Οι Τούρκοι είπαν «Οχι» στο κεμαλικό καθεστώς που υμνολογούσαν αμερικανοί πολιτικοί από τον Κίσινγκερ ως τον Ομπάμα
«Η τουρκική κυβέρνηση έδειξε όλα αυτά τα χρόνια τη βαθιά πίστη της στις δημοκρατικές αξίες (...) και είναι ένας σοβαρός, πιστός σύμμαχος (σ.σ.: της Αμερικής) ακριβώς επειδή μας συνδέουν μαζί με όλα τα άλλα και ο σεβασμός στα υψηλά ιδανικά»
δήλωσε στην Ουάσιγκτον τον Μάιο του 1975 ο τότε υπουργός Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ. Περίπου τρεις δεκαετίες αργότερα, τον Ιούνιο του 2004, στο περιθώριο της διάσκεψης κορυφής του
ΝΑΤΟ στην Κωνσταντινούπολη, ο τότε πρόεδρος Τζορτζ Μπους υπερθεμάτιζε: «Με την Τουρκίαμας συνδέει η βαθιά πίστη στη δημοκρατία (...), ο από κοινού αγώνας για ελευθερίες και αξιοπρέπεια, το από κοινού όνειρο για έναν κόσμο εδραιωμένο στο κοινό πιστεύω του Κεμάλ Ατατούρκ και του Τζορτζ Ουάσιγκτον». Στην ίδια διάσκεψη η υπουργός Κοντολίζα Ράις προχώρησε ακόμη περισσότερο: παρουσίασε την Τουρκία ως υπόδειγμα δημοκρατίας και δημοκρατικής διακυβέρνησης και παρότρυνε τις μουσουλμανικές χώρες της περιοχής να τη μιμηθούν.
Δεκάδες και εκατοντάδες τα υμνολόγια αμερικανών ηγετών και κυβερνητικών αξιωματούχων για τον «σεβασμό» που, υποτίθεται, έδειχνε η Τουρκία στα «υψηλά ιδανικά» και για την «πίστη στη δημοκρατία». Πιεστικές και επίμονες οι υποδείξεις στις μουσουλμανικές χώρες της Μέσης Ανατολής. Ακόμη και ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, μολονότι δεν δοξολόγησε τον «σεβασμό» της Αγκυρας στα ανθρώπινα δικαιώματα, τον Απρίλιο του 2009 έδειξε την Τουρκία στους ομόθρησκους γείτονές της ως πρότυπο για μίμηση.
Ποια ήταν όμως η Τουρκία που επί μισό αιώνα και πλέον αποτελούσε για την Ουάσιγκτον το σύμβολο της δημοκρατίας και του σεβασμού στο δίκαιο μέσα σε όλον τον μουσουλμανικό κόσμο; Ηταν η Τουρκία των αλλεπάλληλων στρατιωτικών επεμβάσεων, ήταν η Τουρκία όπου η υποστήριξη της αξιοπρέπειας του πολίτη αποτελούσε έγκλημα και η αναζήτηση πληροφοριών ήταν αδίκημα που έστελνε τον ενδιαφερόμενο όχι στο ποινικό δικαστήριο αλλά στο στρατοδικείο. Η Τουρκία ήταν μια «φτιασιδωμένη δημοκρατία», ομολογούν εκείνοι που τώρα μπορούν να μιλήσουν κάπως ελεύθερα. Αλλά και αυτός ο χαρακτηρισμός είναι ευφημισμός. Ως το 1950 υπήρχε μονοκρατορία, αργότερα και ύστερα από τη διεθνή πίεση οι κεμαλιστές επέτρεψαν να εμφανιστούν δύο-τρία κόμματα, να εναλλάσσονται οι κυβερνήσεις και οι πρωθυπουργοί, αλλά μόλις κάποιος από αυτούς προχωρούσε σε κάτι που δεν συνέφερε το στρατιωτικό-δικαστικό κατεστημένο επενέβαινε ο Στρατός. Το 1982, δύο χρόνια μετά από ένα στρατιωτικό πραξικόπημα, η Τουρκία απέκτησε σύνταγμα, χρειάστηκαν όμως δυο δεκάδες αλλαγές και απαλείψεις άρθρων του για να μπορέσει η Αγκυρα να απευθυνθεί στις Βρυξέλλες και να αρχίσει η ενταξιακή διαδικασία.
Αυτή η Τουρκία εξαφανίζεται. Το εντυπωσιακό «Ναι» την περασμένη Κυριακή στο δημοψήφισμα για τις αλλαγές σε βασικά άρθρα του υπάρχοντος (χουντικού) συντάγματος, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για ένα εντελώς νέο σύνταγμα, είναι το μεγάλο «Οχι» που είπε ο απλός τούρκος πολίτης στο κεμαλικό καθεστώς της αυθαιρεσίας και του εγκλήματος που υμνολογούσε- και κάλυπτε πλήρως η Αμερική. Πανικός είχε καταλάβει την Ουάσιγκτον στα μέσα της δεκαετίας του ΄90 μήπως η Τανσού Τσίλερ, η υπέρμαχος του στρατιωτικού και δικαστικού κατεστημένου, χάσει τις εκλογές. Πιέσεις δέχθηκε η Αθήνα να μην ασκήσει σκληρή κριτική στην κυβέρνησή της για τις απειλές της εναντίον της Ελλάδας και το Ισραήλ υποχρεώθηκε να εκδηλώσει «ζωηρή επιθυμία» για στενότερη συνεργασία μαζί της.
Η Τουρκία που ήξερε η Ουάσιγκτον είναι πλέον κακό όνειρο για την Αμερική. Και δείχνει να έχει ενοχληθεί γι΄ αυτό. Επί μήνες οι αμερικανοί «ειδικοί» για την Τουρκία βεβαίωναν ότι το «Ναι» και το «Οχι» ισοψηφούν, με ακραία πιθανότητα να κερδίσει το «Ναι» (Ερντογάν) το πολύ με 0,5%. Τουρκικές πηγές βεβαίωσαν «Το Βήμα» ότι ακόμη και όταν άρχισε η ψηφοφορία η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αγκυρα «έλεγε πως είχε λόγους να πιστεύει ότι θα πλεοψηφήσει το “Ναι” αλλά με ανεπαίσθητη διαφορά». Η ψυχρολουσία είναι ολοφάνερη από το γεγονός ότι ούτε ο Τύπος ούτε τα ΜΜΕλαλίστατοι πάντοτε για καθετί τουρκικό- ασχολήθηκαν με τα αποτελέσματα.
«ΣΕ ΠΛΗΡΗ ΣΥΓΧΥΣΗ»...
«Απογοητευμένοι και σε πλήρη σύγχυση με την Τουρκία» είναι σήμερα οι αρμόδιοι στην Ουάσιγκτον,γράφει η τουρκική «Ζaman».Και ο αρθρογράφος της «Sabah» σημείωνε ότι «αργά ή γρήγορα οι Αμερικανοί θα αντιληφθούν πως πρέπει να αναγνωρίσουν και να συνεργαστούν με την πραγματικότητα: την Τουρκία που πρόβαλε την (περασμένη) Κυριακή».Δεν είναι πολύ βέβαιο αυτό.Ηδη έχουν γίνει δύο τουλάχιστον συσκέψεις στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ για να εξακριβωθεί προς τα πού βαδίζει η Τουρκία μετά το δημοψήφισμα και να προσδιοριστεί η σχετική αμερικανική πολιτική.Αμερικανικές πηγές λέγουν ότι διατυπώνονται δύο κυρίως θέσεις.Η μια δεν απομακρύνεται από τα στερεότυπα πιστεύοντας ότι το 42% που έλαβε το «Οχι» μπορεί να αποτελέσει γερή βάση για την αντιπολίτευση να αγωνιστεί και να περισώσει τις βάσεις τουλάχιστον του κατεστημένου.Αν το εξασφαλίσει αυτό,θα μπορεί να διεκδικήσει αργότερα συμμετοχή σε μια «κυβέρνηση εθνικής συνεργασίας»- μια μόνιμη στόχευση της Ουάσιγκτον. Η άλλη τάση αναγνωρίζει ότι «ήρθε το τέλος του κεμαλικού κράτους»,έγινε δηλαδή μια πραγματική επανάσταση,με πρωταγωνιστή αυτή τη φορά τον απλό τούρκο πολίτη,και ως εκ τούτου πρέπει να «αναθεωρηθεί» πλήρως η αμερικανική στρατηγική και τακτική έναντι της Αγκυρας.Διαπιστώνεται όμως ότι η Ουάσιγκτον δεν ήταν- ούτε και είναι - προετοιμασμένη για μια τέτοια αναθεώρηση και πολύ λιγότερο για αλλαγή στρατηγικής,ότι δεν υπάρχουν σενάρια για μιαν «άλλη Τουρκία». Οι υποστηρικτές αυτής της τάσης έχουν την ελπίδα ότι θα ενισχυθούν από τη στροφή την οποία βλέπουν να ετοιμάζεται να κάνει το Ισραήλ. Είναι ενδεικτικός ο τόνος και ένα «άρωμα αισιοδοξίας» που έδωσε ο Τύπος στο Ισραήλ από τα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος.
Ως τα μέσα της ερχόμενης άνοιξης,οπότε θα γίνουν οι αλλαγές στο υπάρχον σύνταγμα,θα φανεί αν η Ουάσιγκτον αντιλήφθηκε και είναι σε θέση να αξιοποιήσει την αλλαγή που σημειώθηκε στην Τουρκία.
TO BHMA
Δημοσίευση σχολίου