Του Ζαχαρία Μίχα
Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται σε φάση εκκολαπτόμενης κλιμάκωσης. Δηλώσεις πάσης φύσεως και βαθμού αξιωματούχων της Δύσης, δεν αφήνουν περιθώριο στην αμφισβήτηση του επιχειρήματος ότι η Ουκρανία πολεμά ως «εκπρόσωπος» (proxy) της Δύσης τη Ρωσία. Το αν η συμπλήρωση ενός έτους από την έναρξη του πολέμου, εγείρει ή όχι ζητήματα και για την ελληνική άμυνα, θα πρέπει να αποτελέσει το αντικείμενο προσεκτικής μελέτης, με στόχο την έγκαιρη εξαγωγή των σωστών συμπερασμάτων.
Εν αναμονή της ουκρανικής αντεπίθεσης, η Ρωσία επιχειρεί να έχει αυτή την πρωτοβουλία των κινήσεων, με τρόπο που να υποχρεώσει στη δέσμευση δυνάμεων σε «βολικά μέτωπα», ώστε να αποτρέψει κίνηση στην περιοχή της Ζαπορίζια. Εάν εκεί ενδεχόμενη αντεπίθεση θα ήταν επιτυχής, θα φέρει τις ουκρανικές δυνάμεις σε απόσταση βολής από τη χερσόνησο της Κριμαίας, μια εξέλιξη που θα άλλαζε συνολικά τους υπολογισμούς και θα δημιουργούσε ακόμα και τον κίνδυνο εμπλοκής μη συμβατικών όπλων…
Αφορμή για το παρόν σχόλιο είναι οι αναφορές του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή Ευρώπης (SACEUR: Supreme Allied Commander Europe) των δυνάμεων του ΝΑΤΟ, Αμερικανός στρατηγός των χερσαίων δυνάμεων, Κρίστοφερ Καβόλι, σε ομιλία του ως τιμώμενος προσκεκλημένος στο δημαρχείο του Αμβούργου στη Γερμανία, την οποία επισκέπτεται. Το ρεπορτάζ φιλοξένησαν δυο ουκρανικά μέσα, η «Pravda» και ο «Kyiv Independent», ενώ σχετικό ρεπορτάζ δημοσίευσε και το γερμανικό Der Spiegel, το οποίο και επικαλούνται.
Όσα είπε ήταν άκρως αποκαλυπτικά, εάν υποτεθεί ότι απηχούν πραγματικές εκτιμήσεις των συμμαχικών δυνάμεων και δεν αποτελούν μέρος του πολέμου της προπαγάνδας που μαίνεται από την αρχή του πολέμου. Ας σημειωθεί βέβαια, το ότι και γνωστά δυτικά μέσα ενημέρωσης, όπως το αμερικανικό Forbes, αμφισβητούν αυτά τα νούμερα. Είναι χαρακτηριστικό, επί παραδείγματι, το ότι δεν διευκρινίζεται εάν στον ορισμό των «απωλειών» συνυπάρχουν και νεκροί και τραυματίες… «Η κλίμακα του πολέμου είναι απίστευτη», υποστήριξε, και έδωσε ορισμένα εφιαλτικά αριθμητικά στοιχεία: Η Ρωσία έχει απώλειες που ξεπερνούν τους 200.000 ανθρώπους εκ των οποίων 1.800 είναι αξιωματικοί. Επίσης, έχει απωλέσει στις επιχειρήσεις περισσότερα από 2.000 άρματα μάχης. Είχε σαφώς πολλαπλάσια αυτών της Ουκρανίας, οι απώλειες των οποίων υπολογίζονται σε κάτι λιγότερο από 1.000 άρματα. Οι ρωσικές δυνάμεις εξαπολύουν καθημερινά κατά μέσο όρο, 23.000 βλήματα πυροβολικού! Το ΝΑΤΟ, ανέφερε ο SACEUR, οφείλει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα.
![]()
![]()
Το βρετανικό υπουργείο Άμυνας υπολογίζει τις απώλειες ανάμεσα σε 175-200 χιλιάδες, διευκρινίζοντας όμως ότι είναι νεκροί και τραυματίες, με τους πρώτους να υπολογίζονται σε 60 χιλιάδες. Επίσης, ανέφερε ότι ένας στους δύο φυλακισμένους που στρατολογήθηκαν από τη μισθοφορική εταιρία WAGNER έχει χάσει τη ζωή του στον πόλεμο. Από την πλευρά του, το ουκρανικό Γενικό Επιτελείο έχει υπολογίσει τις «ρωσικές απώλειες» (εικάζεται νεκροί και τραυματίες) σε λίγο περισσότερους από 150 χιλιάδες.
Ο στρατηγός Καβόλι ξιφούλκησε και εναντίον της πεποίθησης που -βολικά- ανέφερε ότι η «μαλακή ισχύς» (soft power) αποτελεί υποκατάστατο της στρατιωτικής ισχύος. «Η σκληρή (hard) ισχύς είναι η πραγματικότητα» και παρά τη σημασία της διπλωματίας, του κυβερνοπολέμου και της οικονομικής ισχύος, το έλλειμμα στον τομέα της σκληρής στρατιωτικής ισχύος δεν αντικαθίσταται «και πρέπει να είμαστε καλοί σε αυτό», όπως ανέφερε το Business Insider.
Τα ζητήματα που εγείρονται από την τοποθέτηση του στρατηγού Καβόλι είναι πολλαπλά. Με τέτοιον ρυθμό χρήσης πυρομαχικών είναι να αναρωτιέται κανείς για πόσο ακόμα θα υπάρχουν διαθέσιμα ώστε να συνεχιστούν οι επιχειρήσεις. Ήδη υπάρχουν εκτιμήσεις στη Δύση ότι τα ρωσικά αποθέματα εξαντλούνται και ότι ο ρυθμός αναπλήρωσης πλήττεται από αδυναμίες της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας. Αυτό όμως ως συμπέρασμα, αντιφάσκει με την παρατήρηση του ίδιου στρατηγού ότι η αγριότητα της σύγκρουσης αυξάνεται σε μικρότερα μέτωπα πέραν του Μπαχμούτ.
Παρόμοια προβλήματα λογικά αντιμετωπίζει και η πλευρά της Ουκρανίας, παρά την υποστήριξη από τη Δύση. Ο ρυθμός κατανάλωσης, εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να συμβαδίζει με τον ρυθμό αναπλήρωσης των απωλειών και αυτό έχει επισημανθεί, τουλάχιστον όσον αφορά τα αποθέματα των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Οι πληροφορίες που διακινούνται όμως, είναι πιθανό να έχουν παρόμοια αξιοπιστία με αυτήν που θέλει «έναν Ουκρανό» να έχει ενορχηστρώσει τα σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream…
Κι αν η αναπλήρωση είναι εφικτή στο επίπεδο των διαφόρων τύπων πυρομαχικών, δεν ισχύει το ίδιο για τα άρματα μάχης. Εκτενέστερη ανάλυση για το θέμα θα επιχειρηθεί στο αμέσως επόμενο σχόλιο. Όμως, η παράδοση στους Ουκρανούς μερικών εκατοντάδων αρμάτων μάχης και πυρομαχικών, ενώ συζήτηση γίνεται ήδη και για μαχητικά αεροσκάφη F-16, «υπόσχεται» τη συνέχιση της αιματοχυσίας, χωρίς να διασφαλίζει το αποτέλεσμα. Σημείο ισορροπίας κοινά αποδεκτό από τους τυπικά εμπολέμους δεν διαφαίνεται, ώστε να εκκινήσει μια διαδικασία αποκλιμάκωσης και κατάπαυσης του πυρός.
Ο χρόνος που περνά με τον πόλεμο να μαίνεται, την ανατολική τουλάχιστον Ουκρανία να καταστρέφεται συστηματικά μετατρεπόμενη σε «οικόπεδο», είναι πασιφανές ότι θα αλλάξει τον κόσμο. Είναι το επίκεντρο μιας σύγκρουσης που επηρεάζει τα μέτωπα των ισχυρών αυτού του κόσμου σε πλανητικό επίπεδο. Το «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα» δείχνει να περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο τα διλήμματα για όλους, καθώς δεν υπάρχουν επιλογές δίχως σοβαρό δυνητικό κόστος.
Σε αυτό το πλαίσιο, χώρες όπως η Ελλάδα θα πρέπει να εγκαταλείψει άμεσα την προσήλωση στους «συμμαχικούς στόχους» και να αρχίσει να μελετά το πως αυτή η νέα πραγματικότητα επηρεάζει τα δικά της μέτωπα, τις δικές της απειλές ασφαλείας. Το ελληνοτουρκικό μέτωπο δεν θα εξαφανιστεί αλλά σχεδόν νομοτελειακά θα αναζωπυρωθεί. Ενδεχομένως δε, η σημερινή κοινωνική και πολιτική νιρβάνα και η βεβαιότητα ότι «οι Αμερικανοί μας προστατεύουν», θα μπορούσε να αντικατασταθεί με ασφυκτικές πιέσεις σε κόκκινες γραμμές τις οποίες δεν διακήρυξε με σαφήνεια η χώρα, δεσμεύοντας την αξιοπιστία της.
Η κατάσταση στην Ουκρανία ενδυναμώνει στερεότυπα δεκαετιών περί του αναντικατάστατου χαρακτήρα της Τουρκίας στη δυτική στρατηγική. Μια Τουρκία η οποία θα έχει σύντομα μια νέα ηγεσία. Αυτή, είτε θα ενσωματώνει κάθε απειλητικό για την ελληνική ασφάλεια χαρακτηριστικό της τουρκικής κοινωνίας (εθνικισμός, ισλαμισμός κ.λπ.), είτε θα αναβαπτίσει την παλιά, η οποία όμως απαλλαγμένη από την εκλογική σκοπιμότητα, θα μπορούσε ευκολότερα να προβεί σε προσαρμογές στρατηγικής απέναντι στη Δύση που θα οδηγούσαν σε νέα κατάσταση για την ελληνική ασφάλεια.
Αν υπάρχει ένα μέγα ζητούμενο για την Ελλάδα μετά από έναν χρόνο πολέμου στην Ουκρανία, είναι η διερεύνηση του αν οι παραδοχές επί των οποίων βασίζεται η ελληνική αποτρεπτική στρατηγική, χρήζουν επανεξέτασης. Θα ήταν σώφρων, η πολιτική ηγεσία να συστήσει μια επιτροπή ειδικών που θα εξετάσει τα θέματα σε συνεργασία με τη στρατιωτική ηγεσία. Για να μην πέσουμε κάποια στιγμή από τα σύννεφα, βιώνοντας κάποια «στρατιωτικά Τέμπη»…
Αφορμή για το παρόν σχόλιο είναι οι αναφορές του Ανώτατου Συμμαχικού Διοικητή Ευρώπης (SACEUR: Supreme Allied Commander Europe) των δυνάμεων του ΝΑΤΟ, Αμερικανός στρατηγός των χερσαίων δυνάμεων, Κρίστοφερ Καβόλι, σε ομιλία του ως τιμώμενος προσκεκλημένος στο δημαρχείο του Αμβούργου στη Γερμανία, την οποία επισκέπτεται. Το ρεπορτάζ φιλοξένησαν δυο ουκρανικά μέσα, η «Pravda» και ο «Kyiv Independent», ενώ σχετικό ρεπορτάζ δημοσίευσε και το γερμανικό Der Spiegel, το οποίο και επικαλούνται.
Όσα είπε ήταν άκρως αποκαλυπτικά, εάν υποτεθεί ότι απηχούν πραγματικές εκτιμήσεις των συμμαχικών δυνάμεων και δεν αποτελούν μέρος του πολέμου της προπαγάνδας που μαίνεται από την αρχή του πολέμου. Ας σημειωθεί βέβαια, το ότι και γνωστά δυτικά μέσα ενημέρωσης, όπως το αμερικανικό Forbes, αμφισβητούν αυτά τα νούμερα. Είναι χαρακτηριστικό, επί παραδείγματι, το ότι δεν διευκρινίζεται εάν στον ορισμό των «απωλειών» συνυπάρχουν και νεκροί και τραυματίες… «Η κλίμακα του πολέμου είναι απίστευτη», υποστήριξε, και έδωσε ορισμένα εφιαλτικά αριθμητικά στοιχεία: Η Ρωσία έχει απώλειες που ξεπερνούν τους 200.000 ανθρώπους εκ των οποίων 1.800 είναι αξιωματικοί. Επίσης, έχει απωλέσει στις επιχειρήσεις περισσότερα από 2.000 άρματα μάχης. Είχε σαφώς πολλαπλάσια αυτών της Ουκρανίας, οι απώλειες των οποίων υπολογίζονται σε κάτι λιγότερο από 1.000 άρματα. Οι ρωσικές δυνάμεις εξαπολύουν καθημερινά κατά μέσο όρο, 23.000 βλήματα πυροβολικού! Το ΝΑΤΟ, ανέφερε ο SACEUR, οφείλει να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα.
Το βρετανικό υπουργείο Άμυνας υπολογίζει τις απώλειες ανάμεσα σε 175-200 χιλιάδες, διευκρινίζοντας όμως ότι είναι νεκροί και τραυματίες, με τους πρώτους να υπολογίζονται σε 60 χιλιάδες. Επίσης, ανέφερε ότι ένας στους δύο φυλακισμένους που στρατολογήθηκαν από τη μισθοφορική εταιρία WAGNER έχει χάσει τη ζωή του στον πόλεμο. Από την πλευρά του, το ουκρανικό Γενικό Επιτελείο έχει υπολογίσει τις «ρωσικές απώλειες» (εικάζεται νεκροί και τραυματίες) σε λίγο περισσότερους από 150 χιλιάδες.
Ο στρατηγός Καβόλι ξιφούλκησε και εναντίον της πεποίθησης που -βολικά- ανέφερε ότι η «μαλακή ισχύς» (soft power) αποτελεί υποκατάστατο της στρατιωτικής ισχύος. «Η σκληρή (hard) ισχύς είναι η πραγματικότητα» και παρά τη σημασία της διπλωματίας, του κυβερνοπολέμου και της οικονομικής ισχύος, το έλλειμμα στον τομέα της σκληρής στρατιωτικής ισχύος δεν αντικαθίσταται «και πρέπει να είμαστε καλοί σε αυτό», όπως ανέφερε το Business Insider.
Τα ζητήματα που εγείρονται από την τοποθέτηση του στρατηγού Καβόλι είναι πολλαπλά. Με τέτοιον ρυθμό χρήσης πυρομαχικών είναι να αναρωτιέται κανείς για πόσο ακόμα θα υπάρχουν διαθέσιμα ώστε να συνεχιστούν οι επιχειρήσεις. Ήδη υπάρχουν εκτιμήσεις στη Δύση ότι τα ρωσικά αποθέματα εξαντλούνται και ότι ο ρυθμός αναπλήρωσης πλήττεται από αδυναμίες της ρωσικής αμυντικής βιομηχανίας. Αυτό όμως ως συμπέρασμα, αντιφάσκει με την παρατήρηση του ίδιου στρατηγού ότι η αγριότητα της σύγκρουσης αυξάνεται σε μικρότερα μέτωπα πέραν του Μπαχμούτ.
Παρόμοια προβλήματα λογικά αντιμετωπίζει και η πλευρά της Ουκρανίας, παρά την υποστήριξη από τη Δύση. Ο ρυθμός κατανάλωσης, εκ των πραγμάτων, δεν μπορεί να συμβαδίζει με τον ρυθμό αναπλήρωσης των απωλειών και αυτό έχει επισημανθεί, τουλάχιστον όσον αφορά τα αποθέματα των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Οι πληροφορίες που διακινούνται όμως, είναι πιθανό να έχουν παρόμοια αξιοπιστία με αυτήν που θέλει «έναν Ουκρανό» να έχει ενορχηστρώσει τα σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream…
Κι αν η αναπλήρωση είναι εφικτή στο επίπεδο των διαφόρων τύπων πυρομαχικών, δεν ισχύει το ίδιο για τα άρματα μάχης. Εκτενέστερη ανάλυση για το θέμα θα επιχειρηθεί στο αμέσως επόμενο σχόλιο. Όμως, η παράδοση στους Ουκρανούς μερικών εκατοντάδων αρμάτων μάχης και πυρομαχικών, ενώ συζήτηση γίνεται ήδη και για μαχητικά αεροσκάφη F-16, «υπόσχεται» τη συνέχιση της αιματοχυσίας, χωρίς να διασφαλίζει το αποτέλεσμα. Σημείο ισορροπίας κοινά αποδεκτό από τους τυπικά εμπολέμους δεν διαφαίνεται, ώστε να εκκινήσει μια διαδικασία αποκλιμάκωσης και κατάπαυσης του πυρός.
Ο χρόνος που περνά με τον πόλεμο να μαίνεται, την ανατολική τουλάχιστον Ουκρανία να καταστρέφεται συστηματικά μετατρεπόμενη σε «οικόπεδο», είναι πασιφανές ότι θα αλλάξει τον κόσμο. Είναι το επίκεντρο μιας σύγκρουσης που επηρεάζει τα μέτωπα των ισχυρών αυτού του κόσμου σε πλανητικό επίπεδο. Το «μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα» δείχνει να περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο τα διλήμματα για όλους, καθώς δεν υπάρχουν επιλογές δίχως σοβαρό δυνητικό κόστος.
Σε αυτό το πλαίσιο, χώρες όπως η Ελλάδα θα πρέπει να εγκαταλείψει άμεσα την προσήλωση στους «συμμαχικούς στόχους» και να αρχίσει να μελετά το πως αυτή η νέα πραγματικότητα επηρεάζει τα δικά της μέτωπα, τις δικές της απειλές ασφαλείας. Το ελληνοτουρκικό μέτωπο δεν θα εξαφανιστεί αλλά σχεδόν νομοτελειακά θα αναζωπυρωθεί. Ενδεχομένως δε, η σημερινή κοινωνική και πολιτική νιρβάνα και η βεβαιότητα ότι «οι Αμερικανοί μας προστατεύουν», θα μπορούσε να αντικατασταθεί με ασφυκτικές πιέσεις σε κόκκινες γραμμές τις οποίες δεν διακήρυξε με σαφήνεια η χώρα, δεσμεύοντας την αξιοπιστία της.
Η κατάσταση στην Ουκρανία ενδυναμώνει στερεότυπα δεκαετιών περί του αναντικατάστατου χαρακτήρα της Τουρκίας στη δυτική στρατηγική. Μια Τουρκία η οποία θα έχει σύντομα μια νέα ηγεσία. Αυτή, είτε θα ενσωματώνει κάθε απειλητικό για την ελληνική ασφάλεια χαρακτηριστικό της τουρκικής κοινωνίας (εθνικισμός, ισλαμισμός κ.λπ.), είτε θα αναβαπτίσει την παλιά, η οποία όμως απαλλαγμένη από την εκλογική σκοπιμότητα, θα μπορούσε ευκολότερα να προβεί σε προσαρμογές στρατηγικής απέναντι στη Δύση που θα οδηγούσαν σε νέα κατάσταση για την ελληνική ασφάλεια.
Αν υπάρχει ένα μέγα ζητούμενο για την Ελλάδα μετά από έναν χρόνο πολέμου στην Ουκρανία, είναι η διερεύνηση του αν οι παραδοχές επί των οποίων βασίζεται η ελληνική αποτρεπτική στρατηγική, χρήζουν επανεξέτασης. Θα ήταν σώφρων, η πολιτική ηγεσία να συστήσει μια επιτροπή ειδικών που θα εξετάσει τα θέματα σε συνεργασία με τη στρατιωτική ηγεσία. Για να μην πέσουμε κάποια στιγμή από τα σύννεφα, βιώνοντας κάποια «στρατιωτικά Τέμπη»…
Δημοσίευση σχολίου