Του Ζαχαρία Μίχα
Οι εξαγγελίες του υπουργού Άμυνας, Νίκου Δένδια, στη Βουλή με αφορμή τη συζήτηση για τον προϋπολογισμό, επικεντρώθηκαν στην ανάγκη εκ νέου προτεραιοποίησης των εξοπλιστικών προγραμμάτων, με βασικό κριτήριο την ενσωμάτωση, προσαρμογή και αφομοίωση των διδαγμάτων που προκύπτουν από τις πολεμικές συρράξεις που βρίσκονται σε εξέλιξη. Ενώ το σκεπτικό της υπουργικής τοποθέτησης έχει βάση, πάσχει σοβαρά σε δυο σημεία, τη στιγμή μάλιστα που οι εξοπλισμοί έχουν δρομολογηθεί. Το πρώτο σημείο προβληματισμού αφορά την εσωτερική και εξωτερική πολιτική συγκυρία. Αναλυτές εστιάζουν στο ότι οι ισορροπίες στο εσωτερικό της ΝΔ μπορεί να παίζουν κάποιον ρόλο στη στρατηγική αντιμετώπισης του ζητήματος. Ο Δένδιας είναι κορυφαίο στέλεχος και στο εσωτερικό του κόμματος έχουν αρχίσει να εμφανίζονται διαφωνίες σε επιμέρους ζητήματα της ατζέντας, όπως αυτή καθορίζεται από το Μαξίμου. Η πολιτική, λοιπόν του υπουργού Άμυνας ίσως εντάσσεται σε μια πολιτική στρατηγική.
Υπό την οπτική γωνία της εσωτερικής πολιτικής, ενδεχόμενοι στόχοι είναι δυο: Πρώτον, επιθυμεί την επί της ουσίας αποστασιοποίηση από τις μέχρι σήμερα επιλογές, τις οποίες δεν κρύβει ότι θεωρεί ατυχείς. Αυτές οι επιλογές δεν θα μπορούσαν να έχουν γίνει χωρίς το πράσινο φως από το Μαξίμου, παρόλο που σήμερα η συγκυρία προσφέρεται για να στοχοποιηθεί αποκλειστικά ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, που ολοκληρώνει τη θητεία του. Δεύτερον, εγείροντας το ζήτημα, ενισχύει τη διαπραγματευτική του θέση στο πλαίσιο της συνολικότερης πολιτικής διαπραγμάτευσης με αντικείμενο τα όρια της ανεξαρτησίας στο κουμάντο του συγκεκριμένου υπουργείου.
Εάν το ζήτημα αντιμετωπιστεί υπό τη οπτική γωνία της εξωτερικής πολιτικής, η ύφεση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι πειρασμός για ορισμένους να μετατεθεί χρονικά η υλοποίηση των των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Ίσως αυτοί οι ορισμένοι στους θώκους της εξουσίας επιδιώκουν να στείλουν ένα μήνυμα στην Τουρκία, είτε αυτό έχει ζητηθεί είτε όχι. Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στοιχεία για να στηρίξουν αυτή την υπόθεση δεν υπάρχουν. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι “σχολές σκέψεις” για τα ελληνοτουρκικά που ερωτοτροπούν με αυτή την πολιτική ασκούν σοβαρή επιρροή στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, γεγονός που καθιστά δικαιολογημένη την υποψία.
Να ξεκαθαριστεί ότι δεν υποστηρίζουμε ότι ο υπουργός Άμυνας έχει άλλο κίνητρο από τον εξορθολογισμό της ελληνικής άμυνας. Για να πετύχει τους στόχους του, όμως, πρέπει να διέλθει αλώβητος από το γνωστό ελληνικό πολιτικό ναρκοπέδιο. Ακόμα κι αν δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να συνταχθεί με όσους μάχονται τους εξοπλισμούς εκ πεποιθήσεως και καλλιεργούν επικίνδυνες ψευδαισθήσεις, τίποτα δεν διασφαλίζει τη διαφορετική χρήση και αξιοποίηση των πολιτικών του πρωτοβουλιών από άλλους. Γιατί αυτό πρέπει να το λάβει υπόψη, εξηγείται με επιχειρησιακούς όρους στη συνέχεια.
![]()
Η αμυντική ουσία των εξαγγελιών
Εάν το ζήτημα αντιμετωπιστεί υπό τη οπτική γωνία της εξωτερικής πολιτικής, η ύφεση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι πειρασμός για ορισμένους να μετατεθεί χρονικά η υλοποίηση των των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Ίσως αυτοί οι ορισμένοι στους θώκους της εξουσίας επιδιώκουν να στείλουν ένα μήνυμα στην Τουρκία, είτε αυτό έχει ζητηθεί είτε όχι. Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι στοιχεία για να στηρίξουν αυτή την υπόθεση δεν υπάρχουν. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι “σχολές σκέψεις” για τα ελληνοτουρκικά που ερωτοτροπούν με αυτή την πολιτική ασκούν σοβαρή επιρροή στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, γεγονός που καθιστά δικαιολογημένη την υποψία.
Να ξεκαθαριστεί ότι δεν υποστηρίζουμε ότι ο υπουργός Άμυνας έχει άλλο κίνητρο από τον εξορθολογισμό της ελληνικής άμυνας. Για να πετύχει τους στόχους του, όμως, πρέπει να διέλθει αλώβητος από το γνωστό ελληνικό πολιτικό ναρκοπέδιο. Ακόμα κι αν δεν έχει την παραμικρή πρόθεση να συνταχθεί με όσους μάχονται τους εξοπλισμούς εκ πεποιθήσεως και καλλιεργούν επικίνδυνες ψευδαισθήσεις, τίποτα δεν διασφαλίζει τη διαφορετική χρήση και αξιοποίηση των πολιτικών του πρωτοβουλιών από άλλους. Γιατί αυτό πρέπει να το λάβει υπόψη, εξηγείται με επιχειρησιακούς όρους στη συνέχεια.
Η αμυντική ουσία των εξαγγελιών
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή της ανάλυσης, η λογική της υπουργικής επιχειρηματολογίας είναι στέρεη. Προφανώς πρέπει να σταματήσει το “ασανσέρ” στα εξοπλιστικά προγράμματα, αναλόγως δηλαδή της επιρροής που έχει κάθε ενδιαφερόμενος να καταφέρνει να παίρνει προτεραιότητα. Τα επιχειρήματα αιτιολόγησης είναι πολλά. Η ουσία όμως παραμένει και δεν είναι άλλη από τη στέρηση κονδυλίων από εξοπλιστικά προγράμματα τα οποία είχαν μπει χρονικά μπροστά. Προφανώς πρέπει να ληφθεί μέριμνα κατά προτεραιότητα για την εύρυθμη επιχειρησιακή λειτουργία όσων ήδη υπάρχουν στο ελληνικό οπλοστάσιο.
Το πρόβλημα της προτεραιοποίησης όμως, που δεν έχει αναδειχθεί επαρκώς, είναι ότι δεν αφορά μόνο το εσωτερικό των Ενόπλων Δυνάμεων. Αφορά και την ευρύτερη στάση της ελληνικής πολιτικής τάξης απέναντι στους εξοπλισμούς, δηλαδή την προτεραιοποίηση στο επίπεδο του κρατικού προϋπολογισμού. Διότι όσα δισ. ευρώ και να έχουν δαπανηθεί, υπάρχουν προγράμματα τα οποία δεν έχουν προχωρήσει.
Κι εδώ τον πρώτο λόγο έχει το Μαξίμου.
Αξίζει να έχει υψηλή προτεραιότητα, ναι ή όχι, το να αποτραπεί η απαξίωση στην πράξη του στόλου επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού; Αν ποτέ αποφασίσουμε να ασχοληθούμε με την ΑΟΖ πρέπει να την υπερασπίσουμε. Κάποτε συζητούσαμε ότι ο ελληνικός στόλος γερνά επειδή τα πλοία του είναι κατά μέσο όρο 30 χρονών. Έχουμε συνειδητοποιήσει ότι πλέον συζητούμε για πλοία 40 και 50 ετών με ό,τι αυτό συνεπάγεται;
Παράλογοι είναι όσοι διακρίνουν μια ανησυχητική τάση, η οποία αντιμετωπίζεται με αυτοκτονική χαλαρότητα από το ελληνικό πολιτικό σύστημα, πότε με τη δικαιολογία του δημοσιονομικού χώρου και πότε με τη δικαιολογία της έλλειψης ναυπηγείων; Θα ξεκαθαριστεί επιτέλους με ρεαλισμό τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε; Διότι το να περιμένουμε με δυο-τρία πλοία παραγγελία κάθε φορά να επενδύσει κανείς σοβαρά στην ελληνική ναυπηγική βιομηχανία, είναι αφελές.
Η Τουρκία ρίχνει στο νερό τουλάχιστον μια ισχυρή μονάδα επιφανείας σε ετήσια βάση. Για να μην αναφερθούμε στα υποβρύχια. Υπάρχει συναίσθηση του επείγοντος, ή μήπως όλη αυτή η στάση εκπορεύεται από την τακτικού χαρακτήρα ύφεση στα ελληνοτουρκικά; Σαν πολύς εφησυχασμός έχει πέσει μετά το 2020, αν και όσοι έβαλαν το φίδι από την τρύπα τότε, γνωρίζουν ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα έχει πολύ δουλειά στην αποτύπωση των στρατιωτικών πεπραγμένων εκείνης της περιόδου.
Παρόμοια χαλαρότητα επιδεικνύεται και στην αναβάθμιση των 38 αεροσκαφών F-16 Block 50. Η έγκριση για αναβάθμιση σε “V” 83 F-16 Block 52+/Block 52+ Advanced αφορούσε συνολικά 123 αεροσκάφη. Ο δημοσιονομικό χώρος δεν επέτρεψε να προχωρήσουμε και στα Block 50 και έκτοτε πέρασαν πολλά πολλά χρόνια και ακόμα ψάχνουμε χώρο! Ποιες είναι οι συνέπειες; Η αξία των απαρτίων που αφαιρέθηκαν είχε υπολογιστεί σε 150+ εκατ. ευρώ. Αρχικά είχε προταθεί η χρήση τους για αναβάθμιση των Block 50 Block σε 50M, μια διαμόρφωση που θα ήταν καλύτερη του πιο σύγχρονου αεροσκάφους που θα διαθέταμε προ της υιοθέτησης των “V”. Η παρέλευση χρονικού διαστήματος απαξίωσε τεχνολογικά το υλικό. Ούτε πουλήθηκε ούτε χρησιμοποιήθηκε! Τα δε 38 αεροσκάφη κινδυνεύουν με επιχειρησιακή απαξίωση, ενώ το κόστος αντικατάστασής τους είναι τουλάχιστον πενταπλάσιο. Μοιάζει νοικοκυρεμένη διαχείριση αυτή;
Κόστος οικονομικό δεν έχει μόνο μια αγορά, αλλά και η καθυστέρηση υποβολής του φορολογούμενου στην οικονομική θυσία. Πέραν των ανωτέρω, όταν ζούμε σε εποχές υψηλού πληθωρισμού, γίνεται αντιληπτό ότι όσο καθυστερούμε και οι πρώτες ύλες τραβούν την ανηφόρα, τα οπλικά συστήματα θα καθίστανται ολοένα και πιο ακριβά. Οι ονειρώξεις ορισμένων ότι με αεροσκάφη F-35 και Rafale θα κάνουμε τη “λάντζα” στο Αιγαίο, συνιστά ύψιστη ανοησία σε πολλαπλά επίπεδα. Κυρίως όμως στο οικονομικό, ενώ και επιχειρησιακά δεν είναι και πολύ σοφό να εξοικειώνεις τον αντίπαλο με τα κορυφαία σου όπλα.
Την ίδια ώρα, στην Ουάσινγκτον κυκλοφορούν πληροφορίες ότι ΗΠΑ και Τουρκία απέχουν λιγότερο πλέον από μία συμφωνία που θα αποδεσμεύσει τα F-16 Block 70 (τα αντίστοιχα των ελληνικών “V”) στην Τουρκία, με αντάλλαγμα την έγκριση ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Εάν αυτό συμβεί, τι θα εμποδίσει την Τουρκία να αγοράσει και EF-2000 Typhoon (Eurofighter), όπως εμείς τα Rafale, ενώ η τουρκική Roketsan αναπτύσσει συνεχώς πυραύλους κάθε λογής;
Και για να μην τρέφουμε αυταπάτες, τι θα εμποδίσει τους Τούρκους που διαθέτουν γαϊδουρινή υπομονή, εμμένοντας στον σχεδιασμό τους, να επιχειρήσουν να ανατρέψουν και την απόφαση αποβολής τους από το πρόγραμμα των F-35; Δεν υποστηρίζουμε ότι θα το πετύχουν. Η ιστορία όμως μας διδάσκει να μην αποκλείουμε απολύτως τίποτα. Όσο επιβιώνει στην αμερικανική γραφειοκρατία το αφήγημα περί “αναντικατάστατης Τουρκίας”, όλα είναι πιθανά…
Αξίζει να έχει υψηλή προτεραιότητα, ναι ή όχι, το να αποτραπεί η απαξίωση στην πράξη του στόλου επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού; Αν ποτέ αποφασίσουμε να ασχοληθούμε με την ΑΟΖ πρέπει να την υπερασπίσουμε. Κάποτε συζητούσαμε ότι ο ελληνικός στόλος γερνά επειδή τα πλοία του είναι κατά μέσο όρο 30 χρονών. Έχουμε συνειδητοποιήσει ότι πλέον συζητούμε για πλοία 40 και 50 ετών με ό,τι αυτό συνεπάγεται;
Παράλογοι είναι όσοι διακρίνουν μια ανησυχητική τάση, η οποία αντιμετωπίζεται με αυτοκτονική χαλαρότητα από το ελληνικό πολιτικό σύστημα, πότε με τη δικαιολογία του δημοσιονομικού χώρου και πότε με τη δικαιολογία της έλλειψης ναυπηγείων; Θα ξεκαθαριστεί επιτέλους με ρεαλισμό τι μπορούμε και τι δεν μπορούμε να κάνουμε; Διότι το να περιμένουμε με δυο-τρία πλοία παραγγελία κάθε φορά να επενδύσει κανείς σοβαρά στην ελληνική ναυπηγική βιομηχανία, είναι αφελές.
Η Τουρκία ρίχνει στο νερό τουλάχιστον μια ισχυρή μονάδα επιφανείας σε ετήσια βάση. Για να μην αναφερθούμε στα υποβρύχια. Υπάρχει συναίσθηση του επείγοντος, ή μήπως όλη αυτή η στάση εκπορεύεται από την τακτικού χαρακτήρα ύφεση στα ελληνοτουρκικά; Σαν πολύς εφησυχασμός έχει πέσει μετά το 2020, αν και όσοι έβαλαν το φίδι από την τρύπα τότε, γνωρίζουν ότι ο ιστορικός του μέλλοντος θα έχει πολύ δουλειά στην αποτύπωση των στρατιωτικών πεπραγμένων εκείνης της περιόδου.
Παρόμοια χαλαρότητα επιδεικνύεται και στην αναβάθμιση των 38 αεροσκαφών F-16 Block 50. Η έγκριση για αναβάθμιση σε “V” 83 F-16 Block 52+/Block 52+ Advanced αφορούσε συνολικά 123 αεροσκάφη. Ο δημοσιονομικό χώρος δεν επέτρεψε να προχωρήσουμε και στα Block 50 και έκτοτε πέρασαν πολλά πολλά χρόνια και ακόμα ψάχνουμε χώρο! Ποιες είναι οι συνέπειες; Η αξία των απαρτίων που αφαιρέθηκαν είχε υπολογιστεί σε 150+ εκατ. ευρώ. Αρχικά είχε προταθεί η χρήση τους για αναβάθμιση των Block 50 Block σε 50M, μια διαμόρφωση που θα ήταν καλύτερη του πιο σύγχρονου αεροσκάφους που θα διαθέταμε προ της υιοθέτησης των “V”. Η παρέλευση χρονικού διαστήματος απαξίωσε τεχνολογικά το υλικό. Ούτε πουλήθηκε ούτε χρησιμοποιήθηκε! Τα δε 38 αεροσκάφη κινδυνεύουν με επιχειρησιακή απαξίωση, ενώ το κόστος αντικατάστασής τους είναι τουλάχιστον πενταπλάσιο. Μοιάζει νοικοκυρεμένη διαχείριση αυτή;
Κόστος οικονομικό δεν έχει μόνο μια αγορά, αλλά και η καθυστέρηση υποβολής του φορολογούμενου στην οικονομική θυσία. Πέραν των ανωτέρω, όταν ζούμε σε εποχές υψηλού πληθωρισμού, γίνεται αντιληπτό ότι όσο καθυστερούμε και οι πρώτες ύλες τραβούν την ανηφόρα, τα οπλικά συστήματα θα καθίστανται ολοένα και πιο ακριβά. Οι ονειρώξεις ορισμένων ότι με αεροσκάφη F-35 και Rafale θα κάνουμε τη “λάντζα” στο Αιγαίο, συνιστά ύψιστη ανοησία σε πολλαπλά επίπεδα. Κυρίως όμως στο οικονομικό, ενώ και επιχειρησιακά δεν είναι και πολύ σοφό να εξοικειώνεις τον αντίπαλο με τα κορυφαία σου όπλα.
Την ίδια ώρα, στην Ουάσινγκτον κυκλοφορούν πληροφορίες ότι ΗΠΑ και Τουρκία απέχουν λιγότερο πλέον από μία συμφωνία που θα αποδεσμεύσει τα F-16 Block 70 (τα αντίστοιχα των ελληνικών “V”) στην Τουρκία, με αντάλλαγμα την έγκριση ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Εάν αυτό συμβεί, τι θα εμποδίσει την Τουρκία να αγοράσει και EF-2000 Typhoon (Eurofighter), όπως εμείς τα Rafale, ενώ η τουρκική Roketsan αναπτύσσει συνεχώς πυραύλους κάθε λογής;
Και για να μην τρέφουμε αυταπάτες, τι θα εμποδίσει τους Τούρκους που διαθέτουν γαϊδουρινή υπομονή, εμμένοντας στον σχεδιασμό τους, να επιχειρήσουν να ανατρέψουν και την απόφαση αποβολής τους από το πρόγραμμα των F-35; Δεν υποστηρίζουμε ότι θα το πετύχουν. Η ιστορία όμως μας διδάσκει να μην αποκλείουμε απολύτως τίποτα. Όσο επιβιώνει στην αμερικανική γραφειοκρατία το αφήγημα περί “αναντικατάστατης Τουρκίας”, όλα είναι πιθανά…
Δημοσίευση σχολίου