Τι πιστεύουν οι Ελληνες για τον πόλεμο στην Ουκρανία μετά 830 μέρες;

Είναι υπέρ ή κατά της δημιουργίας κοινού ευρωπαϊκού στρατού, πόσο φοβούνται μία εμπλοκή μεταξύ Ε.Ε. – Ρωσίας και ποια πιστεύουν ότι θα πρέπει να είναι η στάση απέναντι στον Πούτιν;

Δημήτρης Αθηνάκης
Εχουν περάσει περισσότερες από 830 ημέρες από την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στην Ουκρανία. Η 24η Φεβρουαρίου 2022 ήταν ένα μεγάλο σοκ για τη Δύση, χωρίζοντας εκ νέου τον πλανήτη σε δύο στρατόπεδα. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, ως κατεξοχήν εκφραστής της Δύσης, εξαρχής έλαβε θέση υπέρ του Κιέβου, κάνοντας παν δυνατόν με τους συμμάχους της –ΗΠΑ, Καναδά, λοιπές χώρες του ΝΑΤΟ– ώστε οι Ουκρανοί να έχουν την άμυνα που απαιτείται απέναντι σε έναν ισχυρό στρατό.

Ταυτόχρονα, όμως, η Ε.Ε. και η υπόλοιπη Δύση επέβαλαν κυρώσεις επί κυρώσεων σε Ρώσους πολιτικούς, πολίτες, επιχειρηματίες, δεσμεύοντας περιουσιακά στοιχεία στα δυτικά εδάφη και αφαιρώντας τους το δικαίωμα στη βίζα. Την ίδια στιγμή, υποδέχθηκαν πρόσφυγες από την εμπόλεμη Ουκρανία, ενώ Δυτικοί ηγέτες επισκέφθηκαν το Κίεβο και τα πολεμικά μέτωπα ή προσκάλεσαν τον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στις πρωτεύουσες και τα θεσμικά τους όργανα, ώστε να δείξουν στον κόσμο ότι η υποστήριξη στους Ουκρανούς είναι συνεχής και χωρίς προϋποθέσεις. Από την άλλη, το ΝΑΤΟ δέχθηκε στους κόλπους του χώρες που συνορεύουν με τη Ρωσία και ένιωσαν ασφαλέστερες εντός της Συμμαχίας, όπως η Σουηδία και η Φινλανδία.

Ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας φαίνεται ότι επηρεάζει τους Ελληνες ως γεγονός πολύ λιγότερο από άλλα ζητήματα, σύμφωνα με τον μέσο όρο που παρουσιάζει η έρευνα. Εξάλλου, οι πολίτες της χώρας μας φαίνεται ότι θα ψηφίσουν στις ευρωεκλογές με γνώμονα τα εθνικά ζητήματα.


Ολα αυτά τα ζητήματα γύρω από τον πόλεμο επί ευρωπαϊκού εδάφους έχουν επηρεάσει τους Ευρωπαίους πολίτες – όχι, όμως, με τον ίδιο τρόπο. Αυτό καταδεικνύει ευρεία πανευρωπαϊκή έρευνα υπό τον τίτλο «Ανησυχίες και αντιλήψεις των πολιτών της Ε.Ε.» που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά το χρονικό διάστημα μεταξύ 27 Μαρτίου και 9 Απριλίου στις 27 χώρες της Ε.Ε. Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 22.726 Ευρωπαίοι πολίτες, ηλικίας από 15 ετών και άνω, πλην του Λουξεμβούργου όπου οι ηλικίες ήταν από 16 ετών και πάνω.

Οι Ελληνες φαίνεται ότι στις επικείμενες ευρωεκλογές θα ψηφίσουν με γνώμονα τα εθνικά τους ζητήματα –υγεία, ακρίβεια, βιοτικό επίπεδο, ενεργειακά, ανεργία– παρά με το βλέμμα στραμμένο σε έναν ευρωπαϊκό πατριωτισμό. Στο ίδιο πλαίσιο, ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας φαίνεται ότι μας επηρεάζει ως γεγονός πολύ λιγότερο από άλλα ζητήματα, σύμφωνα με τον μέσο όρο που παρουσιάζει η έρευνα. Παράλληλα, όπως θα δούμε και αναλυτικά παρακάτω, οι Ελληνες επιθυμούν διαπραγμάτευση κατάπαυσης πυρός με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ δεν θέλουν διόλου να εμπλακεί στρατιωτικά η Ε.Ε. στον πόλεμο ή να αυξηθεί η βοήθεια προς την Ουκρανία – όλα αυτά, πάντα και σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Αντιλήψεις περί του πολέμου

Κι ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος περί τον φόβο ενός επικείμενου πολέμου μεταξύ Ε.Ε. και Ρωσίας είναι στο 62%, το 53% των Ελλήνων που συμμετείχαν στην έρευνα εμφανίζεται… φοβισμένο. Ο μεγαλύτερος φόβος εκφράζεται από την Πολωνία και την Πορτογαλία (74%) και ο μικρότερο από την Κροατία (49%).

Στο ερώτημα περί δημιουργίας κοινού ευρωπαϊκού στρατού, οι Ευρωπαίοι πολίτες τείνουν να συμφωνήσουν με αυτήν την ιδέα (60% ο μ.ό.), με την Ελλάδα να πορεύεται πλησίστια (57%), την Πορτογαλία να είναι κατά πολύ υπέρ (70%) και τη Φινλανδία να καταγράφει τα μικρότερα ποσοστά περί ευρωπαϊκού στρατού (46%).

Εκεί όπου οι Ευρωπαίοι πολίτες δεν φαίνεται να έχουν ιδιαίτερη πίστη –εξ ου και τα υψηλά ποσοστά περί κοινού στρατεύματος– είναι η ικανότητα της Ε.Ε. να αμυνθεί έναντι πιθανής στρατιωτικής επίθεσης. Ετσι, ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι στο 30%, οι Ελληνες θεωρούν στρατιωτικά ικανή την Ευρώπη κατά 36% και το Λουξεμβούργο πιστεύει κάτι τέτοιο κατά 44%. Χαμηλότερα βρίσκονται το Βέλγιο, η Γερμανία και η Μάλτα, με 24%.

Ευρωπαϊκές αντιλήψεις για την υποστήριξη της Ουκρανίας

Το 61% των Ευρωπαίων πολιτών επιθυμεί τη συνέχιση και, μάλιστα, την ενίσχυση της υποστήριξης προς το Κίεβο. Οσον αφορά την Ελλάδα, βρίσκεται χαρακτηριστικά κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (46%), τέταρτη χαμηλότερη στους «27». Η Φινλανδία εμφανίζεται αναφανδόν υπέρ της υποστήριξης (87%), με την Πορτογαλία να ακολουθεί κατά πόδας (86%), την ώρα που η Ουγγαρία δεν φαίνεται να επιθυμεί κάτι τέτοιο (39%).

Αξίζει, πάντως, να αναδειχθεί ότι το 38% των Ευρωπαίων πολιτών δηλώνει ότι επιθυμεί να μειωθεί η βοήθεια προς το Κίεβο, με το 1% να μην απαντά, παρότι δεν ήταν στις επιλογές που δόθηκαν από τη διαδικτυακή έρευνα.

Αντιλήψεις περί των εναλλακτικών επιλογών για τον πόλεμο

Επειτα από δύο και πλέον χρόνια πολέμου στην Ουκρανία, οι Ευρωπαίοι κατατείνουν, κατά 61%, σε διαπραγμάτευση με τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Πάνω από τους μισούς (59%) επιθυμούν, ωστόσο, να παραμείνουν οι κυρώσεις επί των Ρώσων και των περιουσιακών στοιχείων ή την έκδοση βίζας για είσοδο σε ευρωπαϊκό έδαφος.

Σε αυτά τα δύο ζητήματα, οι Ελληνες συμφωνούν κατά 70% και 38% αντιστοίχως. Στο ίδιο πλαίσιο, τα μεγαλύτερα ποσοστά υπέρ της διαπραγμάτευσης για κατάπαυση του πυρός έρχονται από τους Ιταλούς (76%) και τα χαμηλότερα από τη Λιθουανία (34%).

Οσον αφορά τις κυρώσεις, οι Πορτογάλοι είναι υπέρ κατά 79%, ενώ τα χαμηλότερα ποσοστά έρχονται –πλην της Ελλάδας– από τη Βουλγαρία (38% αμφότερες).

Στο ζήτημα της οικονομικής βοήθειας προς την Ουκρανία, την αύξηση της στρατιωτικής βοήθειας και της υποδοχής προσφύγων, οι ευρωπαϊκοί μέσοι όροι είναι κοντά: 48%, 45% και 43% αντιστοίχως. Οι Ελληνες πολίτες συμφωνούν με αυτές τις τρεις επιλογές κατά 40%, 28% και 46% αντίστοιχα.

Οσον αφορά την αύξηση της ευρωπαϊκής στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία, ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αναλυτικά, ηλικιακά ποσοστά των Ελλήνων. Από το συνολικό 28%, στις ηλικίες 15-29, οι πολίτες είναι υπέρ κατά 37%, στους 30-49 φτάνει το 25%, στις ηλικίες 50-64 το 39% και στους 65+ κατά 32%. Παράλληλα, σχετικά με την αποστολή ευρωπαϊκών στρατευμάτων στο Κίεβο, από το συνολικό 15% των Ελλήνων, στις ηλικίες 15-29, υπέρ είναι το 28%, στους 30-49 φτάνει το 17%, στις ηλικίες 50-64 το 11% και στους 65+ το 6%.

Περισσότερο υπέρ της οικονομικής βοήθειας είναι οι Φινλανδοί (70%) και περισσότερο κατά οι Τσέχοι (29%). Τα υψηλότερα ποσοστά για τη στρατιωτική βοήθεια σημειώνονται και πάλι από τη Φινλανδία (71%), ενώ τα χαμηλότερα από τη Λιθουανία (20%). Στην υποδοχή προσφύγων, θετικότεροι εμφανίζονται οι Ισπανοί (65%) και πασιφανώς αρνητικότεροι οι Τσέχοι (18%).
Να μπει ή να μην μπει;

Απ’ ό,τι φαίνεται, η ιδέα μιας πιθανής εισόδου της Ουκρανίας στην Ε.Ε. προσλαμβάνεται θετικά από τους Ευρωπαίους πολίτες κατά 63%, ενώ ένα 38% εμφανίζεται αρνητικό σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οι διαδικασίες για την είσοδο της Ουκρανίας έχουν, παρά ταύτα, ήδη ξεκινήσει από τον Ιούνιο του 2022, οπότε και δόθηκε στη χώρα το καθεστώς της υποψήφιας προς ένταξη χώρας.

Η πλειοψηφία των Ελλήνων (57%) τάσσεται υπέρ της εισόδου της Ουκρανίας στη χορεία των «27». Πιο συγκεκριμένα, οι πολίτες ηλικίας 15-29 ετών είναι αναφανδόν ή τείνουν προς το υπέρ κατά 70%, οι 30-49 κατά 57%, οι 50-64 κατά 56% και οι 65+ κατά 49%.

Αναφανδόν υπέρ αυτής της ιδέας εμφανίζονται οι Φινλανδοί (85%) και οι Πορτογάλοι (84%), την ώρα που κάτι τέτοιο γίνεται αποδεκτό από το 41% των Ούγγρων πολιτών.
Περί ευρωπαϊκού πατριωτισμού

Στο ερώτημα περί του ανήκειν στην ευρωπαϊκή ταυτότητα –του λεγόμενου ευρωπαϊκού πατριωτισμού– φαίνεται ότι υπάρχουν περισσότερες από δύο διαστάσεις σε σχέση με το πόσο Ευρωπαίος νιώθει κανείς από ενάρξεως της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

Το 70% των Ευρωπαίων πολιτών δηλώνει ότι δεν έχει μετακινηθεί το αίσθημα της ευρωπαϊκότητας εντός του, την ώρα που το 15% δηλώνει λιγότερο… Ευρωπαίος και το 14% περισσότερο.

Σε αυτό το ερώτημα, η Ελλάδα φαίνεται ότι δεν νιώθει ότι η ευρωπαϊκή της ταυτότητα έχει μεταβληθεί από τον πόλεμο στην Ουκρανία κι εντεύθεν. Μόλις το 5% έχει δηλώσει ότι έχει αυξηθεί ο ευρωπαϊκός του πατριωτισμός – ο χαμηλότερος στην Ευρώπη. Πιο… Ευρωπαίοι νιώθουν οι πολίτες του Λουξεμβούργου (24%) από την 24η Φεβρουαρίου 2022 και μετά.

Πιο συγκεκριμένα, λιγότερο… Ευρωπαίοι μεταξύ των Ελλήνων νιώθουν οι πολίτες ηλικίας 15-29 (19%), οι 30-49 κατά 30%, ενώ οι 50-64 και οι 65+ κατά 29%.
«Διακρινόμαστε από παροντισμό»

Θέσαμε ορισμένα από τα ευρήματα της πανευρωπαϊκής έρευνας υπ’ όψιν του αναπληρωτή καθηγητή Κοινωνιολογίας του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ, Παναγή Παναγιωτόπουλου. Οπως δήλωσε στην «Κ», οι Ελληνες εν γένει δεν νιώθουμε απειλούμενοι από τον πόλεμο στην Ουκρανία. «Οι Ελληνες διακρίνονται από παροντισμό, είναι αρκετά μεταμοντέρνοι σε αυτό το ζήτημα· σπανίως ασχολούνται με την πορεία του μέλλοντος, ώσπου κάποιο ζήτημα τους χτυπήσει την πόρτα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι… μακριά», μας λέει ο Παναγής Παναγιωτόπουλος.

Οι Ελληνες διακρίνονται από παροντισμό, είναι αρκετά μεταμοντέρνοι σε αυτό το ζήτημα· σπανίως ασχολούνται με την πορεία του μέλλοντος, ώσπου κάποιο ζήτημα τους χτυπήσει την πόρτα. Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι… μακριά.

Από την άλλη, ο πανεπιστημιακός εντοπίζει χαρακτηριστικά στοιχεία παραδοσιακής ρωσοφιλίας των Ελλήνων, με την παρουσία, μάλιστα, πολλών κομμάτων, δυνάμεων και διανοουμένων να τάσσονται ανοιχτά υπέρ της Ρωσίας, θεωρώντας ότι περικυκλώνεται και απειλείται από τη Δύση και το ΝΑΤΟ. «Είναι ενεργό το φαινόμενο του αντιδυτικισμού στην Ελλάδα», επισημαίνει ο Παναγής Παναγιωτόπουλος. «Υπάρχει και το φαινόμενο της ελληνικής καχυποψίας έναντι του “συστήματος”. Και οι Ρώσοι, σε αυτό το πλαίσιο, μοιάζουν “αντισυστημικοί”», μας λέει.

Μάλιστα, θεωρεί, όπως εξάλλου καταδεικνύουν και τα ευρήματα της έρευνας, ότι η Ευρώπη είναι διαιρεμένη έναντι της Ρωσίας και του Βλαντιμίρ Πούτιν. «Πολωνία, Σκανδιναβία, Βαλτική είναι κατά της Ρωσίας, καθώς νιώθουν ιδιαίτερη απειλή, σε αντίστιξη με τους αναφανδόν φιλορώσους Ούγγρους, για παράδειγμα», όπως λέει στην «Κ» ο Παναγής Παναγιωτόπουλος.

πηγή


Οι απόψεις που αναφέρονται στο κείμενο είναι προσωπικές του αρθρογράφου και δεν εκφράζουν απαραίτητα τη θέση του Ellada simera.