Γράφει ο Αλέξανδρος Μασσαβέτας Τι θα γίνει με το μέλλον της στρατιωτικής συνεργασίας Τουρκίας και Ισραήλ, και δη με τις εκκρεμείς παραγγελίες των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων δολλαρίων; Αυτό είναι το ερώτημα που απασχολεί τους περισσότερους αναλυτές, και φυσικά και την ελληνική πλευρά, στον απόηχο της επίσκεψης του υπουργού Άμυνας του Ισραήλ Εχούντ Μπάρακ στην Άγκυρα την Κυριακή. Η επίσκεψη ήρθε να επιτελέσει ρόλο πυροσβεστικό, καθώς Τουρκία και Ισραήλ ενεπλάκησαν σε διπλωματική κρίση..... με συνέπειες απρόβλεπτες ακόμη. Οι δύο χώρες βρίσκονται από τις αρχές του περασμένου έτους σε μία περίοδο κλιμακούμενης ψυχρότητας.Ο Εχούντ Μπάρακ, υπουργός Άμυνας στη σημερινή κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον Μπινιαμίν Νετανιάχου, επιθυμεί διακαώς τη συνέχιση της στενής συνεργασίας με την Τουρκία. Χαρακτηριστικά, αρνήθηκε να ματαιώσει την προγραμματισμένη επίσκεψη στην Άγκυρα παρά το γεγονός ότι την περασμένη εβδομάδα η υποτιμητική συμπεριφορά που επέδειξε στον Τούρκο πρέσβη ο υφυπουργός εξωτερικών του Ισραήλ έφερε την Άγκυρα στα πρόθυρα να τον ανακαλέσει.
Ο Μπάρακ έφθασε στην Άγκυρα επιφορτισμένος με την αποστολή να «δείξει το άλλο πρόσωπο της ισραηλινής διπλωματίας». Τον Ισραηλινό υπουργό Άμυνας δε δέχθηκαν ούτε ο πρωθυπουργός Έρντογαν ούτε ο πρόεδρος Γκιουλ, προφασιζόμενοι υποχρεώσεις τους εκτός Αγκύρας. Αν και πολλοί είδαν στη στάση αυτή την αποφυγή του πολιτικού κόστους (η τουρκική κοινή γνώμη τρέφει κάκιστα αισθήματα για το Ισραήλ), μεγαλύτερη εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι τον Μπάρακ δεν υποδέχθηκε ούτε ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ιλκέρ Μπάσμπουγ. Τον δέχθηκε όμως ο υπουργός Άμυνας Βεζντί Γκιονούλ.
Σύμφωνα τόσο με τουρκικές, όσο και ισραηλινές πηγές, οι δύο πλευρές συμφώνησαν την εξακολούθηση της διμερούς στρατιωτικής συνεργασίας. Το Ισραήλ δεν κατόρθωσε, ωστόσο, να αποσπάσει καμμία εγγύηση ότι η σκληρή κριτική της κυβέρνησης Έρντογαν έναντί του θα μαλακώσει.
Μυστήριο καλύπτει το ακριβές περιεχόμενο των συζητήσεων, και συγκεκριμένα τις εξελίξεις συμφωνίας παραγγελίας αεροσκαφών από τις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Η Τουρκία είχε συμφωνήσει την προμήθεια σειράς αεροσκαφών Heron από την ισραηλινή αεροβιομηχανία. Τούρκοι αναλυτές της «εθνικόφρονος» πτέρυγας όπως ο Ισκεντέρ Αρούομπα, καλούν την κυβέρνηση να προωθήσει σχέδιο παραγωγής των αεροσκαφών από την ίδια την Τουρκία. Άλλοι πάλι είναι υπέρ της προμήθειάς τους από τη Ρωσία, που δύναται να τα παράσχει σε μικρότερο κόστος. Η διάσταση περιφερειακών συμφερόντων ανάμεσα στη Ρωσία και την Τουρκία είναι πολύ μικρότερη από εκείνη με το Ισραήλ, καθώς Μόσχα και Άγκυρα βρίσκονται σε σύμπνοια σε πολλά θέματα.
Η κυβέρνηση φέρεται ωστόσο, κατά τη Ραντικάλ και ξένα πρακτορεία, διατεθειμένη να ολοκληρώσει την παραγγελία – ύψους μερικών εκατοντάδων εκατομμυρίων δολλαρίων – από το Ισραήλ. Παράλληλα, το Φεβρουάριο αναμένεται να λάβει χώρα παράδοση 170 αρμάτων μάχης από το Ισραήλ στην Τουρκία, τα οποία αναβάθμισαν τεχνολογικά οι Ισραηλινοί.
Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν το ανακόλουθο ανάμεσα στην εμφανιζόμενη πολιτική διάσταση μεταξύ των δύο πρώην στρατηγικών εταίρων και στην εξακολούθηση της μεταξύ τους στρατιωτικής συνεργασίας, τη στιγμή μάλιστα που η Τουρκία κλείνει στρατιωτικές συμφωνίες με το Λίβανο και τη Συρία. Κάποιοι, όπως ο βετεράνος αναλυτής Τζενγκίζ Τσαντάρ, κάνουν λόγο για «τέλος στο ειδύλλιο» Τουρκίας- Ισραήλ. Οι περισσότεροι όμως, διατείνονται πως είναι ακόμη νωρίς για παρόμοιες κρίσεις.
Γενική πάντως, είναι η συμφωνία των Τούρκων και ξένων αναλυτών ότι ελλείπουν πια οι στρατηγικές ανησυχίες πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε η συμμαχία Τουρκίας – Ισραήλ το 1996. Η κυριότερη ήταν η δημιουργία κοινού μετώπου κατά της Συρίας, που παρείχε τότε στέγη στον Αμπντουλλάχ Ότζαλαν. Σήμερα όμως, η Τουρκία και η Συρία διατηρούν εξαιρετικές σχέσεις. Καθολική είναι και η διαπίστωση ότι λόγω της διπλωματικής του απομόνωσης το Ισραήλ χρειάζεται τη συνέχιση των καλών διμερών σχέσεων πολύ περισσότερο από την Τουρκία.
Μέχρι πότε όμως, θα μπορέσει η Άγκυρα να φλερτάρει με όλες τις πλευρές, κρατώντας λεπτές ισορροπίες πολλών εκατοντάδων εκατομμυρίων δολλαρίων; Θα ήταν ίσως ασφαλές να υποθέσουμε πως εφόσον οι Ισραηλινοί δεν κάνουν τη χάρη στον Έρντογαν να τον τοποθετήσουν «μεσολαβητή» για την ειρήνευση στη Μέση Ανατολή, ρόλο που εδώ χρόνια ο τελευταίος επωφθαλμιά, οι ισορροπίες θα γυρίσουν υπέρ της Συρίας και του Λιβάνου και εις βάρος του Ισραήλ.
Δημοσίευση σχολίου