Γράφει ο Αλέξανδρος Μασσαβέτας Τι βρίσκεται πίσω από τις συνεχείς επιθέσεις του Ταγίπ Ερντογάν και του Αχμέτ Νταβούτογλου κατά του Ισραήλ, και τι περιμένει η τουρκική κυβέρνηση από ισραηλινής πλευράς για να τις σταματήσει; Γιατί σημαντικό τμήμα της ισραηλινής πολιτικής ηγεσίας έφριξε με την προσβλητική συμπεριφορά του υφυπουργού Εξωτερικών Ντάνι Αγιαλόν προς τον Τούρκο πρέσβη Ογούζ Τσελικκόλ; Τι βρισκόταν πίσω από τη συμπεριφορά αυτή;.....Τις τελευταίες ημέρες δηλώσεις των πολιτικών και στις δύο χώρες αποκαλύπτουν πως η δυναμική των διμερών σχέσεων έχει αλλάξει δραστικά υπέρ της Τουρκίας.
Τα Ιεροσόλυμα αισθάνθηκαν δυσάρεστα από τον τελευταίο κύκλο επικρίσεων που ο Ερντογάν απηύθυνε προς το Ισραήλ από την Άγκυρα, κατά την επίσκεψη του Λιβανέζου Πρωθυπουργού Χαρίρι. Ο Ερντογάν αποκάλεσε το Ισραήλ, εμμέσως πλην σαφώς, απειλή για την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα. Παράλληλα, κάποιοι κύκλοι στο Ισραήλ θεώρησαν ότι το αντιϊσραηλινό μένος που εκφράσθηκε σε επεισόδιο της τουρκικής σειράς «Κοιλάδα των Λύκων» αποτέλεσε «παραγγελία» παραγόντων της τουρκικής κυβέρνησης.
Τόσο ο Πρωθυπουργός Ερντογάν όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Νταβούτογλου έχουν συχνά καταφερθεί με σκληρά λόγια κατά του Ισραήλ, από τις αρχές του 2009 και τον απόηχο της ισραηλινής επίθεσης στη Γάζα. Πρωθυπουγός και υπουργός Εξωτερικών έχουν επικαλεσθεί την αηδία της τουρκικής κοινής γνώμης και την οργή για τα τεκταινόμενα στη Γάζα προκειμένου να δικαιολογήσουν την κυβερνητική απόφαση να «κρατηθούν αποστάσεις από το Ισραήλ τη δύσκολη αυτή περίοδο».
Αν και η τουρκική κυβέρνηση επικαλείται δήθεν ανθρωπιστικές ευαισθησίες για την ψυχρότητά της προς τον άλλοτε στενότερο σύμμαχό της στην περιοχή, ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών προέβη σε δηλώσεις που αποκαλύπτουν τις βαθύτερες προθέσεις πίσω από την τουρκική απόφαση να διατηρήσει την ένταση. Σε δηλώσεις του την Πέμπτη από την Κροατία, ο Νταβούτογλου τόνισε πως πέραν του ότι η ισραηλινή επίθεση στη Γάζα προκάλεσε το δημόσιο αίσθημα στην Τουρκία, η οργή της τουρκικής κυβέρνησης ήταν δικαιολογημένη για τον πρόσθετο λόγο ότι η επίθεση «τορπίλισε της ειρηνευτικές προσπάθειές μας στη Μέση Ανατολή». Ο Νταβούτογλου προειδοποίησε πως η Τουρκία θα συνεχίσει την επιθετική της στάση, «ωσότου το Ισραήλ υιοθετήσει φιλειρηνική στάση». Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών ισχυρίσθηκε πως η στάση αυτή απορρέει από την ευθύνη της Τουρκίας στην περιοχή.
Με άλλα λόγια, η τουρκική κυβέρνηση θα συνεχίσει τις φραστικές της επιθέσεις κατά του Ισραήλ μέχρις ώτου το τελευταίο δεχθεί να αναθέσει στην Τουρκία το ρόλο του μεσολαβητή σε απεθείας ειρηνευτικές συνομιλίες με τη Συρία, ενδεχομένως δε και με τη Χαμάς. Η ανάληψη τέτοιου ρόλου ήταν ανέκαθεν η φιλοδοξία της κυβέρνησης Ερντογάν για το Μεσανατολικό, και επί διακυβέρνησης Ολμέρτ ο Ερντογάν είχε πετύχει την έναρξη κύκλου συνομιλιών μεταξύ Ισραήλ και Συρίας. Οι συνομιλίες κατέρρευσαν μετά την επιχείρηση στη Γάζα, η οποία βρήκε την Τουρκία απροετοίμαστη.
Ο Α.Νταβούτογλου επισκέπτεται το Σαουδάραβα βασιλιά Α.Σαούντ (Σαουδική Αραβία Ιανουάριος 2010) Οι Ερντογάν και Νταβούτογλου γνωρίζουν πως μετά τα τεκταινόμενα στη Γάζα, το Ισραήλ έχει χάσει πολλά διπλωματικά ερείσματα διεθνώς και ειδικότερα στις ΗΠΑ, όπου ολοένα και περισσότεροι το βλέπουν περισσότερο ως μέρος του προβλήματος παρά της λύσης στη Μέση Ανατολή. Τα ανοίγματα της κυβέρνησης Ομπάμα προς τον αραβικό κόσμο και η στροφή του Ισραήλ στα δεξιά επέφεραν μεγάλη ένταση μεταξύ της υπερδύναμης και του εβραϊκού κράτους. Η τουρκική κυβέρνηση φαίνεται να πιστεύει πως στην παρούσα συγκυρία δύναται να εξαναγκάσει τα Ιεροσόλυμα να δεχθούν την Τουρκία ως μεσολαβητή με τους Άραβες.
Πόσο, όμως, ρεαλιστική είναι μία τέτοια προσδοκία; Ήδη στο Ισραήλ μεγάλο μέρος της πολιτικής εξουσίας θεωρεί ανόητη την επιλογή ως μεσολαβητή στην ειρηνευτική διαδικασία μιας χώρας που και μουσουλμανική είναι, και διατηρεί τελευταία στενές σχέσεις με τη Χεζμπολλά και τη Χαμάς. Διπλωματικές πηγές και αναλυτές θεωρούν πως η ατιμωτική συμπεριφορά του Αγιαλόν έναντι του Τούρκου πρέσβη στο Τελ Αβίβ ήταν «κατά παραγγελία» του υπουργού Εξωτερικών, του σκληροπυρηνικού υπουργού Εξωτερικών Λίμπερμαν. Στόχος του Λίμπερμαν είναι να αποφευχθεί αυτή ακριβώς η ανάθεση μεσολαβητικού ρόλου στην Τουρκία. Πολλοί στο Ισραήλ θεωρούν ότι μία τέτοια μεσολάβηση θα οδηγούσε σε επίπονες παραχωρήσεις.
Γνωρίζοντας πως έχει δει τα διεθνή του ερείσματα να κλυδωνίζονται μετά τη Γάζα, αλλά και μετά την εκλογή μίας «σκληρής» και εθνικιστικής κυβέρνησης συνασπισμού, η πολιτική ηγεσία του Ισραήλ έδειξε σε κάθε περίσταση έντασης με την Τουρκία διάθεση συμφιλιωτική. Στον τελευταίο γύρο, παρενέβη ο ίδιος ο Πρόεδρος Πέρες για να πεισθεί ο Αγιαλόν να ζητήσει συγγνώμη για την προσβολή προς τον Τούρκο πρέσβη. Οι πιο ψύχραιμοι στο Ισραήλ θεωρούν ότι χώρα τους δεν έχει την πολυτέλεια να επισύρει την οργή «μιας μουσουλμανικής χώρας εβδομήντα εκατομμυρίων, που βρίσκεται κοντά στη Δύση». Το Ισραήλ εμφανίζεται έναντι της Τουρκίας ιδιαίτερα παραχωρητικό, δεδομένης της σύνολης στάσης του στην έξωθεν κριτική. Αντί να υπερθεματίσουν τα συνεχή βέλη του Ερντογάν και τις προσβλητικές για τον εβραϊσμό εκδηλώσεις της κοινωνίας των πολιτών στην Τουρκία, όπως θα έκαναν σε κάθε άλλη περίπτωση διακρατικής σύγκρουσης, πολλοί δημοσιογράφοι στις κυριότερες εφημερίδες της χώρας προσπαθούν να κατευνάσουν την κοινή γνώμη.
Τ. Ερντογάν - Σ. Πέρες (Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, Ιανουάριος 2009) Την Κυριακή αναμένεται στην Άγκυρα ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Εχούντ Μπάρακ, που φέρεται να στηρίζει τη στενή διμερή συνεργασία και την αναγνώριση της Τουρκίας ως μεσολαβητή μεταξύ Συρίας και Ισραήλ. Θα πραγματοποιηθεί τελικά η προσχεδιασμένη επίσκεψη, ή κατόρθωσε να την τορπιλίσει το στρατόπεδο Αγιαλόν; Τι θα γίνει με το μέλλον των εξοπλισμών του τουρκικού στρατού από το Ισραήλ; Αυτά είναι τα βασικά ερωτήματα που διατυπώνουν αναλυτές και στις δύο χώρες.
Η Τουρκία έχει συνηθίσει να εκβιάζει για να πάρει αυτό που θέλει, πιστεύοντας ότι μπορεί με την επίδειξη πυγμής να κερδίσει τις εντυπώσεις. Ειδικά ο Ερντογάν θεωρεί την επίθεση την καλύτερη τακτική. Θα φέρει, όμως, για την Άγκυρα το ίδιο ευνοϊκό αποτέλεσμα στην περίπτωση του Ισραήλ, όπως έφερε στις σχέσεις με την ΕΕ και την Ελλάδα; Μπορεί να γίνει «με το ζόρι» η Τουρκία ο κυριότερος διπλωματικός παίκτης στη Μέση Ανατολή, εκβιάζοντας το Τελ Αβίβ σε αυτή την παραχώρηση; Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι, παρέχοντας την απάντηση στα ερωτήματα αυτά.
Δημοσίευση σχολίου