GuidePedia

0


Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου*
Το τέλος του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ο κυνισμός των Διεθνών Σχέσεων και το μέλλον της περιοχής! Η ανακοίνωση της αυτοδιάλυσης της αυτοανακηρυχθείσας «Δημοκρατίας του «Αρτσάχ» των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ και η διάλυση όλων των θεσμών της από την 1η Ιανουαρίου 2024 ως απόρροια της συνθηκολόγησης τους μετά την 24ωρη στρατιωτική επιχείρηση των δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν την 19 Σεπτεμβρίου, σηματοδοτεί το τέλος του μακροχρόνιου αυτού διεθνούς ζητήματος ασφαλείας. Η «κατάληξη» αυτή υπογραμμίζει τον κυνισμό των διεθνών σχέσεων, όπου τα συμφέροντα είναι αυτά που τις καθορίζουν με το -μοναδικό-νόμισμα που περνάει, την Ισχύ!

Σε έναν υποκριτικό κόσμο που θεωρητικά απορρίπτει τη χρήση βίας για την επίλυση προβλημάτων, βλέπουμε ότι σιωπά επιλεκτικά, όταν η στρατιωτική βία και όχι η διπλωματία ή/και ο πολιτικός διακανονισμός επιλέγεται από το Αζερμπαϊτζάν εναντίον ενός κατά πολύ ασθενέστερου αντιπάλου, για να καθορίσει την έκβαση της διαμάχης για το διαφιλονικούμενο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, με μεγάλο φόρο αίματος και συνάμα εθνοκάθαρση (ethnic cleansing).

Το πρόβλημα αυτό είναι πολύ πιο πολύπλοκο απ’ όσο παρουσιάζεται. Επιγραμματικά να πούμε ότι το ζήτημα αυτό γεννάται την περίοδο 1918-1920 με τις «σολομώντειες λύσεις» της Σοβιετικής Ένωσης για τις εθνότητες που βρίσκονταν σε ανταγωνισμό! Πολλές από τις κλασικές «παγωμένες συγκρούσεις» του σήμερα στην ευρύτερη περιφέρεια οφείλονται σε αυτή την σοβιετική πρακτική. Ο θύλακας του Ναγκόρνο Καραμπάχ (κυριολεξία «Ορεινός Μαύρος Κήπος») με πάνω από 90% Αρμενίους, δόθηκε στην «Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν» ως Αυτόνομη Επαρχία (Oblast). Η ίδρυση της ανεξάρτητης «Δημοκρατίας του Ναγκόρνο Καραμπάχ» με την ταυτόχρονη απόσχιση από το Αζερμπαϊτζάν ταυτόχρονα με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης προκάλεσε το 1991 πολεμική σύγκρουση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν που στην ουσία ποτέ δεν …τελείωσε.

Σε αυτόν τον πόλεμο που στοίχισε την ζωή σε πάνω από 25.000 ανθρώπους και στις δύο πλευρές και προκάλεσε εκτοπισμό και προσφυγοποίηση 1 εκατ. περίπου κατοίκων, οι Αρμενικές Δυνάμεις, με καλύτερη ηγεσία και εκπαίδευση, με στρατιώτες με υψηλό ηθικό και έχοντας τη στήριξη της Ρωσίας και την τότε… επίσης αδιαφορία της Δύσης (για να τα λέμε τα πράγματα όπως είναι) κατανίκησαν τους Αζέρους. Ολόκληρο το Ναγκόρνο Καραμπάχ πέρασε στον έλεγχο τους καθώς επίσης και το 14% των πέριξ εδαφών του Αζερμπαϊτζάν ως ζώνη ασφαλείας.

Ακριβώς εκατό χρόνια από την επίθεση των Οθωμανικών Στρατευμάτων για να αφαιρέσουν το Ναγκόρνο Καραμπάχ από τη Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν αφού ισχυροποίησε σημαντικά τα τελευταία χρόνια τις Ένοπλες Δυνάμεις του και εκτιμώντας ότι η γεωπολιτική συγκυρία επιτρέπει, εξαπέλυσε την 27 Σεπτεμβρίου 2020 αιφνιδιαστική επίθεση με την σημαντική βοήθεια των «αδελφών» Τούρκων.

Η Μόσχα «έκλεισε το μάτι» στο Μπακού και η Δύση περιορίστηκε στις γνωστές στερεότυπες δηλώσεις περί …αυτοσυγκράτησης και αναγκαιότητας να επιλυθεί το πρόβλημα με διάλογο. Με αυτόν τον πόλεμο των 44 ημερών το Αζερμπαϊτζάν απελευθέρωσε όλα τα εδάφη της επικράτειας του που κατείχαν οι Αρμένιοι, ανακατέλαβε μέρος εδαφών του Ναγκόρνο Καραμπάχ αλλά το πιο σημαντικό το κύκλωσε και έλεγξε τον εδαφικό διάδρομο επικοινωνίας Αρμενίας – Ναγκόρνο Καραμπάχ, τον διάδρομο Λατσίν. Το status του θύλακα παραπέμφθηκε σε διαπραγματεύσεις.

Η αζερική στρατιωτική επίθεση της 19ης Σεπτεμβρίου που οδήγησε στην συνθηκολόγηση του Ναγκόρνο Καραμπάχ, ολοκλήρωσε τον πολιτικό στόχο που είχε τεθεί από το Μπακού για πλήρη πολιτικό έλεγχο και την απόλυτη αζερική κυριαρχία, προκαλώντας όμως μία τεράστια ανθρωπιστική κρίση με δεκάδες χιλιάδες Αρμενίων να εγκαταλείπουν τις πατρογονικές τους εστίες.

Ο ξεριζωμός περισσότερων από 100.000 ανθρώπων από την γη στην οποία όχι απλώς έχτισαν τις ζωές τους αλλά θεμελίωσαν επί αιώνες την εθνική τους ταυτότητα είναι χωρίς υπερβολή ο ορισμός της εθνοκάθαρσης. Ο ρυθμός με τον οποίο οι πρόσφυγες πλημμυρίζουν στην Αρμενία υποδηλώνει ότι σύντομα δεν θα υπάρχουν Αρμένιοι στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.

Λέμε ότι το διεθνές σύστημα είναι άναρχο καθόσον δεν υπάρχει αρχή που θα επιβάλει τους κανόνες που υφίστανται. Τα κράτη μεγάλα και μικρά, αντιδρούν και ενεργούν σύμφωνα με τα συμφέροντά τους! Τον Φεβρουάριο του 2023, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αποφάσισε ότι ο αποκλεισμός του Ναγκόρνο Καραμπάχ παραβίαζε τη διεθνή αντιρατσιστική σύμβαση και διέταξε το Μπακού να ανοίξει ξανά τον Διάδρομο του Λατσίν. Και λοιπόν… τι έγινε; Απολύτως τίποτα.

Ο Αλίγιεφ, με την ανοχή των ΗΠΑ, της πλαδαρής και άνευρης ΕΕ, και φυσικά με την συναίνεση της Ρωσίας η οποία είχε εγγυηθεί για την ασφάλεια των Αρμενίων με την συμφωνία κατάπαυσης του πυρός το 2020 αγνόησε την απόφαση. Ούτε για τα προσχήματα δεν απειλήθηκε έτσι ώστε να εφαρμόσει την απόφαση αυτή. Φαίνεται ότι οι έννοιες της προστασίας των πληθυσμών (Responsibility to Protect) και του διεθνούς δικαίου έχουν σημασία μόνο όταν εξυπηρετούνται τα συμφέροντα των μεγάλων ή μικρών «διεθνών παικτών». Η κυνική και αήθης στάση της Μόσχας η οποία είχε και συμβατική υποχρέωση ως τρίτο μέρος της συμφωνίας, αλλά και της αδυναμίας του Ερεβάν να παρέμβει επέτρεψε στο Μπακού να οδηγήσει το Καραμπάχ στη λιμοκτονία και τώρα στην εθνοκάθαρση.

Ακόμα και τώρα με μια Αρμενία που υπονομεύεται από τη Μόσχα για να σταματήσει τον (ανα)προσανατολισμό της προς Δυσμάς, επιδιώκοντας ανατροπή του Πρωθυπουργού Νικόλ Πασινιάν, ο οποίος δυσκολεύεται να περιθάλψει και να στεγάσει 120.000 πρόσφυγες του Ναγκόρνο Καραμπάχ και με την εθνοκάθαρση σε εξέλιξη, ΗΠΑ και ΕΕ εξαντλούνται σε γλυκανάλατες δηλώσεις. Όσο και αν ελπίζουν το Ερεβάν σε κυρώσεις κατά του Μπακού και της ηγεσία του αυτό δεν πρόκειται να γίνει.

Είναι αφελές αν όχι ανόητο να πιστεύεται στις δυτικές πρωτεύουσες ότι τουλάχιστον ο διαχρονικά ασταθής Καύκασος θα σταθεροποιηθεί και θα ειρηνεύσει μετά το «τέλος» του Ναγκόρνο Καραμπάχ. Με τον Ερντογάν να υπόσχεται να «εκπληρώσει την αποστολή των παππούδων του στον Καύκασο» και τον αμείλικτο Δικτάτορα Αλίγιεφ να αποκαλεί με περίσσιο θράσος και αλυτρωτισμό την Αρμενία… «Δυτικό Αζερμπαϊτζάν». παράλληλα ισχυρίζεται ότι η Αρμενία είναι μία χώρα που δεν υπήρξε ποτέ, ως άλλος Πούτιν για την Ουκρανία, τι μέλλον θα μπορεί να έχει αυτή η γεωπολιτικά έντονα «σεισμογενής» περιοχή;

Η Άγκυρα και το Μπακού εστιάζουν τώρα τις προσπάθειες τους στον στρατηγικό στόχο της δημιουργίας ενός κυρίαρχου διαδρόμου σε αρμενικά εδάφη για να συνδέει το Αζερμπαϊτζάν με τον δικό θύλακα του Ναχιτσεβάν με το οποίο δεν επικοινωνεί χερσαία αλλά συνορεύει με την …Τουρκία. Και για να δοθεί έμφαση σε αυτόν Ερντογάν και Αλίγιεφ συνεόρτασαν πριν 6 ημέρες την αζερική νίκη σε αυτόν τον θύλακα αναφερόμενοι σε αυτόν τον διάδρομο.

Ο διάδρομος αυτός ονομάζεται διάδρομος του Ζανγκεζούρ και για να υλοποιηθεί, όπως επιθυμεί το δίδυμο Ερντογάν-Αλίγιεφ, δηλαδή με πλήρη κυριαρχία στα 43 χιλιόμετρα της Νότιας Επαρχίας της Αρμενίας Σιουνίκ προϋποθέτει παραχώρηση αρμενικών εδαφών. Είναι εφικτό κάτι τέτοιο; H Αρμενία αρνείται και πολύ καλά κάνει, υποστηρίζοντας ότι η «λογική του διαδρόμου» αποκλίνει από τα ήδη συμφωνηθέντα. Φαίνεται όμως ότι με την βοήθεια του «αδελφού του», Τούρκου Προέδρου, ο «Σαντάμ Χουσεΐν» του Καυκάσου όπως τον χαρακτήρισε σε προφητικό άρθρο του ο γνωστός Αμερικανός Αναλυτής Μάικλ Ρούμπιν στο American Enterprise Institute (AEI) τον Απρίλιο 2021, τίποτα πλέον δεν αποκλείεται.

Πρόκειται για γεωπολιτικό διάδρομο που θα συνδέσει την Τουρκία όχι μόνο με το «αδελφό έθνος» των Αζέρων αλλά από εκεί με τα τουρκογενή κράτη της Κεντρικής Ασίας… τα «Σταν». Μιλάμε για μία Τουρκία που θα ακουμπάει στην Δύση και θα μπορεί να πάει εύκολα μέχρι την Κασπία Θάλασσα και ανατολικότερα στην γεωγραφική κοιτίδα των Τούρκων.

Ο Αλίγιεφ και το αυταρχικό καθεστώς του (ο γνωστός Αμερικανικός Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός Freedom House που ίδρυσε η Έλινορ Ρούσβελτ, κατατάσσει το Αζερμπαϊτζάν σε ό,τι αφορά την ελευθερία, μαζί με την Κίνα και τη στρατιωτική χούντα στη Βιρμανία), για πόσο καιρό ακόμα θα μπορεί άραγε να αγοράζει επιρροή στην Ευρώπη και να επιτυγχάνει μία ευμενή ανοχή;

Ο Guardian έχει αναφέρει σε παλαιότερο άρθρο, ότι προηγουμένως το Αζερμπαϊτζάν διοχέτευσε περίπου 2,9 δισ. δολάρια (2,2 δισ. £) από τη χώρα μέσω ενός δικτύου μυστικών βρετανικών εταιρειών για να πληρώσει υποστηρικτές, λομπίστες και πολιτικούς στην Ευρώπη, να αγοράσει πολυτελή αγαθά και υπηρεσίες και να ξεπλύνει χρήματα για την ελίτ του Αζερμπαϊτζάν.

Οι Αμερικανοί θεωρούν ότι η Μόσχα είναι πιο κοντά στην Αρμενία. Δεν βλέπουν(;) όμως ότι ο Πούτιν έχει επιλέξει το Μπακού που έχει ήδη προσφέρει πολλά στην Ρωσία, λόγω της φιλοδυτικής στροφής του Πασινιάν. Αν και μεγάλος παραγωγός πετρελαίου που παρουσιάζεται ως εναλλακτικός προμηθευτής για την ασθμαίνουσα Ευρώπη, αγοράζει αθόρυβα ρωσικό αέριο, επιτρέποντας στη Ρωσία να αποφύγει τις δυτικές κυρώσεις.

Η Ουάσιγκτον όμως δεν θέλει να «ζορίσει» τον Αλίγιεφ, καθόσον το Αζερμπαϊτζάν μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για την παρακολούθηση, ακόμη και την επίθεση στο Ιράν, γεγονός που το καθιστά χρήσιμο όχι μόνο για την Ουάσιγκτον, αλλά και για την Ιερουσαλήμ (προνομιακός προμηθευτής οπλικών συστημάτων στο Μπακού). Αλλά αυτό, προφανώς, δεν διασφαλίζει ότι ο Νότιος Καύκασος θα βιώσει τώρα μια περίοδο ειρήνης. Αν λοιπόν κατασκευαστεί ο «τουρκικός διάδρομος», το θέμα του ελέγχου του θα αναδειχθεί σε μια από τις πλέον ακανθώδεις διαστάσεις της περιφερειακής κρίσης.

Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι συνιστά αθεράπευτη αφέλεια το να μιλήσει κανείς για προοπτική διαρκούς ειρήνης και σταθερότητας στον Νότιο Καύκασο. Δεδομένου του ότι ο Αζέρος δικτάτορας Αλίγιεφ «μεθυσμένος» από την επιτυχή χρήση στρατιωτικής βίας και τις κατατονικές αντιδράσεις της Δύσης, τίποτα δεν διασφαλίζει το εάν και το που θα σταματήσει. Είναι εκτός ελέγχου. Απαιτούνται άμεσα μέτρα, ενώ ουδείς μοιάζει διατεθειμένος να τα λάβει.

Ήδη χρησιμοποιεί τον αλυτρωτικό όρο «Δυτικό Αζερμπαϊτζάν» για να περιγράψει την Αρμενία. Γνωρίζει ότι τα περί εθνοκάθαρσης των Αρμενίων του Ναγκόρνο Καραμπάχ σύντομα θα περάσουν στα ψιλά. Εάν η σημερινή ηγεσία της Αρμενίας δεν συμφωνήσει με τις νέες απαιτήσεις του Αζερμπαϊτζάν, είναι θέμα χρόνου ο νέος γύρος αιματηρής αντιπαράθεσης. Οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν αυτή την εδαφική σύγκρουση που διαρκεί έναν αιώνα, για να ενισχύσουν τη δική τους κυριαρχία τα επόμενα χρόνια.

*Αντιστράτηγος ε.α. / Γεωστρατηγικός Αναλυτής



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.

Δημοσίευση σχολίου

 
Top