Εννέα χρόνια στα βαλτόνερα της κρίσης και κινδυνεύουμε να γίνουμε μόνιμοι κάτοικοι του βάλτου. Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία και Κύπρος ξεπέρασαν την κρίση, εμείς χτίσαμε κύρια κατοικία στο έλος. Είναι η αδυναμία επανόδου σε σταθερό έδαφος γονιδιακό ελάττωμα ή ανικανότητα που προκλήθηκε από ανίατη μυϊκή και πνευματική ατροφία; Είναι έλλειψη παιδείας; Γιατί μας αρέσει να ζούμε μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας; Πώς εξηγείται να μη θεωρούμε τους εαυτούς μας Ευρωπαίους, όταν Ελλάδα και Ευρώπη ταυτίζονται γεωγραφικά και πολιτισμικά; Οταν η Ελλάδα είναι η κοιτίδα του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού; Πώς εξηγείται να ανήκουμε στην πλευρά των νικητών των παγκοσμίων πολέμων και να οδηγούμαστε σε διχασμούς και εμφυλίους; Πώς γίνεται να είμαστε κατ’ εξοχήν χώρα αυτοαπασχολουμένων, αλλά ιδεολογικά ακραιφνείς κρατιστές, σε ποσοστό πάνω από 60%;
Ως πρώτο αίτιο της επικρατούσας ζοφερής κατάστασης θεωρώ το διογκωμένο αίσθημα υπεροχής της ελληνικότητας έναντι κάθε άλλης καταγωγής, το οποίο αναβλύζει από το μεγαλείο της αρχαίας Ελλάδας. Η αρχαιολατρία και η ερωτική σχέση που έχουμε με τις παραδοσιακές αξίες γεννούν και ευνοούν έναν εσωστρεφή εθνικισμό, που είναι ασύμβατος με τη διεθνικότητα. Γι’ αυτό και εκλαμβάνουμε τις διεθνείς συνεργασίες και συγκλίσεις ιδεών ως προσπάθειες αφελληνισμού και βλέπουμε παντού αόρατους εχθρούς που αποβλέπουν στην καταστροφή της Ελλάδας.
Δεύτερο αίτιο είναι οι διαχρονικές διχαστικές τάσεις (εθνικές ή τοπικιστικές) που οφείλονται τόσο σε γονιδιακό μας ελάττωμα όσο και στην έλλειψη ομοιογένειας του πληθυσμού. Μην ξεχνάμε ότι πριν από εκατό χρόνια, περίπου το 40% του σημερινού πληθυσμού δεν ζούσε σε ελληνικό έδαφος. Αρβανίτες, Μικρασιάτες, Κωνσταντινουπολίτες, Ελληνες της Αιγύπτου, Βορειοηπειρώτες και Ρωσοπόντιοι εγκαταστάθηκαν στα πάτρια εδάφη τον τελευταίο αιώνα. Τα τελευταία εβδομήντα χρόνια, η πολιτική αντιπαράθεση στα ανεπτυγμένα κράτη γίνεται ανάμεσα σε τρία ιδεολογικά στρατόπεδα (Χριστιανοδημοκράτες, Σοσιαλδημοκράτες, Φιλελεύθεροι) με διακύβευμα τη βελτίωση του κοινωνικού κράτους δικαίου, ενώ στην Ελλάδα γίνεται διχαστικά μεταξύ αριστερών και δεξιών. Σαν να μην πήραμε το μάθημά μας από τον Εμφύλιο. Οι μισοί Ελληνες αυτοχαρακτηρίζονται αριστεροί και προοδευτικοί. Τι και αν ο υπαρκτός σοσιαλισμός χρεοκόπησε, αν όλος ο ανεπτυγμένος κόσμος δεν επιλέγει αριστερές κυβερνήσεις. Εμείς γνωρίζουμε καλύτερα! Ο Παντογνώστης μάς εξόπλισε με το χάρισμα της αλάνθαστης κρίσης!
Γονιδιακό ελάττωμα αλλά και θέμα παιδείας είναι το τρίτο αίτιο, το οποίο σχετίζεται με την ερωτική σχέση που έχουμε με τον μύθο και το μυθικό. Η ελληνική μυθολογία, με πρώτη την «Οδύσσεια», το ποιοτικότερο παραμύθι όλων των εποχών, κατέχει παγκοσμίως πρωτεύουσα θέση. «Παραμυθιαζόμαστε» εύκολα από κάθε μέτριο δημαγωγό που μας υπόσχεται χρήμα, θέση στο Δημόσιο και κατάργηση μνημονίων με έναν νόμο. Ψηφίζουμε οργισμένα για να τιμωρήσουμε τους κυβερνώντες και όχι δημιουργικά για να τους βελτιώσουμε. Οδυρόμαστε αλλά ψηφίζουμε, με σταυρό παρακαλώ, τα ίδια πρόσωπα για είκοσι και τριάντα χρόνια! Δεν μπορούμε, προφανώς, να διακρίνουμε το παραμύθι από την πραγματικότητα, γι’ αυτό βρισκόμαστε διαρκώς μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης.
Θέμα παιδείας και της απορρέουσας από αυτήν συμπεριφοράς είναι και το τέταρτο αίτιο. Πορευόμαστε με διθυραμβικές ιαχές και αντιμετάθεση ευθυνών, χωρίς να αναλύουμε και να αξιολογούμε τις τραυματικές μας εμπειρίες και τα ψυχοφθόρα βιώματα. Δρούμε ως ιδεολογικοί αλχημιστές και θεωρούμε τη συναίνεση προδοσία.
Ωστόσο, επιλέγουμε εκτρωματικές κυβερνητικές συνεργασίες αποτελούμενες από αριστερούς και ακροδεξιούς εθνικολαϊκιστές, χωρίς να ιδρώνει το αυτί μας! Ατομικιστές και εκδικητικοί, πέφτουμε οι ίδιοι στον λάκκο που σκάβουμε για τους αντιπάλους μας.
Είναι αναγκαίος ο επαναπροσδιορισμός της εθνικής μας ταυτότητας στο πλαίσιο του διεθνισμού και η αντιμετώπιση της κοσμογονίας με εξωστρέφεια. Η εμμονή στη φαντασιακή αυτονομία οδηγεί σε εθνική απομόνωση. Απαιτείται ενδοσκόπηση και αξιολόγηση των αιτίων που οδήγησαν σε οδυνηρές συνέπειες, ώστε να αποφεύγεται η επανάληψή τους· αποκήρυξη της νοοτροπίας του ωχαδερφισμού και της ήσσονος προσπάθειας και χάραξη πορείας με στρατηγική και στόχους, όχι με αυτοσχεδιασμούς και πάθη· εξοβελισμός των νεοοθωμανικών χαρακτηριστικών από την πολιτική και τη δημόσια διοίκηση και εμπέδωση της αξιοκρατίας· δημιουργία φιλικού και σταθερού επενδυτικού πλαισίου για εισροή ξένων κεφαλαίων και δημιουργία θέσεων εργασίας, διότι οι ιδιωτικές επενδύσεις και η υγιής παραγωγή χρηματοδοτούν το κοινωνικό κράτος και όχι ο πολυπλόκαμος κρατισμός.
Τέλος, επιτακτική είναι η ανάγκη πρόσδοσης στην Παιδεία νέου περιεχομένου και ρόλου, που θα έχει ως συνθετικές αξίες την εθνική αυτογνωσία, τη συναίνεση και συνεργασία για το κοινό καλό, τη συλλογική ταυτότητα, τον σεβασμό του διπλανού μας και το ρητό «τα αγαθά κόποις κτώνται». Αν συνεχίσουμε να πορευόμαστε με φάρο τον διχασμό, συγκρουόμενοι για απατηλά, απολιθωμένα προτάγματα, να δικαιολογούμε τη μετριότητα και να θεωρούμε μιάσματα και αποδιοπομπαίους τράγους την αξιολόγηση και την αξιοκρατία, το ισχυρό αίσθημα αυτοσυντήρησης που μας κρατάει ως λαό ζωντανούς θα απαυδήσει κάποτε από την εκνευριστική ανεπιδεκτικότητά μας και θα πάψει να μας προστατεύει.
Καθημερνή
* Ο κ. Ανδρέας Μήλιος είναι οικονομολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης.
Δημοσίευση σχολίου