Τσιλιόπουλος Ευθύμιος
Μια πρόσφατη έρευνα του BBC αποκάλυψε «την έκταση των επιχειρήσεων μιας σκιώδους ομάδας μισθοφόρων της Ρωσίας στον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη, η οποία περιλαμβάνει σχέσεις με εγκλήματα πολέμου και τον ρωσικό στρατό». Εντωμεταξύ, ένα tablet της Samsung που συμπτωματικά άφησε ένας μαχητής της ομάδας Wagner, εκθέτει τον βασικό της ρόλο καθώς και τα ανιχνεύσιμα κωδικά ονόματα των μαχητών. Το BBC έχει μια λίστα απαιτούμενου εξοπλισμού, τον οποίο ειδικοί που επικαλείται το BBC, λένε ότι θα μπορούσε να προέρχεται μόνο από προμήθειες του ρωσικού στρατού.
Η Wagner αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 2014 όταν υποστήριζε τους αυτονομιστές στον πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία. Έκτοτε, έχει συμμετάσχει σε συρράξεις σε Συρία, Μοζαμβίκη, Σουδάν και Κεντρική Αφρική. Μαχητές της Wagner εμφανίστηκαν στη Λιβύη τον Απρίλιο 2019, όταν ενώθηκαν με τις δυνάμεις του στρατηγού Χάφταρ στην επίθεση εναντίον της κυβέρνησης Σάρατζ στην Τρίπολη. Η σύγκρουση έληξε με κατάπαυση του πυρός τον Οκτώβριο 2020.
Αν και η εταιρεία είναι γνωστή για την μυστικοπάθειά της, το BBC κατάφερε να αποκτήσει πρόσβαση σε δύο πρώην μαχητές της. Κατά το βρετανικό Μέσο, η Wagner έχει παντελή έλλειψη οιουδήποτε κώδικα δεοντολογίας. Μάλιστα διατείνεται ότι μέσα από μαρτυρίες πρώην μισθοφόρων στοιχειοθετείται η κατηγορία ότι δεν έχουν ενδοιασμούς να σκοτώνουν αδιάκριτα πολίτες και αιχμαλώτους.
Αν και η Wagner δεν είναι η μόνη ρωσική εταιρεία που προσφέρει στρατιωτικές υπηρεσίες, είναι ίσως η πλέον προβεβλημένη και οι στενοί δεσμοί που υποτίθεται υπάρχουν μεταξύ του φερόμενου ως ιδιοκτήτη της Γιεβγκένι Πριγκόζιν και του Βλαντίμιρ Πούτιν την κάνουν βολικό στόχο σε δυτικά Μέσα που καλλιεργούν το αφήγημα της “κακής” Ρωσίας και του “σατανικού” Πούτιν.
Από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης
Στην πραγματικότητα, η ιστορία της χρήσης εθελοντών ή ιδιωτικών παρόχων στρατιωτικών υπηρεσιών, δεν είναι κάτι καινούριο ούτε για την Ρωσία, αλλά ούτε και για την προϋπάρχουσα Σοβιετική Ένωση. Για παράδειγμα, η λεγόμενη “Σοβιετική Ομάδα Εθελοντών” ήταν τμήμα της Πολεμικής Αεροπορίας που αναπτύχθηκε στην Κίνα κατά τη διάρκεια του Β’ Σινο-Ιαπωνικού Πολέμου το 1937. Κυρίως, όλοι οι πιλότοι και οι τεχνικοί ήταν εθελοντές και η Μόσχα αρνήθηκε επίσημα οποιαδήποτε σχέση με αυτούς. Στην πραγματικότητα, ανήκαν στη Σοβιετική Πολεμική Αεροπορία.
Λίγα χρόνια αργότερα, κατά τη διάρκεια πολέμου εναντίον της Φινλανδίας, η Σοβιετική Ένωση χρησιμοποίησε την κυβέρνηση-μαριονέτα του Φινλανδού πολιτικού, Otto Wille Kuusinen, ως κάλυμμα για την επίθεσή της στη Φινλανδία. Οι 400.000 και πλέον στρατιώτες με τους οποίους επιτέθηκε η Μόσχα ανήκαν ονομαστικά στην κυβέρνηση Kuusinen. Ωστόσο, αυτό το προπέτασμα ήταν τόσο ισχνό που η Μόσχα το εγκατέλειψε πριν από το τέλος του πολέμου.
Στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, η Σοβιετική Ένωση έστειλε χιλιάδες στρατιωτικούς υπό την κάλυψη “συμβούλων” σε πολλές συγκρούσεις παγκοσμίως, κυρίως στη Μέση Ανατολή. Οι Σοβιετικοί σύμβουλοι έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον εκσυγχρονισμό των ενόπλων δυνάμεων της Συρίας, της Αιγύπτου, της Λιβύης και μιας σειράς άλλων κρατών. Στη δεκαετία του 1990, Ρώσοι “εθελοντές” συμμετείχαν στις αυτονομιστικές συγκρούσεις της Μολδαβίας και της Γεωργίας, ενώ το ρωσικό κράτος αρνήθηκε επίσημα τη συμμετοχή του στις συγκρούσεις και τους χαρακτήρισε εμφύλιους πολέμους.
Ακολουθώντας το αμερικανικό παράδειγμα
Πρόσφατα, Ρώσοι στρατιωτικοί αναλυτές μελέτησαν τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους χρησιμοποίησαν ιδιωτικές εταιρίες στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Επιπλέον, η Ρωσία είχε άμεσες, αν και σποραδικές, επαφές με Δυτικές εταιρείες μισθοφόρων στο Αφγανιστάν. Το δίκτυο διακίνησης όπλων του Βίκτορ Μπουτ συνεργάστηκε περιστασιακά με αρκετές τέτοιες εταιρείες, ενώ παρείχε υπηρεσίες υλικοτεχνικής υποστήριξης στις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ.
Οι Ρώσοι ιδιωτικοί “στρατιωτικοί εργολάβοι ασφαλείας” είναι κομβικοί παράγοντες στους πολέμους στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Παρέχουν στοχευμένες πληροφορίες, εκπαίδευση, υλικοτεχνική υποστήριξη, προστασία υποδομών, υποστηρικτικές πολιτοφυλακές και παραστρατιωτικές ομάδες σε καίρια σημεία, όπως η Ουκρανία, η Συρία και η Λιβύη. Οι κρυφές επιχειρήσεις τους –πραγματικές ή φανταστικές– είναι κρίσιμες για τη διαμόρφωση της εικόνας σχετικά με τη ρωσική στρατηγική, καθώς και για τις σχέσεις της με αντιπάλους και συμμάχους.
Όπως επισημάνθηκε σε μελέτη του αμερικανικού Foreign Policy Research Institute, το 2009 αρκετές μονάδες ειδικών επιχειρήσεων της GRU (μυστική υπηρεσία του ρωσικού στρατού) υπήχθησαν απευθείας στον Αρχηγό του Επιτελείου Νικολάι Μακάροφ το 2009. Οι Αμερικανοί αναλυτές πιστεύουν ότι τα στελέχη των μονάδων αυτών αποτέλεσαν το φυτώριο των μισθοφορικών εταιρειών της Ρωσίας. Μια πολωνική εκτίμηση απαριθμεί αρκετές ρωσικές ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες που λειτουργούν στο εξωτερικό, όπως το ENOT Corporation στη Συρία και τον όμιλο Feraks στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, το ιρακινό Κουρδιστάν και τη Σρι Λάνκα, την Antiterror-Orel και πολλές άλλες.
Πρόσφατα, Ρώσοι στρατιωτικοί αναλυτές μελέτησαν τον τρόπο με τον οποίο οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους χρησιμοποίησαν ιδιωτικές εταιρίες στο Αφγανιστάν και το Ιράκ. Επιπλέον, η Ρωσία είχε άμεσες, αν και σποραδικές, επαφές με Δυτικές εταιρείες μισθοφόρων στο Αφγανιστάν. Το δίκτυο διακίνησης όπλων του Βίκτορ Μπουτ συνεργάστηκε περιστασιακά με αρκετές τέτοιες εταιρείες, ενώ παρείχε υπηρεσίες υλικοτεχνικής υποστήριξης στις αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ.
Οι Ρώσοι ιδιωτικοί “στρατιωτικοί εργολάβοι ασφαλείας” είναι κομβικοί παράγοντες στους πολέμους στην ευρύτερη Μέση Ανατολή. Παρέχουν στοχευμένες πληροφορίες, εκπαίδευση, υλικοτεχνική υποστήριξη, προστασία υποδομών, υποστηρικτικές πολιτοφυλακές και παραστρατιωτικές ομάδες σε καίρια σημεία, όπως η Ουκρανία, η Συρία και η Λιβύη. Οι κρυφές επιχειρήσεις τους –πραγματικές ή φανταστικές– είναι κρίσιμες για τη διαμόρφωση της εικόνας σχετικά με τη ρωσική στρατηγική, καθώς και για τις σχέσεις της με αντιπάλους και συμμάχους.
Όπως επισημάνθηκε σε μελέτη του αμερικανικού Foreign Policy Research Institute, το 2009 αρκετές μονάδες ειδικών επιχειρήσεων της GRU (μυστική υπηρεσία του ρωσικού στρατού) υπήχθησαν απευθείας στον Αρχηγό του Επιτελείου Νικολάι Μακάροφ το 2009. Οι Αμερικανοί αναλυτές πιστεύουν ότι τα στελέχη των μονάδων αυτών αποτέλεσαν το φυτώριο των μισθοφορικών εταιρειών της Ρωσίας. Μια πολωνική εκτίμηση απαριθμεί αρκετές ρωσικές ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες που λειτουργούν στο εξωτερικό, όπως το ENOT Corporation στη Συρία και τον όμιλο Feraks στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, το ιρακινό Κουρδιστάν και τη Σρι Λάνκα, την Antiterror-Orel και πολλές άλλες.
Το Σλαβονικό Σώμα και η Wagner
Σύμφωνα με τη λογική της άρνησης σχέσης, το Σλαβονικό Σώμα (ιδιωτική στρατιωτική εταιρεία) δημιουργήθηκε στο Χονγκ Κονγκ το 2013 από δύο υπαλλήλους της ρωσικής Moran Security Group. Σύμφωνα με νορβηγική μελέτη του 2020, η συριακή κυβέρνηση ανέθεσε στην ομάδα ασφαλείας της Moran να βοηθήσει τις συριακές κυβερνητικές δυνάμεις στον αγώνα κατά του ISIS. Καθώς η Moran δεν ήταν σε θέση να εκτελέσει το έργο, παρόλο που επιχειρούσε στη Συρία για τουλάχιστον ένα χρόνο, αποφάσισε να συστήσει μια νέα οντότητα, το Σλαβονικό Σώμα.
Μισθοφόροι του Σλαβονικού Σώματος αναπτύχθηκαν στη Συρία το 2013. Η αποστολή τους ήταν να βοηθήσουν τις κυβερνητικές δυνάμεις να ανακτήσουν εκ νέου εγκαταστάσεις πετρελαίου από τζιχαντιστές. Ωστόσο, προέκυψαν αρκετά προβλήματα συντονισμού και υλικοτεχνικής υποστήριξης. Το βασικό πρόβλημα ήταν ότι το Σλαβονικό Σώμα βασίστηκε στη συριακή κυβέρνηση για εφοδιασμό, αλλά παρέλαβε απαρχαιωμένο και ανεπαρκή εξοπλισμό. Η πρώτη του εμπόλεμη αποστολή κατέληξε σε μια θεαματική ήττα κοντά στο Ντέιρ ελ Ζορ. Οι επιζώντες μεταφέρθηκαν πίσω στη Ρωσία και η εταιρεία διαλύθηκε.
Κάπως έτσι προέκυψε η Wagner. Ο Ντμίτρι Ούτκιν είναι ο ιδρυτής της. Βετεράνος των δύο πολέμων στην Τσετσενία, υπηρέτησε στην GRU μέχρι το 2013 και μετά διοικούσε μια μονάδα Spetsnaz, φτάνοντας στον βαθμό του αντισυνταγματάρχη. Το 2013 προσχώρησε στην Moran και με αυτή την ιδιότητα συμμετείχε στην προαναφερθείσα αποτυχημένη επιχείρηση του Σλαβονικού Σώματος στη Συρία.
Το 2014 εγκατέλειψε την Moran και ίδρυσε τη Wagner. Είναι ερώτημα εάν ο Ούτκιν την ίδρυσε πράγματι, ή ήταν μόνο αχυράνθρωπος. Οι μισθοφόροι της Wagner και ο ίδιος ο Ούτκιν συμμετείχαν στις επιχειρήσεις στην Ουκρανία το 2014. Από το 2014 έως το 2015, οι ουκρανικές υπηρεσίες πληροφοριών υπέκλεψαν τρεις τηλεφωνικές συνομιλίες του Ούτκιν που παρέπεμπαν στον συνταγματάρχη της GRU Όλεγκ Ιβάνικοφ, καθώς και τον ταγματάρχη Ευγένιο Νικηφόροφ, αρχηγό του επιτελείου της 58ης Στρατιάς της Ρωσίας.
“Ανύπαρκτη” η Wagner
Αυτές οι συνομιλίες έδειξαν ότι ο Ουτκιν ήταν υφιστάμενος τόσο στην GRU όσο και στη ρωσική στρατιωτική διοίκηση. Ένας άλλο στοιχείο της πολύ στενής σύνδεσης του Ούτκιν με το ρωσικό κράτος είναι ότι φωτογραφήθηκε σε δεξίωση του Κρεμλίνου που πραγματοποιήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2016, όπου τιμήθηκε με το παράσημο του Τάγματος της Ανδρείας για τις υπηρεσίες του στην Ουκρανία. Άλλο περίεργο είναι ότι η κύρια βάση της Wagner βρίσκεται στην πόλη Μολκίνο, στην περιοχή Κρασνοντάρ της Ρωσίας. Αυτό που κάνει αυτήν την εγκατάσταση εξαιρετικά ασυνήθιστη είναι ότι την διαχειρίζονται από κοινού η 10η ξεχωριστή ταξιαρχία ειδικού σκοπού της Ρωσικής GRU και η ομάδα Wagner.
Μια σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι η Wagner δεν είναι εγγεγραμμένος στη Ρωσία ή οπουδήποτε αλλού. De jure, η εταιρεία δεν υπάρχει. Σύμφωνα με τη λογική της ασάφειας, το ρωσικό κράτος ανέχεται και σε πολλές περιπτώσεις υποστηρίζει ενεργά τις ενέργειές της. Ωστόσο, οι αυξανόμενες απώλειες μισθοφόρων σε Ουκρανία, Συρία και Λιβύη έχουν υπονομεύσει τις συνδέσεις τους με το Κρεμλίνο. Είναι ερώτημα, λοιπόν, ο βαθμός ελέγχου που ασκεί το Κρεμλίνο σε αυτές.
Είναι απλώς πατριώτες εθελοντές όπως ισχυρίζεται το Κρεμλίνο; Εκτελούν αποστολές για τη GRU; Είναι μισθοφόροι, ιδιώτες πολεμιστές ή τακτικοί στρατιώτες πρώτης γραμμής υπό άλλο μανδύα; Τα δεδομένα των κοινωνικών δικτύων για εκατοντάδες Ρώσους μισθοφόρους, άλλα στοιχεία, καθώς και έρευνες σχετικά με τον ρόλο τους σε Ουκρανία, Συρία και Λιβύη υποδηλώνουν ότι κατά καιρούς μπορεί να είναι όλα τα παραπάνω.
Δημοσίευση σχολίου