Ένα άρθρο, από αυτά που κυκλοφορούν κατά κόρο στη Δύση, και που σκοπό έχουν να προωθήσουν τη Τουρκία, ως φάρο δημοκρατίας, ευημερίας, και ασφάλειας, και ως ισχυρό «παίκτη» της νέας παγκόσμιας πολιτικής σκηνής. Αξίζει να το διαβάσουμε για να γνωρίζουμε που στεκόμαστε διεθνώς, απέναντι στους Τούρκους.
Οι δρόμοι της Τουρκίας
Είναι ωραία να ζεις στη Τουρκία σήμερα. Η οικονομία της, που δεν επηρεάστηκε πολύ από την ύφεση, σημειώνει ανάπτυξη επιπέδου 11%. Οι σχέσεις της με τους γείτονες βελτιώνονται, και ενδέχεται μάλιστα να δημιουργηθεί και ελεύθερη εμπορική ζώνη με τη Συρία, την Ιορδανία, και τον Λίβανο.
Η Τουρκία δεν είναι απλά μια δύναμη στην περιοχή της, αλλά κυριαρχεί σε παγκόσμιο επίπεδο. Μετέχει με πρωταγωνιστικό ρόλο σε διεθνή φόρα, και η διεθνής κοινότητα της χτυπάει τη πόρτα. Όταν επισκέφτηκα πρόσφατα την Άγκυρα, εκεί ήταν ο Σουδανός υπουργός Εξωτερικών, και ήδη είχαν ολοκληρώσει τις επισκέψεις τους οι αντίστοιχοι υπουργοί της Γαλλίας, της Αυστρίας, και της Πολωνίας. Οι ανώτατοι αξιωματούχοι του Ιράκ μάλιστα, επισκέπτονται συχνά τη χώρα, εν είδη προσκυνήματος. Η Τουρκία έχει μετατραπεί σε εξαγωγέα διπλωματικών υπηρεσιών. Όπως λέει ο αμερικανοτραφής υφυπουργός Εξωτερικών Selim Yenel, «για πρώτη φορά, όλοι ζητούν τις συμβουλές μας…».
Όπως οι άλλες αναδυόμενες δυνάμεις, η Βραζιλία και η Νότιος Αφρική, έτσι και η Τουρκία αποτελούσε κάποτε μια «δεξιά» χώρα που η Δύση μπορούσε εύκολα να προσεταιριστεί στη διάρκεια του ψυχρού πολέμου. Σήμερα όμως, όπως και οι δυο άλλες δυνάμεις, οι Τούρκοι αισθάνονται αρκετά ασφαλείς ώστε να μην ανήκουν πουθενά. Αυτά τα κράτη είναι πλέον αυτάρκη, και το έχουν αποδείξει, προς λύπη των ΗΠΑ, στην σχέση τους με το Ιράν. Περιέργως, η Τουρκία, η Βραζιλία, και η Νιγηρία συμμετέχουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, κάτι που θα κάνουν η Ινδία και η Ν. Αφρική τον επόμενο χρόνο. Μια συλλογή αναδυόμενων υπερδυνάμεων, και μια γεύση του νέου «μετα-ηγεμονικού» πολυκεντρικού πλανήτη.
Διπλωματικά, η Τουρκία έχει μεγαλύτερη σημασία από τους άλλους. Είναι μουσουλμανική, βρίσκεται στη Μέση Ανατολή, και πολύ κοντά σε κάθε κρίσιμο γεωγραφικό σημείο της υδρογείου. Συνεπώς, το ενδιαφέρον ερώτημα είναι: τι είδους δύναμη θα είναι η Τουρκία; Οι Τούρκοι διπλωμάτες, γνωρίζοντας πως τα μάτια όλου του κόσμου είναι στραμμένα επάνω τους, διαβεβαιώνουν πως η χώρα τους παραμένει φιλελεύθερη, κοσμική, και πάνω απ‘όλα με μια υπεύθυνη επιρροή, τόσο στην ευρύτερη περιοχή, όσο και στον πλανήτη ολόκληρο.
Τα γεγονότα της περασμένης άνοιξης: η καταψήφιση των κυρώσεων εναντίον του Ιράν, και η αιματηρή περίπτωση του στολίσκου με προορισμό τη Γάζα, άφησαν την εντύπωση ότι οι Τούρκοι θεωρούν φίλους τους Ιρανούς και εχθρούς τους Ισραηλινούς. Η τουρκική πολιτική «μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες της, έδειχνε πως η Άγκυρα σκόπευε να αποξενωθεί από τη Δύση προκειμένου να στραφεί προς τη γειτονιά της, στην οποία όμως κατοικοεδρεύουν κάποιοι από τους χειρότερους. Η εφημερίδα New York Times είχε γράψει πως οι Τούρκοι γίνονται ένα με το τρίγωνο Hamas-Hezbollah-Iran, εναντίον του Ισραήλ.
Κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Σε ότι αφορά στην επίθεση εναντίον του στολίσκου, οι περισσότεροι συμφωνούν πως η Τουρκία είχε δίκιο, ενώ ακόμη περιμένει τη συγγνώμη του Ισραήλ. Όσο για το Ιράν, έχει γίνει φανερό πως ο Davutoglu ειλικρινά πίστευε πως η Δύση θα επικροτούσε τη συμφωνία που πέτυχε, και βάσει της οποίας το Ιράν θα μετέφερε 1.200 κιλά ουράνιου εκτός συνόρων, ώστε να εμπλουτισθεί για μη στρατιωτικούς σκοπούς. Το ότι ο υπουργός Εξωτερικών έπεσε έξω, αυτό οφείλεται πιο πολύ στην αμφίρροπη στάση του Ομπάμα, παρά στην «ανυπακοή» των Τούρκων.
Είναι λάθος να θεωρούμε πως η Άγκυρα έχει επιλέξει το Ισλάμ αντί για τη Δύση. Η θέληση της Τουρκίας να ενταχθεί στην ΕΕ παραμένει ισχυρή. Όμως η χώρα επιθυμεί πάρα πολλά, και μερικά από αυτά είναι και αλληλοσυγκρουόμενα. Θέλει να καταστεί περιφερειακή δύναμη, σε πια περιοχή καχύποπτη απέναντι στη Δύση, στο Ισραήλ, και στις ΗΠΑ. Μια σουνιτική χώρα που μεσολαβεί στο Λίβανο , στο Ιράκ, και αλλού. Μια χώρα σύμμαχος της Δύσης και μέλος ενός νέου δικτύου αναδυόμενων δυνάμεων. Επειδή λοιπόν η Τουρκία πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε αυτούς τους διαφορετικούς ρόλους, το αποτέλεσμα είναι να επιλέξει τη γειτονιά της. Στη προχθεσινή συνάντηση του ΝΑΤΟ σχετικά με την αντιπυραυλική προστασία, ο Davutoglu εξέφρασε σκεπτικισμό, επειδή ένα τέτοιο οπλικό σύστημα στοχοποιεί το Ιράν και τη Συρία, χώρες που η Τουρκία δεν θεωρεί ως εχθρικές.
Οι Τούρκοι αξιωματούχοι επιμένουν πως υιοθετούν και προωθούν τις «παγκόσμιες αρετές», που χαρακτηρίζουν τη πολιτική της Δύσης. Όμως μάλλον αδιαφορούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα στις αδελφές ισλαμικές χώρες. Ο Erdogan «αθώωσε» τον πρόεδρο του Σουδάν Omar Hassan al-Bashir, λέγοντας πως «Ένας μουσουλμάνος δεν μπορεί να κάνει γενοκτονία». Επίσης συνεχάρη θερμά τον Ιρανό Mahmoud Ahmadinejad για την εκλογική νίκη του το 2009, μια νίκη που όλοι θεωρούν αποτέλεσμα εκλογικής νοθείας.
Σε αντίθεση με τη Κίνα ή και την Ινδία, η Τουρκία δεν χρησιμοποιεί ρητορική «αυτοκυριαρχίας» όταν υπερασπίζεται κάποια απολυταρχικά καθεστώτα. Υιοθετεί τη Δυτική άποψη περί διεθνούς δικαίου. Δεν μπορείς άλλωστε να ηγηθείς της περιοχής σου, αν παίρνεις πολύ στα σοβαρά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το πρόβλημα έχει να κάνει και με τα εγγενή προβλήματα που μαστίζουν τη τουρκική δημοκρατία. Οι κοσμικοί συνεχίζουν να αμφισβητούν τη πολιτική του Erdogan απέναντι στα ανθρώπινα δικαιώματα, την ανοχή, και την ισχύ του νόμου. Αν και πολλοί θεωρούν πως το πρόσφατο δημοψήφισμα βελτιώνει κατά πολύ τη τουρκική δημοκρατία, άλλοι πάλι πιστεύουν πως απλά αποτελεί μια ακόμη μεθόδευση του κυβερνώντος κόμματος, προκειμένου να ελέγξει περαιτέρω το πολίτευμα της χώρας. Οι κοσμικοί Τούρκοι ανησυχούν για τη συντηρητική στροφή του κράτους τους, τόσο στα αστικά κέντρα όσο και στην ενδοχώρα της Ανατολίας.
Από την εποχή του Κεμάλ Ατατούρκ, η Τουρκία είναι σταθερά στραμμένη προς την Ευρώπη. Όμως ο Κεμάλ ήταν εκσυγχρονιστής, δεν ήταν φιλελεύθερος. Ένα από τα συνθήματά του ήταν και το «για τον λαό, παρά τον λαό». Και αν ο κεμαλισμός δεν ήταν μοντέλο ευρωπαϊκού φιλελευθερισμού, άλλο τόσο δεν είναι και η σημερινή πολιτική του AKP.
Η Τουρκία είναι μια επιτυχημένη περίπτωση, την οποία η Δύση θα πρέπει να αγκαλιάσει. Η εικόνα της μετριοπάθειας και του ανεκτικού κοσμοπολιτισμού που προβάλλει στη Μέση Ανατολή συνεισφέρει όχι μόνο στη τουρκική ισχύ αλλά και στη παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια, τουλάχιστον μακροπρόθεσμα. Και η Τουρκία δεν αρκείται στο να είναι απλά ένα περιφερειακό λαμπερό αστέρι, θέλει να επικρατήσει στη παγκόσμια σκηνή. Και αυτό την αναγκάζει να βρει νέες ισορροπίες ανάμεσα στις πολλές της ταυτότητες.
S.A.-Foreign Policy
antinews.gr
Δημοσίευση σχολίου