Της Ελένης Παναγιώτου
Εκτός απο τον τερματισμό της αποστολής της ISAF στο Αφγανιστάν το ΝΑΤΟ έχει αντιμετωπίσει δύο προκλήσεις φέτος: τη Ρωσία και το Ισλαμικό Κράτος. Η συνέντευξη με τον Jamie Shea - NATO Deputy Assistant Secretary General for Emerging Security Challenges, εξετάζει τόσο τις προκλήσεις αυτές με λεπτομέρεια καθώς και το τι επιφυλάσσει το μέλλον για το ΝΑΤΟ μετά την αποχώρηση της ISAF απο το Αφγανιστάν.
Η προσάρτηση της Κριμαίας απο την Ρωσία ήταν μια δυσάρεστη εκπληξη για ενα μεγάλο μέρος της διεθνούς κοινής γνώμης.
Πώς όμως το ΝΑΤΟ προσπάθησε να αντιμετωπίσει την κίνηση της Ρωσίας μετα την προσάρτηση της Κριμαίας; Αυτό εξηγεί λεπτομερώς ο Dr Jamie Shea στο OnAlert:
"Στο ΝΑΤΟ ανταποκρινόμαστε στην κρίση με τρεις συγκεκριμένους τρόπους: Ο πρώτος τρόπος είναι το πάγωμα της πρακτικής συνεργασίας μας με τη Ρωσία μέχρι που η Ρωσία να αποδώσει ξανά την Κριμαία στην Ουκρανία και να θέσει τέλος στην αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας. Το δεύτερο πράγμα που κάνουμε είναι το Σχέδιο Δράσης και Ετοιμότητας (Readiness Action Plan), το οποίο ήταν μία από τις μεγάλες αποφάσεις μας στη Σύνοδο Κορυφής στην Ουαλία, διασφαλίζουμε ότι έχουμε τις δυνάμεις, τις υποδομές, τη διοίκηση και τον έλεγχο ώστε να υπάρχουν ανά πάσα στιγμή έτοιμες δυνάμεις στην Ανατολική Ευρώπη. Ετσι ώστε η Πολωνία τα κράτη της Βαλτικής και η Ρουμανία να μπορούν αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε προσπάθεια της Ρωσίας να αμφισβητήσει την κυριαρχία ή την ασφάλεια των ιδίων ή μιας οποιασδήποτα άλλης χώρας του ΝΑΤΟ. Το τρίτο στοιχείο ειναι οτι προσφέρουμε την στήριξη μας στην Ουκρανία, και τη Γεωργία. Στην Σύνοδο Κορυφής της Ουαλίας ανακοινώσαμε ενα μεγάλο πακέτο βοήθειας προς την Γεωργία."
Το ΝΑΤΟ υποστηρίζει οτι το σχέδιο Δράσης και Ετοιμότητας του (Readiness Action Plan) ειναι η κατάλληλη λύση προς την επιθετική στάση της Ρωσίας και ο κ. Shea υπογραμμίζει το γεγονός ότι “η Ρωσία πρέπει να γνωρίζει πως μια επίθεση σε μια χώρα του ΝΑΤΟ αποτελεί, αυτομάτως, επίθεση προς τις 28 χώρες του ΝΑΤΟ".
Ωστόσο ειναι γεγονός και πολυ σωστά μπορει να αναρωτηθεί κανείς αν μια επίδειξη αλληλεγυής εκ μέρους των χωρών του ΝΑΤΟ ειναι αρκετή για να αποτρέψει την ρωσική επιθετικότητα. Σύμφωνα με τον κ. Shea το ΝΑΤΟ είναι προετοιμασμένο σε περίπτωση που ο Πούτιν αποφασίσει να προβεί σε οποιαδήποτε περαιτέρω επιθετική συμπεριφορά και υπάρχουν δυο πτυχές σε αυτη τη λογική
“Η πρώτη είναι η διασφάλιση, μέσω της αποστολής στρατευμάτων στο έδαφος των χωρών των Ανατολικών μας συμμάχων σε τακτική βάση για ασκήσεις, εκπαίδευση και για να επιδείξουμε την αλληλεγγύη μας.
Η δεύτερη πτυχή είναι η προσαρμογή μας στα νέα δεδομένα, η οποία θα λάβει χώρα σε ένα ελαφρώς μεγαλύτερο χρονικό διάστημα όπου πρόκειται να εξετάσουμε τη δομή διοίκησης μας, με προεγκατάσταση του εξοπλισμού κλπ στο έδαφος των νέων κρατών μελών. Θα βεβαιωθούμε ότι μπορούμε να τους υπερασπιστούμε έναντι οποιασδήποτε μορφής επιθετικότητας ή ακόμη και επίθεσης. Είτε πρόκειται για μια συμβατική επίθεση είτε για μια επίθεση από τα "μικρά πράσινα ανθρωπάκια" (proxy war scenario), όπως τα αποκαλούν, τα υβριδικά σενάρια που είδαμε να εφαρμόζει η Ρωσία στην Κριμαία και την Ανατολική Ουκρανία."
Η προστασία των συμμάχων απο τα "μικρά πράσινα ανθρωπάκια" είναι φυσικά ψηλά στην ατζέντα και φαίνεται οτι το Σχέδιο Δράσης και Ετοιμότητας του ΝΑΤΟ θα είναι επιτυχές. Απ’ την άλλη, και πάλι υπάρχει θέμα στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας. Οι ευρωπαϊκές χώρες και οι συμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν πιστέψει οτι είναι όλοι εξαρτημένοι απο τη Ρωσία, ενεργειακά, όσον αφορά το φυσικό αέριο. Ο κ. Shea διευκρινίζει ότι τα πράγματα δεν ειναι ακριβώς έτσι.
“Η συντριπτική πλειοψηφία των ορυκτών καυσίμων της Ρωσίας δεν εξάγονται στην Ασία, αλλά στην Ευρώπη. Για παράδειγμα, η Ρωσία στέλνει το πενταπλάσιο φυσικό αέριο στην Ευρώπη από ότι στην Κίνα, ακόμη και μετά τους όρους της πρόσφατης συμφωνίας μεταξύ Ρωσίας - Κίνας. Η Ρωσία δεν έχει την πολυτέλεια να “κλείσει” την στρόφιγγα του φυσικού αερίου και το πετρέλαιο, όταν πρόκειται για την ευρωπαϊκή αγορά, οπότε αυτο επιτρέπει στους Ευρωπαίους κάποια διαπραγματευτική δύναμη."
Η λύση, φυσικά, λέει ο κ. Shea, είναι η διαφοροποίηση "το συμπέρασμα μακροπρόθεσμα είναι η διαφοροποίηση ... τώρα κατασκευάζουμε πολύ περισσότερα τερματικά υγροποιημένου φυσικού αερίου, ένα νέο που ονομάζεται Independence μόλις άνοιξε στη Λιθουανία"
Τονίζει το γεγονός ότι μπορεί η Ρωσία να δείχνει τα δόντια της, κόβοντας τις προμήθειες άνθρακα αλλα ο “άνθρακας προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και φυσικά στο κοντινό μέλλον η αμερικανική Shell Gas θα επεκταθεί σε χώρες όπως η Αλγερία, η Νιγηρία και η Νορβηγία."
Το ερώτημα που τίθεται εδω φυσικά ειναι τι κάνει το ΝΑΤΟ στον τομέα της ενεργειακής ασφάλειας. Μπορεί ο αμυντικός μηχανισμός να προστατεύσει τα μέλη του απο ενα παγωμενο χειμώνα, αν τελικά όλα πάνε στραβά;
Σύμφωνα με τον κ. Shea το ΝΑΤΟ κάνει δύο πράγματα: Το πρώτο πράγμα είναι ότι βρισκεται σε πολιτικές διαβουλεύσεις πολύ συχνά στη στρατηγική διαμετακόμισης ενέργειας και το δεύτερο πράγμα είναι ότι το ΝΑΤΟ εργάζεται για την προστασία των κρίσιμων υποδομών.
Δε μπορεί βέβαια να συζητάμε για ενεργειακή ασφάλεια και να μην αναφερθούμε στη λιγότερο απο φιλική στάση της Τουρκίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και συγκεκριμένα στην ΑΟΖ της Κύπρου. Ο πλούτος των υδρογονανθράκων στην περιοχή αναγνωρίζεται από το ΝΑΤΟ και ο κ. Shea τονίζει “ότι αυτό το είδος των ευρημάτων που βρίσκονται στα χωρικά ύδατα διαφόρων κρατών θα πρέπει να αποτελέσει κίνητρο όχι για αντιπαράθεση αλλά για συνεργασία."
Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρει και ο κ. Shea, η Τουρκία είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να εξετάσει τη συμμετοχή του στο πρόβλημα της Συρίας. Όπως φαίνεται λόγω του οτι η Τουρκία συνορεύει με τη Συρία και το ΝΑΤΟ έχει αναπτύξει τα τελευταία δυο χρόνια πυραυλους Patriot αν και το ΝΑΤΟ δεν εμπλέκεται άμεσα στον Συριακό εμφύλιο “θα μπορούσε να εμπλακεί για την πολύ βασική προστασία της σύμμαχό μας Τουρκίας”, δηλώνει ο κ. Shea.
Η περιοχή έχει αποκτήσει πρόσφατα ένα άλλο πρόβλημα. Μετα την διακήρυξη χαλιφάτου τον Ιούνιο του 2014 το Ισλαμικό Κράτος συνεχίζει να επεκτείνεται σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Η δήλωση αυτή είχε σοβαρές γεωπολιτικές επιπτώσεις και οργανισμοί όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Ηνωμένα Έθνη βρίσκονται σε υψηλή επιφυλακή.
Απ΄την άλλη το ΝΑΤΟ, τηρεί στάση αναμονής, όσον αφορά το Ισλαμικό Κράτος. Ο κ. Shea αναφέρει ότι όσον αφορά το Ισλαμικό Κράτος ο ρόλος του ΝΑΤΟ είναι “ο συντονισμός των αεροσκαφών και των πληροφοριών μεσω δορυφορικής επιτήρησης”αλλά τονίζει ότι αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν το ΝΑΤΟ προσκληθέι επισήμως και οι Ιρακινοί ζητήσουν την ενεργή συμπαράστση της συμμαχίας. Τότε το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να προσφέρει στο Ιράκ σε εκπαίδευση των ενόπλων του δυνάμεων, εφόσον το Ισλαμικό Κράτους ειναι “τοπικό” πρόβλημα.
Εδω βεβαια προκύπτει αλλο ενα ερώτημα, εχει τον χρόνο και τους πόρους το ΝΑΤΟ να ασχοληθεί με το Ισλαμικό Κράτος όταν ειναι προφανές οτι όλη του η δυναμική του ειναι στραμμένη προς στη Ρωσία;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δώθηκε, μέσω του συμβολικού χαρακτήρα της συνάντησης του υπο των ΗΠΑ Συνασπισμού στα κεντρικά του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες στο περιθώριο της πρόσφατης συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της συμμαχίας. Δεν χρειάζεται να το ψάξει κανείς πολύ βαθιά για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το ΝΑΤΟ συμμετέχει στον αγώνα κατά του ISIS έστω και σε ένα μάλλον περιορισμένο επίπεδο.
Φυσικά αυτή δεν είναι η επίσημη ρητορική του ΝΑΤΟ και αυτό έγινε σαφές κατά τη διάρκεια της συνέντευξης.
Η καταπολέμηση των τζιχαντιστών αφορά τεχνολογικές πρακτικές του 21ου αιώνα, καθώς αυτοί χρησιμοποιούν το διαδύκτυο όχι μόνο για κατάταξη στις τάξεις τους νέων μελών, αλλά και για την προώθηση της οργάνωσης. Μια επίθεση στον κυβερνοχώρο σε εθνικό επίπεδο δεν είναι πλέον επιστημονική φαντασία. Εδω ειναι που το ΝΑΤΟ σε μια εξέλιξη μπορει να αφήσει το σημάδι του στο πεδίο μάχης στον κυβερνοχώρο. Όπως εξηγεί ο Δρ Jamie Shea "Οι επιθέσεις στον κυβερνοχώρο θα μπορούσε να φθάσουν ένα ανώτατο όριο το οποίο θα μπορούσε να θεωρηθεί από το ΝΑΤΟ ως επίθεση και επιθετικότητα σύμφωνα με το άρθρο 5, κατι που θα μπορούσε να σημαίνει την ενεργοποίηση της συλλογικής άμυνας”
Πρόκειται για μια απόφαση ορόσημο που θα παίξει σχεδόν σίγουρα πρωταγωνιστικό ρόλο στο μέλλον του ΝΑΤΟ.
Αλλά τι γίνεται με το μέλλον και το ΝΑΤΟ τώρα που η ISAF αποχωρει απο το Αφγανιστάν; Η αλήθεια ειναι οτι το ΝΑΤΟ δεν φεύγει απο το Αφγανιστάν καθώς στην νέα αποστολή Resolute Support συμμετέχουν περίπου 12.500 στρατιώτες του ΝΑΤΟ. Το ΝΑΤΟ υποστηρίζει ότι δεν θα είναι μάχμη αποστολή, αλλά μπορεί το ΝΑΤΟ να ειναι σίγουρο οτι είναι επαρκής η υποστήριξη για τον αφγανικό στρατό;
πηγή
Δημοσίευση σχολίου