Η αθέατη όψη της Τριμερούς με Κύπρο & Ισραήλ…

Ζαχαρίας Μίχας 
«Σε όσους φαντασιώνονται ότι μπορούν να επανιδρύσουν αυτοκρατορίες και να επιβάλουν την κυριαρχία τους στις πατρίδες μας, λέω το εξής: ξεχάστε το. Δεν πρόκειται να συμβεί. Ούτε να το σκέφτεστε»! Αυτή η αποστροφή των δηλώσεων του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχοντας δίπλα του τον πρόεδρο της Κυπριακή Δημοκρατίας, Νίκο Χριστοδουλίδη και τον Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, αποτελεί το κεντρικό θέμα στα μέσα ενημέρωσης Ελλάδας και Τουρκίας. Λογικό…

Ο Νετανιάχου πάντως πρόσθεσε: «Δεν αναζητούμε αντιπαράθεση με κανέναν. Και οι δύο εταίροι μου εδώ δεν αναζητούν αντιπαράθεση. Αυτό που αναζητούμε είναι σταθερότητα και ειρήνη. Είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε τις χώρες μας» προειδοποιώντας όμως ότι ελπίζει «να μην τεσταριστεί η Συμμαχία μας … Μαζί, φέρνουμε σταθερότητα μέσω της ισχύος, ευημερία μέσω της ισχύος και, το σημαντικότερο, ειρήνη μέσω της ισχύος».

Οι δηλώσεις αυτές συνιστούν ένα σαφές μήνυμα αποτροπής των σχεδίων του Τούρκου προέδρου Ερντογάν που επικεντρώνονται στα περί «Γαλάζιας Πατρίδας» (Mavi Vatan). Ένας οραματισμός που είναι λογικό να παραπέμπει σε ανασύσταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Όσο κι αν στην εξίσωση υπεισέρχονται παράγοντες όπως οι ανάγκες του Ερντογάν στο εσωτερικό πολιτικό μέτωπο, ο μεγαλοϊδεατισμός που αποπνέει είναι αυτονόητο ότι προβληματίζει και κινητοποιεί πολλές περισσότερες χώρες από την Ελλάδα και την Κύπρο.

Παρόλο που με την αυθαίρετη -αλά Τούρκα- ερμηνεία του διεθνούς δικαίου, με την προσαρμογή του στις τουρκικές επιδιώξεις, αντί να συμβεί το αντίστροφο, δεν προκαλεί απλά περιφερειακές αντισυσπειρώσεις, αλλά και υπονομεύει κάτι δυνατότητα συνεννόησης με βάση κάποια από τις μεθόδους που υποδεικνύει ο Καταστατικός Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών για την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών. Ποιος θα δεχόταν μια τέτοια διαδικασία η οποία δεν θα διέπεται από το… πραγματικό διεθνές δίκαιο και θα συμβιβαζόταν με την τουρκική επιδίωξη για την εφαρμογή του «δικαίου του ισχυρού»;

Ας μην ξεχνάμε, ότι η περίπτωση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου είναι μια κραυγαλέα περίπτωση παραβίασης του διεθνούς δικαίου, της αυθαίρετης, βολικής και ιδιοτελούς ερμηνείας του. Τα ίδια ισχύουν και για την απόπειρα αποστέρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων από την Κυπριακή Δημοκρατία. Σε αυτή την ερμηνεία όμως στηρίζεται η διακηρυκτική πολιτική του καθεστώτος Ερντογάν εν συνόλω, σε μια προσπάθεια να καλλιεργήσει την εντύπωση ότι η σύγχρονη Τουρκία είναι μια νομιμόφρονα Δημοκρατία και όχι μια χώρα στο όριο του κλασικού παρία των διεθνών σχέσεων, η οποία αποσταθεροποιεί την ευρύτερη περιοχή και υπονομεύει τις προσπάθειες δημιουργίας μιας νέας αρχιτεκτονικής ασφαλείας.

Γεωγραφία…

Παρατηρώντας όμως τα τελευταία χρόνια αυτή τη συμπεριφορά οι Ισραηλινοί, έχουν πλέον οριστικά αντιληφθεί ότι τα δυο κράτη του Ελληνισμού, που είναι παράλληλα μέλη των δυτικών θεσμών οικονομικής συνεργασίας και ασφάλειας (ΕΕ και ΝΑΤΟ), είναι η τελευταία ζώνη άμυνας προτού επικεντρωθεί η τουρκική στρατηγική στο εβραϊκό κράτος. Η δε σχέση Τουρκίας – Ισραήλ είναι στην πραγματικότητα πιο φορτισμένη και από τα ελληνοτουρκικά, τόσο στην ιστορική όσο και στην πιο σύγχρονή της διάσταση.

Ο μεγαλοϊδεατισμός των Τούρκων που έχει αγγίξει την άκρως ευαίσθητη θρησκευτική διάσταση, με τη χώρα του Ερντογάν να προσθέτει στον εθνικισμό της και τη διάσταση της προστασίας των απανταχού Μουσουλμάνων, με ιδιαίτερη… προτίμηση την περιοχή που συνορεύει με το Ισραήλ. Μοχλεύοντας το Παλαιστινιακό, αναζωπυρώνει τη ρητορική με την οποία προαναγγέλλει επιστροφή των Τούρκων στην Ιερουσαλήμ!

Εν ολίγοις, το δίπολο Ισραήλ-Τουρκίας εκπέμπει εξαιρετικά ανησυχητικά σημάδια, χωρίς καν τις επικοινωνιακού χαρακτήρα διμερείς επαφές και τη ρητορική περί συνεργασίας, συν το τμήμα της ελληνικής ελίτ και της κοινωνίας, που έχει ενστερνιστεί την προσεκτικά καλλιεργούμενη -αφελέστατη- αντίληψη ότι οι δυο χώρες δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα και κατά βάθος οι λαοί τους… αγαπιούνται περισσότερο από όσο έχουν αντιληφθεί!

Άτυπο μέτωπο

Κι όπως το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο έρχεται να επιδιώξει την επιβολή τετελεσμένων με τον πιο κραυγαλέα παράνομο τρόπο, η ισραηλινή εμπειρία έχει καταγράψει την τουρκική ανάμιξη στη Συρία και την προσπάθεια χειραγώγησης και αξιοποίησης δυνάμεων που κάποτε συνεργάστηκαν στενά με το αποκαλούμενο ως Ισλαμικό Κράτος (ISIS) και τις σφαγές που διαπράχθηκαν στον συριακό εμφύλιο.

Προφανώς βέβαια, από την όλη εξίσωση δεν μπορεί να λείπει η εξέταση της παραμέτρου που θέλει αρχική σύμπτωση συμφερόντων ανάμεσα σε Τουρκία και Ισραήλ για την ανατροπή του Μπααθικού καθεστώτος του Μπασάρ Αλ Άσαντ. Εν συνεχεία βέβαια, η σκληρή κόντρα για την εξασφάλιση επιρροής -ή και ελέγχου- στο γεωγραφικό χώρο που καταλαμβάνει η Συρία, καθώς δεν είναι σαφές εάν θα συνεχίσει στο μέλλον να αποτελεί ενιαίο κράτος, μετέτρεψε τη χώρα σε ένα άτυπο τουρκοϊσραηλινό μέτωπο. Το Ισραήλ προστατεύει τους Κούρδους και τους Δρούζους, ενώ η Τουρκία ποντάρει στο ισλαμιστικό στοιχείο ηγεσίας και πληθυσμού.

Η Ιερουσαλήμ έχει αποδείξει στην πράξη, ότι δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει σκληρή στρατιωτική ισχύ -προς το παρόν αποκλειστικά αεροπορική- για να διασφαλιστεί ότι η Συρία δεν πρόκειται να ελεγχθεί από μη φιλικές στο Ισραήλ δυνάμεις. Μετά την 7η Οκτωβρίου 2023, το εβραϊκό κράτος έχει εμπλακεί σε έναν συνολικό πόλεμο διαμόρφωσης του περιφερειακού περιβάλλοντος με όρους λιγότερο απειλητικούς και δεν δείχνει διατεθειμένο να κάνει πίσω, τουλάχιστον όσο συνεχίζει να βρίσκεται στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ.

Ασφάλεια… γενικώς

Τούτων λεχθέντων, γίνεται εύκολα κατανοητό το γεωπολιτικό και γεωστρατηγικό σκεπτικό πίσω από την προωθημένη συνεργασία Ιερουσαλήμ, Λευκωσίας και Αθηνών. Μια συνεργασία που είναι λογικό να συμπεριλάβει και μάλιστα σε περίοπτη θέση, τον ευρύτερο τομέα της ασφάλειας, της άμυνας συμπεριλαμβανομένης. Και οργανικό τμήμα της, είναι και η ενεργειακή ασφάλεια. Μια διάσταση που καθιστά την Τριμερή κρίσιμη για πολλές περισσότερες από τις τρεις συμμετέχουσες στο σχήμα…

Οι Ισραηλινοί έχουν κατανοήσει ότι τα δυο κράτη του Ελληνισμού τους προσδίδουν ταυτόχρονα στρατηγικό βάθος και λειτουργούν ως γεωγραφικό γεφύρωμα με τον σκληρό πυρήνα της Δύσης, στην οποία πάντα διακήρυτταν ότι ανήκουν. Στην πραγματικότητα, είχαν πλήρη συνείδηση εδώ και τρεις τουλάχιστον δεκαετίες. Οπότε μάλλον τα κράτη του Ελληνισμού κατανόησαν τη σημασία του Ισραήλ για την ασφάλειά τους.

Η τρέχουσα μεταβατική στο επίπεδο των γεωπολιτικών ισορροπιών περίοδος, δεν θα μπορούσε να αποτελέσει μεγαλύτερη ευκαιρία. Ο δε αμυντικός τομέας, δίνει την ευκαιρία στρατιωτικής διασύνδεσης της περιοχής με έμφαση στον τομέα της επιτήρησης και της έγκαιρης προειδοποίησης. Από το Ισραήλ στην Κρήτη και από εκεί στον Έβρο. Οι αποδεδειγμένες ικανότητες στον τομέα των πληροφοριών (intelligence), αποτελούν πολλαπλασιαστή ισχύος και ενίσχυσης της αξιοπιστίας του αποτρεπτικού μηνύματος που εκπέμπει η Τριμερής. Η δε σημασία της, δεν περιορίζεται αποκλειστικά στο τοπικό-περιφερειακό επίπεδο:

«Αναγνωρίζουμε ότι η περιοχή μας βρίσκεται σε μια ιστορική καμπή, με την ευκαιρία να εγκαινιάσει μια εποχή σταθερότητας, ευημερίας και συνεργασίας που εκτείνεται από την Ινδία, μέσω της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, έως την Ευρώπη. Αυτό το κοινό όραμα για πρόοδο, ασφάλεια, σταθερότητα και ειρήνη θεμελιώνεται στον σεβασμό της ιστορικής κληρονομιάς των λαών που τους συνδέει, στα κοινά τους συμφέροντα και στις κοινές τους αξίες», ανέφερε ο Νετανιάχου.

Σε μια περίοδο εκ νέου διαμόρφωσης των παγκόσμιων ισορροπιών, όπου επιδιώκεται η διασύνδεση -εμπορική και όχι μόνο- γεωπολιτικών περιφερειών του πλανήτη, η ανατολική Μεσόγειος βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, καθώς εκπροσωπεί μια δυνητική οδό, τη στιγμή που υπάρχουν ανταγωνιστικά σχέδια γι’ αυτές τις διασυνδέσεις. Οι πολύ ισχυρές πιέσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα σε συλλογικό -αποφεύγοντας το διμερές- επίπεδο. Στόχος κάθε δρώντα είναι η προαγωγή του εθνικού συμφέροντος. Άρα, η κοινότητα συμφερόντων και απειλών, χτίζει τη σχέση Ισραήλ, Κύπρου και Ελλάδας σε ισχυρά θεμέλια.

Οι συνήθεις υπερβολές

Ωστόσο, είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν ιδέες που διακινούνται περί κοινών στρατιωτικών δυνάμεων σε διάφορα επίπεδα, βοηθούν ή δυσχεραίνουν την ορθολογική και ασφαλή προώθηση αυτής της συνεργασίας. Όταν βάζεις τον πήχη πολύ ψηλά, αυξάνεις τον κίνδυνο, την κρίσιμη στιγμή να περάσεις από κάτω… Ένα παράδειγμα: Θα έπρεπε η ίδρυση οποιασδήποτε δύναμης να συμπεριλάβει, για παράδειγμα, την κοινή δράση στη Συρία; Μια επιπόλαια ενέργεια στο επίπεδο του… αρχιτεκτονικού σχεδιασμού θα μπορούσε να ακυρώσει την κατασκευή του κτιρίου, που φιλοδοξεί να εξελιχθεί σε περιφερειακό «μέγαρο αναφοράς». Κατανοητό;

Όσα ακούγονται και προβάλλονται ως ειδήσεις, μπορεί να αποτελούν ιδέες που έχουν πέσει στο τραπέζι των γεωπολιτικών διαβουλεύσεων, δεν αποτελούν όμως ειδήσεις. και η προέκταση της φαντασίας του καθενός με διάφορα κίνητρα, δημιουργεί ένα επικίνδυνο πλαίσιο: Η καλλιέργεια ανεδαφικών στην παρούσα συγκυρία προσδοκιών, υπονομεύει τη μεθοδική δημιουργία συνθηκών που θα καταστήσουν μια εξέλιξη ως αυτονόητη, κινητοποιώντας αντιδράσεις των όποιων διαφωνούντων.

Καταληκτικά, το λιγότερα λόγια και περισσότερα έργα αποτελεί για μια ακόμη φορά τον χρυσό κανόνα. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο εάν θα μας βοηθήσει στην Ελλάδα να υπερβούμε… τη φύση μας και να εξετάσουμε τη νέα κατάσταση ψύχραιμα, μακριά από τη συνήθεια υπερβολικού ενθουσιασμού και υπερβολικής απογοήτευσης. Αυτή η νοοτροπία θα θωράκιζε την Τριμερή.

Κάπου εκεί όμως υπεισέρχεται και η συνήθης στην Ελλάδα χειραγώγηση της κατάστασης από ενδιαφερόμενους για την προώθηση εξοπλιστικών προγραμμάτων με τη συνήθη μέθοδο των τελευταίων ετών. Δηλαδή, την αξιοποίηση της γεωπολιτικής σκοπιμότητας ως μανδύα για την κάλυψη αλλότριων κινήτρων. Μπορεί να μη φαίνεται τώρα, όμως η εμπειρία αποδεικνύει ότι τίποτε δε μένει κρυφό και όταν οι λεπτομέρειες αποκαλυφθούν, η ζημιά που μπορεί να προκληθεί είναι μεγάλη.

Εν κατακλείδι, για να μετεξελιχθεί η Τριμερής σε πραγματική συμμαχία, θα πρέπει να ενταφιαστεί οριστικά η νοοτροπία ελλαδικών και κυπριακών ελίτ να αναζητούν, μέσα από τις πρωτοβουλίες εξωτερικής πολιτικής, «προστασία». Διότι τέτοια νοοτροπία θα θέσει όρια στα περιθώρια συνδρομής από την πλευρά του -πανίσχυρου στρατιωτικά- εβραϊκού κράτους. Το πρόβλημα είναι εάν μια ανταγωνιστική σχέση με κάποιον περιφερειακό δρώντα, ξεφύγει από το επίπεδο της αποτρεπτικής λειτουργίας…

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.