Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες την κορύφωση της εσωτερικής κρίσης στην Τουρκία όπου το ενδεχόμενο στρατιωτικού πραξικοπήματος αποτελεί πλέον καθημερινή συζήτηση. Κάτι τέτοιο φαίνεται ότι θα αποφευχθεί πρός το παρόν:Ο αρχηγός των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, στρατηγός Μπασμπούγ συνέστησε υπομονή και επίλυση των προβλημάτων με συνταγματικά μέσα. Δεδομένης της ισχύος του Στρατού, που δεν θα δίσταζε να επέμβει για την προστασία των συνταγματικά καθιερωμένων δικαιωμάτων του,
έχουμε την εντύπωση ότι ο στρατηγός Μπασμπούγ ίσως αναμένει αυτό που και εμείς από απόσταση βλέπουμε, ότι δηλαδή η πολιτική Ερντογάν-Νταβούτογλου είναι πιθανόν να καταρρεύσει μέσα στους επόμενους μήνες υπό το βάρος των αδιεξόδων που δημιούργησε και εξέθρεψε και επομένως ένα πραξικόπημα δεν είναι προς το παρόν αναγκαίο.
Καταλύτης προς την κατεύθυνση αυτή είναι ασφαλώς η ρήξη στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ και ορόσημα των επερχόμενων αλλαγών θα αποτελέσουν η (πολύ πιθανή) φέτος αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας στο αμερικανικό Κογκρέσο και ο σχεδιαζόμενος βομβαρδισμός του Ιράν. Θα επιχειρήσω με μερικές απλές σκέψεις που βασίζονται σε λεπτομερείς παρατηρήσεις των πολύ πρόσφατων εξελίξεων στην περιοχή να αποδείξω ότι υπάρχουν ήδη τα βασικά στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν στην κατάρρευση του χάρτινου πύργου της πολιτικής Νταβούτογλου.
Εχει ήδη καταδειχθεί (με σχετικά πρόσφατα άρθρα του σερ Βασίλειου Μαρκεζίνη και του καθηγητή Νεοκλή Σαρρή) ότι χαρακτηριστικό της πολιτικής αυτής είναι οι ασταθείς βάσεις της σε κατασκευασμένα ιστορικά δεδομένα και σε μεγαλοιδεατικές ιδεοληψίες. Ελλιπής είναι η θεμελίωση της σε στέρεο υπολογισμό των συσχετισμών δυνάμεων που θάπρεπε να αποτελεί το θεμέλιο λίθο κάθε εξωτερικής πολιτικής. Εν τέλει, δονκιχωτικές θεωρίες όπως του κ.Νταβούτογλου, προυποθέτουν ένα αρραγές εσωτερικό μέτωπο για να έχουν κάποιες πιθανότητες επιτυχίας. Μια τέτοια προϋπόθεση όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά η Τουρκία βρίσκεται ήδη στα πρόθυρα μιας εσωτερικής σύγκρουσης τεραστίων διαστάσεων. Οι Ελληνες γνωρίζουμε άριστα τι είδους εκπλήξεις επιφυλάσσει ο μεγαλοιδεατισμός που συνοδεύεται από εσωτερικό διχασμό. Είναι φανερό ότι η πολιτική Νταβούτογλου δεν είναι ώριμη και προπορεύεται του καιρού της κατά τουλάχιστον μία δεκαετία, χρόνος που επιβάλλεται για την εξισορρόπηση των εσωτερικών αντινομιών του τουρκικού συστήματος και τον «εκδημοκρατισμό» του.
ΑΛΛΕΠΑΛΛΗΛΕΣ ΑΝΑΤΡΟΠΕΣ ΤΩΝ «ΕΥΣΕΒΩΝ ΠΟΘΩΝ» ΝΤΑΒΟΥΤΟΓΛΟΥ.
Το βασικό λάθος της πολιτικής Ερντογάν-Νταβούτογλου είναι λοιπόν ο υπερφίαλος ιδεαλισμός της, το “όραμα” μιας νεο-Οθωμανικής αυτοκρατορίας εκτεινόμενης από τα Βαλκάνια έως την Κίνα. Η αυτοκρατορία υπερβαίνει εξ ορισμού τα τουρκικά σύνορα και επιβάλλει παντού την ειρήνη (Pax Ottomanica). Μόνο που στην ειρήνη αυτή η Τουρκία επιβάλλει τη θέληση της παντού – δεν υπάρχει πουθενά ίχνος “διεθνούς νόμου και δικαίου” παρά μόνο το τουρκικό συμφέρον και η τουρκική υπεροχή. Ενδεικτικά: 1) Η ύπαρξη ενός ισχυρού Ισραήλ την ανταγωνιζεται και την ενοχλεί και για τούτο συνειδητά έρχεται σε ρήξη μαζί του. 2) Τα μισά νησιά του Αιγαίου, σύμφωνα με ρητή δήλωση Νταβούτογλου είναι “ζωτικός χώρος” και τα διεκδικεί. 3) Απαιτεί να μεταπωλεί το φυσικό αέριο του Αζερμπαιτζάν και να τσεπώνει το κέρδος αντί να εισπράττει ποσοστό για τη διέλευση όπως ισχύει διεθνώς – αυτό κι αν είναι “παλαιο-Οθωμανισμός”! 4) Η Τανζανία και η λοιπή Αφρική – ειδικά η μουσουλμανική Αφρική βλέπουν στην ισχυρή Τουρκία τον εκπρόσωπό τους, επομένως αρμόζει στην Τουρκία ΜΟΝΙΜΗ θέση στο ΣΑ του ΟΗΕ (επίσης εκφρασμένη θέση της τουρκικής διπλωματίας – αφού ήδη έγινε δεκτή στους G-20).
Αλλά οι τριγμοί στους αρμούς του χάρτινου αυτού πύργου ήταν ορατοί από καιρό και ήδη τους τελευταίους μήνες πλήθυναν σε όλα τα μέτωπα:
1) Με την αποτυχία της «ειρηνευτικής» πολιτικής στο κουρδικό, όπου αφού αφέθηκαν ελεύθεροι μερικές δεκάδες φυλακισμένοι αγωνιστές του ΡΚΚ, ο κ.Ερντογάν, μπροστά στο φάσμα των αντιδράσεων και την κατακραυγή από πολλές πλευρές, αναγκάστηκε να αναστείλει τα μέτρα προσέγγισης.
2) Στο θέμα των περίφημων Πρωτοκόλων με την Αρμενία τα οποία υπογράφηκαν στις 10-10-2009 στη Ζυρίχη με έντονες αμερικανικές πιέσεις και προς τις δύο πλευρές. Αλλά έκτοτε η κυβέρνηση Ερντογάν αδυνατεί να εξασφαλίσει την επικύρωση τους από το τουρκικό κοινοβούλιο. Οι κκ. Ερντογάν και Νταβούτογλου «δεν υπολόγισαν σωστά» (κατά δήλωση-δικαιολογία τους) τις αντιδράσεις του Αζερμπαιτζάν το οποίο έθεσε με βίαιο τρόπο το θέμα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Οι Αζέροι (ανάμεσα σε άλλα μέτρα – μεταξύ των οποίων και άνοιγμα στις σχέσεις τους με την Ελλάδα) κατέβασαν τις τουρκικές σημαίες στη Μπακού και απείλησαν τριπλασιασμό των τιμών του φυσικού αερίου που προμηθεύουν στην Τουρκία!!! Ετσι , ενώ προηγουμένως η Τουρκία βρέθηκε ξαφνικά να χάνει τη βασικότερη πηγή φυσικού αερίου της και αναγκάστηκε άρον-αρον να αναστρέψει πρύμναν. Αποτέλεσμα: Τις μέρες αυτές ο υφυπουργός εξωτερικών μαζί με μεγάλο κλιμάκιο του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών όπως και κοινοβουλευτική αντιπροσωπεία έχουν κυριολεκτικά στρατοπεδεύσει στην Ουάσιγκτον με μόνο στόχο να μη περάσει η νομοθετική πράξη HR 252 στο Κογκρέσο για την αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας.
3) Το πιθανότερο είναι ότι η αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας στις ΗΠΑ θα γίνει επιτέλους γεγονός φέτος. Γιατί ειδικά φέτος; Ο βασικότερος λόγος είναι ότι το πανίσχυρο εβραϊκό λόμπι (το οποίο, σε αντίθεση με την επίσημη θέση του Ισραήλ, έχει ήδη από διετίας αναγνωρίσει την αρμενική γενοκτονία) έχει σαφώς αλλάξει τη στάση του. Ο λόγος που άλλαξε τη στάση του σχετίζεται ασφαλώς με τις πολλαπλές προκλήσεις της επίσημης Τουρκίας κατά του Ισραήλ. Τις ώρες που γράφονταν οι γραμμές αυτές γίνονταν ιδιαίτερα ήπιες δηλώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την HR 252, αφήνοντας έτσι το δρόμο ελεύθερο για την τελική αναγνώριση της γενοκτονίας από το Κογκρέσο. Ενώ πριν λίγα χρόνια ο πρόεδρος Μπους τηλεφωνούσε στους βουλευτές στα σπίτια τους (!) για να τους μεταπείσει στο θέμα αυτό, είναι ολοφάνερο ότι μεχρι στιγμής τουλάχιστον ο πρόεδρος Ομπάμα τηρεί απόλυτη σιγή και φαίνεται ότι προσανατολίζεται φέτος να τηρήσει την προεκλογική του δέσμευση και να προφέρει επιτέλους την λέξη «Αρμενική Γενοκτονία» στην επίσημη επέτειό της στις 24 Απριλίου.
Η ΡΗΞΗ ΤΟΥΡΚΙΑΣ – ΙΣΡΑΗΛ.
Παρότι σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών παρατηρούνται από το 2004 (προερχόμενα κυρίως από τις ανάγκες της θεωρίας Νταβούτογλου που δεν είναι δυνατόν να ανεχτεί ένα ισχυρό Ισραήλ στον «αυλόγυρο» της Τουρκίας), η ανοιχτή ρήξη ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 2009 στο Νταβός με την θεατρινίστικη επίθεση του Ερντογάν κατά του Σιμόν Πέρες για τις βάρβαρες ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα. Η πολιτική αυτή συνοδεύτηκε με γενναία ανοίγματα σε όλες τις αραβικές χώρες με σημαία τον κοσμικό ισλαμισμό της Τουρκίας και την χωρίς μέτρο υποστήριξη των Παλαιστινίων. Εφτασε ο κ.Ερντογάν να υποδεχθεί επίσημα (του έστρωσαν κόκκινο χαλί!) ακόμα και τον αρχηγό της Χαμάς στην Αγκυρα ελπίζοντας ότι θα εισπράξει διαλλακτικότητα και διαμεσολάβηση με το Ισραήλ. Αλλά η Χαμάς εισέπραξε διεθνή αναγνώριση μέσω Τουρκίας και δεν έδωσε τίποτα από τα προσδοκώμενα στην Αγκυρα.
Στις αρχές Οκτωβρίου 2009 η Τουρκία ξαφνικά ακύρωσε την συμμετοχή του Ισραήλ σε ετήσιες αεροπορικές ασκήσεις στο έδαφος της με συμμετοχή και των ΗΠΑ που διεξάγονταν ανελλιπώς από το 1996. Και την αμέσως επόμενη εβδομάδα ανακοίνωσε τις πρώτες στην ιστορία στρατιωτικές ασκήσεις με τη Συρία!! Σχεδόνταυτόχρονα έγινε γνωστό ότι η εδαφική διαφορά Τουρκίας-Συρίας (στην περιοχή Αλεξανδρέττας) έκλεισε υπέρ της Τουρκίας και ότι οι δύο χώρες συμφώνησαν την κατάργηση της βίζας.
Ακολούθησε το γνωστό επεισόδιο της προσβολής του τούρκου πρέσβη από τον ισραηλινό υπ.Εξ και η επίσημη συγγνώμη του Ισραήλ καθώς και μια κάποια προσπάθεια αναθέρμανσης των διμερών σχέσεων που όμως δεν φαίνεται να είναι τίποτα περισσότερο από μια επίσημη υποβάθμισή τους στα προ δεκαπενταετίας επίπεδα. Πρόσφατα μάλιστα ο κ.Ερντογάν δήλωσε ότι “έχει μήνες να μιλήσει στο Νετανιάχου”.
Η απόφαση στρατηγικής αλλαγής ως απάντηση στην αντίστοιχη στρατηγική αλλαγή της Τουρκίας (paradigm shift) είχε ληφθεί εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο στο Ισραήλ. Δείτε τι είπε τον Ιούνιο του 2009 στη Λευκωσία ισραηλινή καθηγήτρια διεθνών σχέσεων κυρία Ανάτ Λαπιντότ-Φιρίλα σε ομιλία της με θέμα «Τουρκική εξωτερική πολιτική και Ισραήλ: Το τέλος μιας στρατηγικής συμμαχίας;» (www.sigmalive.com/simerini/politics/164590). Αλλά στο θεωρητικό επίπεδο το ισχυρότερο χτύπημα το έδωσε σε άρθρο του στο εγκυρότατο Foreign Affairs με τίτλο “Is Turkey Leaving the West?” ο Soner Cagaptay τον περασμένο Οκτώβριο
www.foreignaffairs.com/articles/65634/soner-cagaptay/is-turkey-leaving-t
Τελευταία βέβαια οι Εβραίοι έχουν αφήσει κατά μέρος τις θεωρίες και έχουν περάσει στην πράξη. Η δήλωση της Χίλαρι Κλίντον με την οποία άδειασε τον πρέσβη της στην Αγκυρα για τις ηλιθίως μονόπλευρες φιλοτουρκικές δηλώσεις του είναι πολύ ενδεικτική – η κα Κλίντον είναι ιδιαίτερα συνδεδεμενη με το εβραϊκό λόμπι. Οπως προανέφερα σύσσωμο το λόμπι αυτό ετοιμάζεται να περάσει σε λίγες μέρες (4 Μαρτίου) την αναγνώριση της Αρμενικής γενοκτονίας στο Κογκρέσο για πρώτη φορά στην ιστορία – και ο πρόεδρος Ομπάμα ετοιμάζεται να το δεχτεί (και να τηρήσει έτσι φέτος την προεκλογική του δέσμευση).
ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΕΣ.
Ας σημειωθεί σε παρένθεση ότι εντυπωσιακή υπήρξε η αναθέρμανση των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων το τελευταίο διάστημα με την «μυστική» τετραήμερη (!) επίσκεψη του αρχηγού ναυτικού αντιναυάρχου Καραμαλίκη στο Ισραήλ (8-11Δεκεμρίου 2009) όπου έγινε δεκτός με ύψιστες τιμές και με την «τυχαία» συνάντηση Παπανδρέου-Νετανιάχου στη Μόσχα (15 Φεβρουαρίου) όπου βρίσκονταν και οι δύο για επίσημες συνομιλίες με τη ρωσική ηγεσία. Ο κ. Νετανιάχου δήλωσε (ανάμεσα σε άλλα ενδιαφέροντα περί εξάπλωσης των πυρηνικών από το Ιράν στην Τουρκία) ότι υπήρξε «καταπληκτική χημεία» στη διάρκεια της συνάντησης…
Το γεγονός αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι αυτόματα η Ελλάδα μπορεί να υποκαταστήσει την Τουρκία στους ισραηλινούς αμυντικούς σχεδιασμούς. Αλλά η Ελλάδα – με την προσθήκη της Κύπρου με την οποία το Ισραήλ έχει άριστες σχέσεις – διαθέτει το αναγκαίο «στρατηγικό βάθος» (για να χρησιμοποιήσουμε τον αγαπημένο όρο του κ.Νταβούτογλου) ώστε να αποτελέσει στήριγμα του Ισραήλ. Για τούτο άλλωστε και έχει τεράστια σημασία να μην καταστεί η Κύπρος προτεκτοράτο της Τουρκίας όπως ασφαλώς θα γινόταν με το σχέδιο Ανάν και όπως ακατάπαυστα σκοπεύει η Αγκυρα…
Στο πνεύμα αυτό ήταν άριστη κίνηση η δήλωση του υπουργού Αμυνας κ.Βενιζέλου κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Κύπρο με την οποία υπεννοείτο επαναφορά του «ενιαίου αμυντικού δόγματος». Αλλά οι αγκυλώσεις της Αθήνας παραμένουν: Είναι ακατανόητη η μη διακοίνωση της απαντητικής επιστολής Παπανδρέου στον κ.Ερντογάν στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης αλλά και στον υπουργό Αμυνας και στον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας! Και είναι εκτός τόπου και χρόνου και σαφώς επιβλαβής η συνεχής αναφορά στην δήθεν «ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας» τη στιγμή που και ο ίδιος ο κ.Νταβούτογλου αποσιωπά το ζήτημα.
Ο ΕΠΕΡΧΟΜΕΝΟΣ ΒΟΜΒΑΡΔΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΡΑΝ.
Αξίξει πάντως να θυμηθούμε και την ελληνο-ισραηλινή αεροπορική άσκηση τον Ιούνιο του 2008 πάνω από την Κρήτη, που προφανή σκοπό είχε την εκπαίδευση της ισραηλινής αεροπορίας στα ραντάρ των πυραύλων S-300 (οι οποίοι πριν λίγους μήνες, τον Δεκέμβριο του 2007, είχαν τεθεί σε λειτουργία) για πιθανή επίθεση εναντίον του Ιράν που επίσης διαθέτει τους S-300. Το Ιράν βέβαια αντέδρασε και η Αθήνα απάντησε με την ελάχιστα πειστική δικαιολογία ότι “τα ραντάρ είχαν αποσυνδεθεί κατά τη διάρκεια της άσκησης”.. (Ας ελπίσουμε ότι η ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Αμυνας ζήτησε και έλαβε τα ανάλογα ανταλλάγματα από το Ισραήλ.)
Η παρατήρηση αυτή μας φέρνει κατευθείαν στην “γόρδιο δεσμό” της Τουρκικής διπλωματίας που δεν είναι άλλος από το ενδεχόμενο απόκτησης πυρηνικών όπλων από το Ιράν. Είναι αξιοσημείωτο ότι στις ηγετικές βαθμίδες της τουρκικής διπλωματίας το ενδεχόμενο αυτό θεωρείται αν όχι αποδεκτό και αναμενόμενο, τουλάχιστον όχι απαράδεκτο. Και είναι αυτή μια ακόμα απόδειξη της ιδεολογικής προέλευσης και των ανεδαφικών επιδιώξεων της πολιτκής Νταβούτογλου, που βασίζεται στην απλουστευτική λογική ότι “αφού το Ισραήλ έχει πυρηνικά όπλα γιατι να μην έχει και το Ιράν;” – και ενδομύχως σκέπτεται «γιατί όχι και η Τουρκία;» Αλλά το να ακούει κανείς τον κ.Ερντογάν να αποκαλεί τον κ.Αχμαντινετζάντ «φίλο», “αδελφό” και άλλα γραφικά ξεπερνά τα όρια της ανοχής του Ισραήλ και της Δύσης. Είναι αξιοσημείωτη η υπογραφή συμφωνίας με τη Ρωσία για τη δημιουργία πυρηνικού εργοστασίου. Αλλά έχει άραγε κανείς στην Αγκυρα την εντύπωση ότι η Δύση θα ανεχτεί την αναπόφευκτη εξάπλωση της κούρσας πυρηνικών εξοπλισμών από το Ιράν στην Τουρκία και από εκεί σε όλη τη Μέση Ανατολή;
Το ότι επίκειται ο βομβαρδισμός των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν είναι ολοφάνερο – οι προετοιμασίες έχουν ήδη αρχίσει: 1) Οι αμερικανοί ήδη προωθούν εξοπλισμό (με το αζημίωτο βέβαια) και ειδικά συστήματα πυραύλων Πάτριοτ σε όλες τις συμμαχικές αραβικές χώρες του Κόλπου για την αντιαεροπορική και ειδικά την αντιπυραυλική τους προστασία στην ενδεχόμενη πολεμική σύρραξη. 2) Εχει ζητηθεί από την Boeing να επισπευσθεί η κατασκευή της “πολυπόθητης” βόμβας MOP (Massive Ordinance Penetrator), η οποία τώρα αναμένεται να ολοκληρωθεί τον προσεχή Ιούνιο. 3) Ο πρόεδρος Ομπάμα επείγεται να δείξει τις “ηγετικές” του ικανότητες πριν τις εκλογές του προσεχούς Νοεμβρίου όπου οι δημοκρατικοί θα υποστούν πανωλεθρία εάν δεν υπάρξει δραματική αναστροφή του αρνητικού κλίματος που τώρα κυριαρχεί εναντίον του προέδρου Ομπάμα. Πιθανότερη χρονική στιγμή του βομβαρδισμού των ιρανικών εγκαταστάσεων είναι ο Σεπτέμβριος, μήνας κατά τον οποίο οι επιπτώσεις από την όποια αύξηση των τιμών του πετρελαίου θα είναι κατά το δυνατόν μικρότερες.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.
Η πολιτική Νταβούτογλου μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα όχι μόνο δεν κατάφερε να μηδενίσει τα προβλήματα με τους γείτονες αλλά αντίθετα κατάφερε να δημιουργήσει μεγάλα αδιέξοδα σε όλα τα μέτωπα λόγω ακριβώς των καθαρά ιδεολογικών / θεωρητικών και μη ρεαλιστικών θεμελίων της. Κατόρθωσε μεν να προσεγγίσει εντυπωσιακά τον μουσουλμανικό και αραβικό κόσμο (και να το εκμεταλλευθεί διεθνώς αλλά και για την λαϊκιστική ενίσχυση του κ.Ερντογάν στο εσωτερικό) αλλά πέτυχε επίσης και να στρέψει εναντίον της το Ισραήλ και τη Δύση, τους μέχρι τώρα παραδοσιακούς συμμάχους της. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι παρά την σημαντική οικονομική της πρόοδο, η Τουρκία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Δύση μέσω του δανεισμού που έχει λάβει από τη Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. Η «πολυδιάστατη» πολιτική Νταβούτογλου επιχειρεί βέβαια άνοιγμα προς τη Ρωσία αλλά ταυτόχρονα γνωρίζει ότι η Ρωσία αποτελεί μακροπρόθεσμο αντίπαλο δέος – αλλά ενδεχομένως και μεσοπρόθεσμη απειλή. Ας μην ξεχνάμε ότι ανάμεσα στα άλλα η Ρωσία διαθέτει σήμερα στρατιωτική βάση με πυραύλους S-300 στην Αρμενία! Επίσης η πολιτική «στρατηγικού βάθους» του κ.Νταβούτογλου κατόρθωσε να εξοργίσει και να αποξενώσει ακόμα και τη μακρινή Κίνα με την χωρίς μέτρο τουρκική επέμβαση στο θέμα της τουρκόφωνης μειονότητας στη Δυτική Κίνα…
Εφόσον η επικείμενη αναγνώριση της Αρμενικής Γενοκτονίας στις ΗΠΑ (η διαδικασία θα αρχίσει στις 4 Μαρτίου και θα ολοκληρωθεί τον Απρίλιο) γίνει πραγματικότητα θα παρατηρηθεί ένα «φαινόμενο-ντόμινο» που είναι πιθανό να συμπαρασύρει σε κατάρρευση τα υπόλοιπα μέτωπα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής με αποκορύφωση τον επερχόμενο βομβαρδισμό του Ιράν. Στο θέμα αυτό η παρούσα διαμεσολάβηση της Τουρκίας είναι καταδικασμένη σε αποτυχία και τα ενδεχόμενα αδιέξοδα της πολιτικής Νταβούτογλου τεράστια. Το Ιράν έχει μόνο ένα στόχο στην στρατηγική σκακιέρα: να κερδίσει χρόνο μέχρι την πλήρη ανάπτυξη εμπλουτισμένου ουρανίου και για τον σκοπό αυτό και μόνο χρησιμοποιεί την Τουρκία. Η Τουρκία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τη Δύση και επιμένει στη “διπλωματική λύση” ενώ η Δύση (και όπως φαίνεται πρόσφατα και η Ρωσία αλλά πιθανότατα και η Κίνα) είναι έτοιμη για “τιμωρία” του Ιράν και ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ δεν είναι δυνατόν να επιτρέψει ένα πυρηνικό Ιράν. Η Τουρκία στο θέμα αυτό είναι στριμωγμένη με μόνη απάντηση (για δεύτερη φορά σε μόλις 8 χρόνια) μια αμφίσημη ουδετερότητα: έχει ήδη δηλώσει ο κ.Ερντογάν ότι όχι μόνο δεν θα συμμετάσχει σε πιθανό βομβαρδισμό του Ιράν αλλά ούτε καν σε επιβολή “κυρώσεων” κατά του “φίλου” και “αδελφού” του Αχμαντινετζάντ. Ετσι, ενώ η Τουρκία είναι μη μόνιμο μέλος του ΣΑ του ΟΗΕ, αναμενεται και πάλι να απέσχει από τη ψηφοφορία επιβολής κυρώσεων κατά του Ιράν. Το αδιέξοδό της είναι φανερό: Εάν πεί ναι στις κυρώσεις, πάνε περίπατο τα «νεο-Οθωμανικά» σχέδια του κ.Νταβούτογλου καθώς αποδεικνύεται και πάλι αναξιόπιστη στον ισλαμικό κόσμο που σε μεγάλο βαθμό (αλλά όχι χωρίς σημαντικές εξαιρέσεις) έχει ταχθεί κατά της ιδέας του βομβαρδισμού. Εάν πεί όχι, χάνει σχεδόν οριστικά την όποια αξιοπιστία της στη Δύση.
Εφόσον δεν υπάρξει στρατιωτικό πραξικόπημα στην Αγκυρα και εάν δεν βγεί “κάποιος λαγός από το καπέλλο” του Νταβούτογλου (πχ. κάποια εντυπωσιακή συμφωνία με το Ιράν για τα πυρηνικά) όπως απελπισμένοι περιμένουν τώρα κάποιοι αναλυτές στην Τουρκία θα αναγνωρισθεί προσεχώς η Αρμενική Γενοκτονία στο Κογκρέσο των ΗΠΑ και θα έρθει η αρχή του τέλους της στρατηγικής συμμαχίας της Τουρκίας με τη Δύση. Ο κ.Νταβούτογλου ας ετοιμαστεί να προσγειωθεί στην πραγματικότητα όπου προσγειώνονται όλοι οι ιδεαλιστές (ακόμα και ο ίδιος ο Λένιν για να θυμηθούμε λίγη ιστορία) και ειδικά εκείνοι που πιστεύουν στην αρχή «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»: Δεν μπορεί να είσαι και με το Θεό και με το Διάβολο ταυτοχρόνως όσο ικανός και προικισμένος διπλωμάτης και να είσαι. Ολων των ειδών οι κοινωνικές σχέσεις αλλά ειδικά οι διεθνείς σχέσεις απαιτούν σταθερότητα και προβλεψιμότητα και προσααρμογή τους στις αρχές του δικαίου. Η πολιτική Νταβούτογλου προσφέρει ένταση, ανασφάλεια και ειδικά στη Δύση ένα «αμφίβολο σύμμαχο» όπως ήταν σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της η Τουρκία. Την εκτίμηση αυτή περί «αμφιβόλου συμμάχου» είχε κάνει ο σπουδαίος αναλυτής Ted Galen Carpenter του Cato Institute σε μια σχετική ομιλία του (σε μια εκδήλωση της επιτροπής εθνικών θεμάτων της Ομοσπονδίας Ελλ.Σωματείων Ν.Υόρκης το 2005). Εχθρική έως ουδέτερη στους δύο μεγάλους πολέμους, πάντοτε πιστή στις καταπατήσεις των κάθε λογής ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και συμφεροντολογικά ουδέτερη στις περισσότερες νεότερες συγκρούσεις.
Υπό το πρίσμα των παρατηρήσεων αυτών θα ήταν απαράδεκτη οποιαδήποτε βιασύνη της κυβέρνησης Παπανδρέου να κλείσει εθνικά θέματα στην παρούσα φάση – ειδικά επειδή έχει αποδυναμωθεί η διεθνής θέση της Ελλάδας λόγω της οικονομικής κρίσης και της γενικής πολιτικής αποσύνθεσης. Η αμερικανική πολιτική εδώ και πολλά χρόνια δελεάζει την Τουρκία με «προσφορές» στο Κυπριακό και στα δυτικά σύνορα του Αιγαίου και της Θράκης, ως αντάλλαγμα «συνετής» πολιτικής στα ανατολικά (τότε στο με το Ιράκ, τώρα με το Ιράν). Η Ελλάδα πρέπει να αντισταθεί σε οποιαδήποτε πίεση τώρα. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα ρευστή. Τι θα γίνει άραγε σε περίπτωση που το ιρακινό κουρδιστάν κηρύξει την ανεξαρτησία του; Δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε τις κοσμογονικές συνέπειες που χωρίς αμφιβολία θα είναι διαλυτικές για την Τουρκία (σημειωτέον ότι εδώ και χρόνια κατά δημοσιογραφικές πληροφορίες ισραηλινοί στρατιωτικοί εκπαιδεύουν τους κούρδους του Ιράκ και πρόσφατα μυστικοί πράκτορες οργανώνουν κοινές κουρδο-ισραηλινές επιχειρήσεις στο Ιράν). Η εσπευσμένα προγραμματισθείσα για τις 9 Μαρτίου επίσημη επίσκεψη Παπανδρέου στην Ουάσιγκτον σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ιδωθεί ως ευκαιρία «εκπτώσεων» στα εθνικά θέματα. Η αναβολή των οποιονδήποτε αποφάσεων για το 2011 και αργότερα αποτελεί τη μόνη επιβεβλημένη γραμμή για την Ελλάδα στην παρούσα συγκυρία.
Νίκος Σταματάκης, Ph.D / Νέα Υόρκη
ΙΝΦΟΓΝΩΜΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΑ
Δημοσίευση σχολίου