Το 1947 χρειάστηκε να συμβεί μια οικονομική κρίση στην Ελλάδα, προκειμένου η Αμερική να αναλάβει τον ρόλο του παγκόσμιου ηγέτη. Τώρα, 60 χρόνια μετά, άλλη μια ελληνική κρίση δείχνει στον κόσμο πως είναι να μην υπάρχει παγκόσμια αμερικανική ηγεσία.
Τον Φεβρουάριο του 1947, η χρεοκοπημένη από τον πόλεμο βρετανική κυβέρνηση είπε στην Αμερική ότι δεν αντέχει πια να στηρίζει την Ελλάδα, που ήταν βουτηγμένη στην οικονομική ανέχεια, και εν μέσω ενός αιματηρού εμφυλίου πολέμου. Όπως ανέφερε ένα βρετανικό διπλωματικό σήμα της εποχής, η Ουάσιγκτον θεωρούσε ότι «δεν θα πρέπει να χαθεί ούτε ένα λεπτό στο να αρπάξουμε την σκυτάλη της παγκόσμιας ηγεσίας από τα χέρια της Βρετανίας…».
Ο πρόεδρος Τρούμαν ζήτησε $400 εκατ. από το κογκρέσο, για να δοθεί βοήθεια στην Ελλάδα, δεσμευόμενος πως στο εξής η χώρα του θα «στήριζε τους ελεύθερους λαούς που αντιστέκονται στην υποδούλωση».
Λίγες εβδομάδες αργότερα, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν επίσημα το Σχέδιο Μάρσαλ, ένα πελώριο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας που στόχευε στην σταθεροποίηση ολόκληρης της Δυτικής Ευρώπης.
Σήμερα, όπως και τότε, η οικονομική κρίση που ξεκίνησε από την Ελλάδα απειλεί και πάλι την Ευρώπη. Αυτή τη φορά όμως απουσιάζει η ηγετική παρουσία της Αμερικής, στην διαχείριση του ζητήματος.
Βέβαια, οι εποχές διαφέρουν. Η Ευρώπη δεν είναι πλέον στα όρια της εξαθλίωσης, όπως ήταν το 1947. Ούτε υπάρχει κάποια κομμουνιστική απειλή που θα συνεγείρει το κογκρέσο.
Όμως, όπως το 1947, έτσι και σήμερα, υπάρχουν αμερικανικά, αλλά και παγκόσμια διακυβεύματα στην Ελλάδα. Όταν ανήγγειλε το σχέδιο του, ο τότε Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών George C. Marshall, ισχυρίστηκε ότι το οικονομικό μέλλον της Αμερικής απειλείται από το χάος στην Ευρώπη, και πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να κάνουν τα πάντα για να επανέλθει η ομαλότητα στην γηραιά ήπειρο.
Πάνω σε αυτήν την αρχή βασίστηκε η αμερικανική εξωτερική πολιτική έκτοτε. Η ομάδα των ειδικών που σχεδίασε τις πολιτικές διάσωσης της παγκόσμιας οικονομίας μετά την ασιατική και ρωσική οικονομική κρίση της δεκαετίας του 1990, είχε ονομαστεί «η επιτροπή διάσωσης του κόσμου». Μπορεί ο χαρακτηρισμός αυτός να ήταν πομπώδης, όμως στη βάση του ίσχυε. Ο πλανήτης είχε ανάγκη την αμερικανική ηγεσία, και την απέκτησε.
Τι άλλαξε όμως; Ένα πρόβλημα σήμερα είναι η έλλειψη ρευστού. Το 1947, η Αμερική ξόδεψε περίπου το 5% του ΑΕΠ της για να εφαρμόσει το Σχέδιο Μάρσαλ. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδύνατο σήμερα.
Ο σημερινός υπουργός Οικονομικών Tim Geithner συχνά πιέζει τους Ευρωπαίους ομολόγους του να κάνουν ότι μπορούν για να αντιμετωπίσουν την κρίση χρέους. Όμως, ενώ λέει μεγάλα λόγια, κρατάει μικρό πορτοφόλι.
Η Αμερική δεν στηρίζονταν πάντα στα χρήματα. Η «επιτροπή διάσωσης του κόσμου» δεν ξόδεψε πολλά χρήματα. Λειτουργούσε όμως σε μια διαφορετική χρονική περίοδο. Δέκα μόλις χρόνια μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, και με την αμερικανική οικονομία σε άνθηση, οι Αμερικανοί είχαν την αξιοπιστία, αλλά και την εμπιστοσύνη που χρειάζονταν για να ηγηθούν. Στοιχεία που σήμερα απουσιάζουν. Η σημερινή οικονομική κρίση έχει πλήξει την δυνατότητα των ΗΠΑ να πείθουν, αλλά έχει πλήξει και τα ταμεία της.
Παράλληλα, η κυβέρνηση Ομπάμα έχει αποφασίσει να εστιάσει αποκλειστικά στην Ασία. Η Αμερική αποφάσισε πως το οικονομικό μέλλον θα είναι επικεντρωμένο στην περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού. Έτσι, η Ευρώπη και η Μ. Ανατολή θα απασχολήσουν πολύ λιγότερο την Αμερική, από πλευράς χρόνου, χρημάτων, και προσοχής.
Τις επιπτώσεις αυτής της στρατηγικής μετατόπισης αρχίσαμε να τις βλέπουμε εδώ και μερικά χρόνια. Στην περσινή Νατοϊκή επέμβαση στην Λιβύη, η Αμερική έπαιξε υποστηρικτικό μόνο ρόλο. Και ενώ οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι πηγαινοέρχονται στην Ελλάδα, η Αμερική, σε γενικές γραμμές, απέχει. Μπορεί η υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χίλαρυ Κλίντον να ταξιδεύει συνεχώς, όμως μόνο μια φορά επισκέφτηκε την Ελλάδα, καθ οδόν προς την Ινδία.
Η στρατηγική αυτή απόφαση της Ουάσιγκτον μοιάζει λογική. Η Ασία είναι η πιο δυναμικά αναπτυσσόμενη περιοχή του πλανήτη, και η Κίνα είναι η νέα αναδυόμενη οικονομική υπερδύναμη. Θεωρητικά, είναι απολύτως λογική αυτή η αλλαγή πλεύσης των ΗΠΑ.
Το πρόβλημα όμως είναι πως ακόμη κι αν οι γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις που γεννά η σημερινή κρίση της Ελλάδας δεν είναι τόσο δραματικές όσο αυτές του 1947, εν τούτοις δεν παύουν να είναι ιδιαίτερα σοβαρές. Αν η Ελλάδα πτωχεύσει, υπάρχει κίνδυνος για μια μεγάλη ευρωπαϊκή οικονομική κρίση, που θα εξαπλωθεί παγκοσμίως.
Υπάρχουν επίσης και σοβαρά στρατηγικά ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Β. Αφρική βρίσκεται σε αναβρασμό. Η ένταση μεταξύ Τουρκίας, Κύπρου, και Ισραήλ έχει αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό. Το χάος που επικρατεί στην Ελλάδα βάζει σε κίνδυνο τις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ. Η Κίνα έχει πετύχει μια μακροχρόνια μίσθωση του λιμανιού του Πειραιά, ενώ οι Ρώσοι ολιγάρχες είναι έτοιμοι να αρπάξουν τις ελληνικές επιχειρήσεις που θα ιδιωτικοποιηθούν.
Η μεγάλη επιθυμία της Αμερικής είναι η Γερμανία να καταφέρει να διαχειριστεί την κρίση, έτσι ώστε αν η Ευρώπη ανακάμψει, να μπορεί να συνεισφέρει και στην διαχείριση των παγκοσμίων ζητημάτων. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, και πιο συγκεκριμένα οι Γερμανοί, διαρκώς απογοητεύουν.
Για δικούς τους εσωτερικούς λόγους, οι Γερμανοί δεν δείχνουν να έχουν την διάθεση να προσφέρουν τα μεγάλα ποσά που χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί η κρίση, και για τα οποία τους πιέζει η Ουάσιγκτον.
Οι Γερμανοί είναι εξίσου απογοητευτικοί εταίροι των ΗΠΑ, και όσον αφορά σε γενικότερα παγκόσμια ζητήματα. Μάλιστα, ένας εξοργισμένος Αμερικανός αξιωματούχος περιέγραψε την αντίδραση ενός Γερμανού ομολόγου του, όταν του ζήτησε «να βοηθήσουν επιτέλους, αφού ο κόσμος καίγεται..», η αντίδραση του Γερμανού ήταν απλά «να κουνήσει τους ώμους του».
Το 1947, η ελληνική πυρκαγιά απειλούσε ολόκληρο τον κόσμο, και τα πυροσβεστικά οχήματα ξεκίνησαν από την Ουάσιγκτον.
Το 2012, υπάρχει και πάλι μια πυρκαγιά, μόνο που τα πυροσβεστικά αυτή τη φορά ξεκινάνε από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες, καθυστερημένα, και χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό.
Το αποτέλεσμα είναι η πυρκαγιά να εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα.
Financial Times
ΠΗΓΗ
Η στρατηγική αυτή απόφαση της Ουάσιγκτον μοιάζει λογική. Η Ασία είναι η πιο δυναμικά αναπτυσσόμενη περιοχή του πλανήτη, και η Κίνα είναι η νέα αναδυόμενη οικονομική υπερδύναμη. Θεωρητικά, είναι απολύτως λογική αυτή η αλλαγή πλεύσης των ΗΠΑ.
Το πρόβλημα όμως είναι πως ακόμη κι αν οι γεωπολιτικές και οικονομικές προκλήσεις που γεννά η σημερινή κρίση της Ελλάδας δεν είναι τόσο δραματικές όσο αυτές του 1947, εν τούτοις δεν παύουν να είναι ιδιαίτερα σοβαρές. Αν η Ελλάδα πτωχεύσει, υπάρχει κίνδυνος για μια μεγάλη ευρωπαϊκή οικονομική κρίση, που θα εξαπλωθεί παγκοσμίως.
Υπάρχουν επίσης και σοβαρά στρατηγικά ζητήματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Β. Αφρική βρίσκεται σε αναβρασμό. Η ένταση μεταξύ Τουρκίας, Κύπρου, και Ισραήλ έχει αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό. Το χάος που επικρατεί στην Ελλάδα βάζει σε κίνδυνο τις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ. Η Κίνα έχει πετύχει μια μακροχρόνια μίσθωση του λιμανιού του Πειραιά, ενώ οι Ρώσοι ολιγάρχες είναι έτοιμοι να αρπάξουν τις ελληνικές επιχειρήσεις που θα ιδιωτικοποιηθούν.
Η μεγάλη επιθυμία της Αμερικής είναι η Γερμανία να καταφέρει να διαχειριστεί την κρίση, έτσι ώστε αν η Ευρώπη ανακάμψει, να μπορεί να συνεισφέρει και στην διαχείριση των παγκοσμίων ζητημάτων. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες, και πιο συγκεκριμένα οι Γερμανοί, διαρκώς απογοητεύουν.
Για δικούς τους εσωτερικούς λόγους, οι Γερμανοί δεν δείχνουν να έχουν την διάθεση να προσφέρουν τα μεγάλα ποσά που χρειάζονται για να αντιμετωπιστεί η κρίση, και για τα οποία τους πιέζει η Ουάσιγκτον.
Οι Γερμανοί είναι εξίσου απογοητευτικοί εταίροι των ΗΠΑ, και όσον αφορά σε γενικότερα παγκόσμια ζητήματα. Μάλιστα, ένας εξοργισμένος Αμερικανός αξιωματούχος περιέγραψε την αντίδραση ενός Γερμανού ομολόγου του, όταν του ζήτησε «να βοηθήσουν επιτέλους, αφού ο κόσμος καίγεται..», η αντίδραση του Γερμανού ήταν απλά «να κουνήσει τους ώμους του».
Το 1947, η ελληνική πυρκαγιά απειλούσε ολόκληρο τον κόσμο, και τα πυροσβεστικά οχήματα ξεκίνησαν από την Ουάσιγκτον.
Το 2012, υπάρχει και πάλι μια πυρκαγιά, μόνο που τα πυροσβεστικά αυτή τη φορά ξεκινάνε από το Βερολίνο και τις Βρυξέλλες, καθυστερημένα, και χωρίς τον απαραίτητο εξοπλισμό.
Το αποτέλεσμα είναι η πυρκαγιά να εξαπλώνεται ανεξέλεγκτα.
Financial Times
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου