Ο άγριος κόσμος των παιδιών στο σχολείο

Είναι ο μοναδικός που φοράει γυαλιά μέσα στην τάξη. Οι συμμαθητές του τον έχουν «στιγματίσει» γι΄ αυτήν την απλή εξωτερική διαφορά του σε σύγκριση με τους υπολοίπους. Τον κοροϊδεύουν και τον εξευτελίζουν φωνάζοντάς τον «γυαλάκια». Άλλοι τον αποκαλούν «τζαμαρία». Κάποιοι μάλιστα τον έχουν αποκλείσει από την παρέα. Τα παιδιά που φορούν γυαλιά στο σχολείο δεν είναι τα μοναδικά που «στιγματίζονται» γιατί διαφέρουν από τα υπόλοιπα ως προς τα εξωτερικά χαρακτηριστικά τους...... Ένα παιδί που έχει μερικά κιλά παραπάνω είναι για τους άλλους ο «χοντρός και άσχημος», το «βαρέλι». Ένα άλλο που υστερεί σε ύψος είναι ο «στούμπος». Ένα παιδί με λίγο πεταχτά αυτιά είναι ο «αυτιάς». Μάλιστα κάποιοι τον θεωρούν και χαζό. Το αποτέλεσμα είναι πολλά από αυτά τα παιδιά να αισθάνονται μειονεκτικά και να περιθωριοποιούνται.

Το φαινόμενο του «στιγματισμού» μαθητών από συμμαθητές τους είναι συχνό και στα ελληνικά σχολεία, όπως αποδεικνύεται από μελέτες Ελλήνων επιστημόνων. Μεταπτυχιακή εργασία για τον σχολικό εκφοβισμό που πραγματοποίησε στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο η κ. Βασιλική Καλατή δείχνει ότι μεγάλη μερίδα των μαθητών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης δέχονται προσβλητικούς χαρακτηρισμούς από τους συνομηλίκους τους. Περίπου 2 στους 10 μαθητές- από το δείγμα που εξέτασε η ερευνήτρια- απάντησαν πως αρκετές φορές τους έχουν κοροϊδέψει, τους έχουν πειράξει με άσχημο τρόπο ή τους έχουν πει άσχημα λόγια. Επίσης, 4 στους 10 είχαν ανάλογη εμπειρία λίγες φορές. Στην ίδια έρευνα, 10,3% των μαθητών απάντησαν πως αρκετές φορές συμμαθητές τους επίτηδες τους άφησαν απέξω από πράγματα που έκαναν, τους απέκλεισαν από την παρέα ή τους αγνόησαν τελείως.

Λεκτική βία
Παρόμοια είναι τα αποτελέσματα μελέτης («Βullying in Greek Ρrimary and Secondary Schools») που πραγματοποίησε η ερευνήτρια κ. Μαρία Σαπουνά από το Πανεπιστήμιο Warwick, στη Βρετανία. Η έρευναπου έγινε σε 1.758 μαθητές σχολείων της Θεσσαλονίκης- έδειξε ότι η πιο συνηθισμένη μορφή εκφοβισμού τόσο στο δημοτικό όσο και στο γυμνάσιο είναι τα παρατσούκλια με τα οποία «στολίζουν» κάποια παιδιά τους συμμαθητές τους.

«Μπορούμε να θωρακίσουμε τα παιδιά στο πώς να αντιδρούν και να ελέγχουν τις δικές τους αντιδράσεις σε περιπτώσεις που γίνονται το επίκεντρο αρνητικής προσοχής στο σχολείο», λέει στα «ΝΕΑ» η ψυχολόγος- ψυχοθεραπεύτρια, δρ Λίζα Βάρβογλη. Και συμβουλεύει τους γονείς να περνούν στα παιδιά τους το μήνυμα ότι δεν είναι αδύναμα και ότι μπορούν να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις.

Καλό είναι επίσης, αναφέρει, οι γονείς να διδάξουν το παιδί τους έτσι ώστε να αντιδρά με έναν συγκεκριμένο τρόπο όταν δέχεται τέτοιες λεκτικές επιθέσεις. «Μπορούν να διδάξουν το παιδί τι να σκέφτεται από μέσα του όταν το πειράζουν (“παρ΄ όλο που δεν μου αρέσει αυτό που μου λένε, μπορώ να το αντιμετωπίσω”). Το παιδί μπορεί να ρωτήσει τον εαυτό του: “Ποιανού η γνώμη είναι πιο χρήσιμη; Του άλλου παιδιού που με ενοχλεί ή η δική μου και των γονιών μου;”. Το παιδί θα πρέπει να μάθει δηλαδή να παραθέτει μέσα του τα θετικά του στοιχεία».

Οι εκπαιδευτικοί
Οποιοδήποτε εξωτερικό χαρακτηριστικό των παιδιών ξεφεύγει από τα συνηθισμένα επικεντρώνει και προκαλεί την παρατήρηση ακόμα και την κοροϊδία των υπόλοιπων μαθητών, επισημαίνει η δασκάλα κ. Αγγελική Μερκούρη. Τέτοιους είδους υποτιμητικά σχόλια μαθητών προς τους συμμαθητές τους δεν είναι σπάνιο φαινόμενο στα ελληνικά σχολεία, συμπληρώνει.

Παραδέχεται μάλιστα ότι μερίδιο ευθύνης γι΄ αυτές τις συμπεριφορές των παιδιών έχουν και οι εκπαιδευτικοί. «Πρέπει από την αρχή της χρονιάς και από τις πρώτες τάξεις να περνάμε στα παιδιά το μήνυμα ότι δεν πρέπει να κοροϊδεύουν έναν συμμαθητή τους που μπορεί να έχει λίγα κιλά παραπάνω ή που φοράει γυαλιά». Αν αυτό το κάνουν οι εκπαιδευτικοί εγκαίρως, λέει, τέτοια περιστατικά θα ελαχιστοποιηθούν. Κι είναι σημαντικό, τονίζει, η αποδοχή του διαφορετικού να ξεκινήσει από το σχολείο, έτσι ώστε τα παιδιά να αποδέχονται το διαφορετικό ως απολύτως φυσιολογικό και εκτός σχολείου, αργότερα όταν θα μεγαλώσουν.

Η κ. Μερκούρη λέει ακόμη ότι «θύματα» λεκτικών επιθέσεων ή αποκλεισμών γίνονται το τελευταίο διάστημα και τα παιδιά με αναπηρίες. Και αυτό, διότι όλο και περισσότερα εντάσσονται πλέον στα σχολεία- και όχι στα ειδικά- και δέχονται προσβλητικά σχόλια όχι μόνο από συμμαθητές τους, αλλά και από γονείς.
ΣΕ ΜΙΚΡΗ ΗΛΙΚΙΑ οι συμμαθητές του τον πείραζαν για το ύψος του. Ήταν κοντύτερος σε σύγκριση με τους υπόλοιπους. «Κάποιοι με φώναζαν “κοντέ” ή “μινιόν”, αν και αυτό δεν συνέβαινε πάρα πολύ συχνά. Ίσως με σέβονταν επειδή ήμουν και καλός μαθητής» λέει ο ηθοποιός κ. Θανάσης Τσαλταμπάσης. Ακόμη όμως κι αυτά τα λιγοστά πειράγματα, όπως εξηγεί στα «ΝΕΑ» δεν τον επηρέαζαν. «Κι αυτό διότι από μικρός αυτοσαρκαζόμουν. Για παράδειγμα στην παρέλαση έλεγα “θα είμαι τελευταίος, αλλά... καλύτερα γιατί δεν θα φαίνομαι κιόλας». Θυμάται επίσης πως τις περισσότερες φορές δεν απαντούσε στις λεκτικές επιθέσεις. «Σκεφτόμουν ότι αυτός που κοροϊδεύει δεν τα έχει καλά με τον εαυτό του».

Ακόμη τονίζει πως ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό δεν είναι μειονέκτημα, αλλά «αυτό που μας κάνει μοναδικούς, ξεχωριστούς»