόκληση και καλείται να αμυνθεί.
Η Αμερικανική Δημοκρατία αποδείχθηκε ότι δεν είναι άτρωτη, ούτε αλώβητη από την "πανούκλα" της ακροδεξιάς παραφροσύνης. Κι αυτό δεν είναι καθόλου καλό μήνυμα για τον υπόλοιπο κόσμο. Πολύ περισσότερο που οι ΗΠΑ παραμένουν κολλημένες στην λάσπη της ιστορίας, ασκώντας εξουσία σε έναν αναρχικό χομπσιανό κόσμο, όπως αποφάνθηκε ο Ρόμπερτ Κέϊγκαν, δύο χρόνια μετά την επιδρομή στους Δίδυμους Πύργους.
Δημοσίευση σχολίου