ΤοΟι λαοί τούς ζητούσαν ψωμί καί οι ΗΠΑ τούς προσέφεραν «δημοκρατία»!
Ευθ. Π. ΠέτρουΑμερική, απέτυχες παντού! Από τό Αφγανιστάν καί τίς χώρες τής αραβικής ανοίξεως έως τά Βαλκάνια Τό ιδεολόγημα τής Ωλμπράιτ γιά τά προτεκτοράτα πού εφήρμοσε ο Μπούς καί διαφημίζει μέχρι σήμερα συγκαλών διεθνείς διασκέψεις ο Πρόεδρος Μπάιντεν!
Η ΠΛΗΡΗΣ επικράτησις τών Ταλιμπάν στό Αφγανιστάν αναδεικνύει μία σειρά από ζητήματα. Τό σημαντικώτερο είναι ο «ρηχός» τρόπος σκέψεως τών Αμερικανών όσον αφορά τά γεωπολιτικά ζητήματα καί η ιδεοληπτική προσήλωσις σέ επιπόλαια συμπεράσματα. Τό χειρότερο ότι σέ αυτά εν συνεχεία παγιδεύονται Πρόεδροι, ο ένας μετά τόν άλλον, μέ τεράστιο κόστος σέ ανθρώπινες ζωές, πάσης φύσεως πόρους καί εν τέλει καί σέ εθνικό κύρος αφού ταπεινωμένοι υποχρεώνονται νά αποχωρήσουν. Οι Αμερικανοί πλήρωσαν μέ αίμα τίς παρεμβάσεις τους στά Βαλκάνια καί τήν αραβική άνοιξη. Απέτυχαν προσπαθώντας νά εφαρμόσουν τά ιδεολογήματα τής Μαντλήν Ωλμπράιτ περί προτεκτοράτων. Ακόμη όμως δέν έμαθαν.
Αυτό πού συνέβη στό Βιετνάμ, συμβαίνει καί στό Αφγανιστάν. Όπου ουδείς Αμερικανός είναι ακόμη εις θέσιν νά απαντήσει στό ερώτημα γιατί έμειναν εκεί επί μία εικοσαετία. Τί περίμεναν νά επιτύχουν; Νά επιβάλλουν στήν χώρα δυτικού τύπου δημοκρατία; Κάποιοι ίσως τό επίστευαν. Φαίνεται όμως ότι είχαν πλήρη άγνοια τού τί σημαίνει Αφγανιστάν καί, γενικώς, ποιές είναι οι ιδιαιτερότητες τής πρόσω Ασίας.
Κατάφεραν εν τέλει νά δικαιώσουν τόν Ρόμπερτ Κάπλαν καί τήν «Επερχομένη αναρχία» τήν οποία ανέλυε στό ομώνυμο βιβλίο του.
Γιά νά αρχίσουμε από τά βασικά, τό Αφγανιστάν δέν είναι χώρα μέ τήν δυτική έννοια ούτε κατοικείται από ένα έθνος. Τό Αφγανιστάν διαμορφώθηκε από φυλές Παστούν πού κατώρθωσαν νά επιβάλουν τήν εξουσία τους σέ περιοχές πού ανήκαν προηγουμένως στήν εξουσία τών Μογγόλων τής Ινδίας ή τής Περσίας. Είναι στήν πράξη μιά χαλαρή συνομοσπονδία φυλών. Ακόμη καί κατά τήν διάρκεια τού διαλείμματος τής κομμουνιστικής διακυβερνήσεως, ο πραγματικός πολιτικός έλεγχος πέραν τής πρωτευούσης ησκείτο από τοπικούς φυλάρχους.
Τόσο ο Μέγας Αλέξανδρος όσο καί οι Βρεταννοί αργότερα αντελήφθησαν ότι δέν έχει κανένα νόημα νά προσπαθήσουν νά κρατήσουν αυτά τά εδάφη. Ο Μέγας Αλέξανδρος πέρασε καί απεχώρησε φιλικά, μέ αποτέλεσμα πολλές σημερινές φυλές Αφγανών νά τόν τιμούν ως γενάρχη τους. Οι Βρεταννοί πάλι μετά αλλεπάλληλες στρατιωτικές ήττες καί αφού επείσθησαν ότι δέν υπήρχε περίπτωσις νά απειλήσουν οι Ρώσσοι τίς Ινδίες κινούμενοι μέσω τού Αφγανιστάν, πραγματοποίησαν τήν «εκδικητική» εκστρατεία τού 1842, κατά τήν οποία κατέστρεψαν ό,τι μπορούσαν καί απεχώρησαν.
Κάποια κέντρα αποφάσεων στήν Ουάσιγκτων τό υπεδείκνυαν αυτό επιμόνως μετά τήν 11η Σεπτεμβρίου, όταν η κυβέρνησις Μπούς ανέλαβε δράση κατά τών Ταλιμπάν πού υπέθαλπαν τόν Οσάμα μπίν Λάντεν καί τήν Αλ Κάιντα. Επεκράτησε όμως η λογική τού ότι τά προβλήματα θά λυθούν διά τού «εκδημοκρατισμού». Η Ουάσιγκτων δηλαδή θέλησε νά αντιμετωπίσει τό Αφγανιστάν μέ τήν ίδια λογική μέ τήν οποία επενέβη στήν Ευρώπη σέ δύο παγκοσμίους πολέμους. Μιάν επίφαση δηλαδή προτεσταντικής ηθικής καί μία πεποίθηση ότι ένα κοινό σύστημα διακυβερνήσεως εγγυάται αγαθές σχέσεις στό μέλλον. Πώς όμως νά επιβληθεί δημοκρατική διακυβέρνησις σέ πληθυσμούς πού γνωρίζουν μόνον τήν εξουσία τών γερόντων τής φυλής καί πού ως μουσουλμάνοι δέν αποδέχονται κανενός είδους νομοθετική εξουσία; Γιά αυτούς οι νόμοι αρχίζουν καί τελειώνουν στό κοράνι. Άν θά μπορούσε κάποιος νά τούς προσφέρει μιά καλύτερη ζωή, έπρεπε νά τούς δώσει ψωμί μέ τήν επιβολή «δημοκρατίας» προκοπή δέν γίνεται.
Τό «πείραμα» ήταν ήδη αποτυχημένο από τήν εποχή τής ανατροπής τού Σαντάμ Χουσεΐν στό Ιράκ. Επέμεναν όμως νά τό εφαρμόσουν καί στό πολύ δυσκολώτερο πεδίο τού Αφγανιστάν. Τού οποίου επιπροσθέτως η γεωπολιτική αξία είναι μάλλον περιορισμένη. Τό έδαφος τού Αφγανιστάν έχει αξία γιά τό γειτονικό Πακιστάν πού ανέκαθεν επηρέαζε τούς Ταλιμπάν ως δρόμος μεταφοράς τού τουρκμενικού φυσικού αερίου. Κάτι τέτοιο δέν κατέστη εφικτό μέχρι σήμερα καί, πλέον, η αξία του έχει υποβαθμισθεί εξ αιτίας τού προϊόντος περιορισμού τής χρήσεως υδρογονανθράκων γιά παραγωγή ενεργείας.
Τό Πακιστάν παραμένει βεβαίως η βασική εξωτερική δύναμη πού στηρίζει τούς Ταλιμπάν καί τό γεγονός πώς αυτό δέν άλλαξε στά 20 χρόνια πού κατείχαν οι Αμερικανοί τήν Καμπούλ, είναι τό πρώτο στοιχείο αποτυχίας τους.
Καί πρακτικά όμως, επί τού πεδίου, η διαχείρησις τής καταστάσεως δέν ήταν η ενδεδειγμένη. Δέν τό συνειδητοποιεί κανείς εύκολα, αλλά στήν συμμαχία πού είχαν συμπήξει οι Αμερικανοί γιά τόν έλεγχο τού Αφγανιστάν μετείχαν 50 χώρες, οι οποίες διέθεταν ετερόπλητες στρατιωτικές δυνάμεις. Μία συμμαχία 50 χωρών, είναι συνήθως αναποτελεσματική. Ορισμένες χώρες στέλνουν δυνάμεις γιά νά κάνουν απλώς επίδειξη σημαίας, όλες υπόκεινται σέ εθνικούς περιορισμούς καί κανείς δέν υπακούει στόν ανώτερό του άν κρίνει πώς δέν συμφέρει τήν χώρα του. Οι χώρες τού ΝΑΤΟ προσέτρεξαν στό Αφγανιστάν μολονότι δέν διακινδύνευαν τά εθνικά τους συμφέροντα. Γιά τίς περισσότερες χώρες επρόκειτο γιά αποστολή διατηρήσεως τής ειρήνης καί όχι γιά πόλεμο εναντίον ανταρτών. Αυτό αποτέλεσε καί μόνιμο σημείο τριβής εντός τής συμμαχίας, διότι οι χώρες δέν κατάφεραν νά συμφωνήσουν σέ ένα κοινό δόγμα καταστολής εξεγέρσεων. Αλλά γιά νά είναι επιτυχής η καταστολή τής εξεγέρσεως σέ μία χώρα, απαραίτητη προϋπόθεσις είναι νά υπάρχει μία λειτουργική τοπική κυβέρνησις.
Κάτι τέτοιο όμως δέν υπήρξε στό Αφγανιστάν, οι δέ Αμερικανοί θεώρησαν ότι ο μόνος φτηνός τρόπος γιά τήν καταστολή τής εξέγερσης ήταν νά πραγματοποιηθεί όχι μέ τίς δικές τους δυνάμεις αλλά από τίς εγχώριες. Δαπάνησαν συνεπώς τεράστια ποσά γιά τήν συγκρότηση καί εκπαίδευση αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας χωρίς νά επιτύχουν τίποτε. Η δημιουργία ενός αξιομάχου στρατού δέν είναι ένα τεχνικό ζήτημα. Απαραίτητη προϋπόθεσις γιά ισχυρό στρατό είναι η ύπαρξις ισχυρών πολιτικών θεσμών. Αφού τέτοιοι θεσμοί δέν μπορούσαν νά διαμορφωθούν στό Αφγανιστάν, η όλη προσπάθεια ήταν καταδικασμένη.
Καταδικασμένη θεωρείται επίσης καί η πρότασις τού Προέδρου Μπάιντεν γιά μιά διεθνή διάσκεψη τών χωρών πού εμπλέκονται γιά νά διαμορφωθεί τό αύριο τού Αφγανιστάν. Ίσως αυτό νά τό αντελήφθη εγκαίρως καί γιά αυτό απεσύρθη στό Κάμπ Νταίηβιντ, αφήνοντας τόν Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Τζαίηκ Σάλλιβαν νά προαναγγέλλει αορίστως ότι ο Πρόεδρος σύντομα θά τοποθετηθεί εκ νέου γιά τήν κατάσταση.
Η κατάστασις μπορεί νά συνοψισθεί σέ αυτό πού εσχολίαζαν σκωπτικά οι προκάτοχοι τών ΗΠΑ στήν κυριαρχία τών θαλασσών Βρεταννών, ότι ο πόλεμος είναι ο τρόπος μέ τόν οποίο οι Αμερικανοί μαθαίνουν γεωγραφία!
Καταδικασμένη θεωρείται επίσης καί η πρότασις τού Προέδρου Μπάιντεν γιά μιά διεθνή διάσκεψη τών χωρών πού εμπλέκονται γιά νά διαμορφωθεί τό αύριο τού Αφγανιστάν. Ίσως αυτό νά τό αντελήφθη εγκαίρως καί γιά αυτό απεσύρθη στό Κάμπ Νταίηβιντ, αφήνοντας τόν Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας Τζαίηκ Σάλλιβαν νά προαναγγέλλει αορίστως ότι ο Πρόεδρος σύντομα θά τοποθετηθεί εκ νέου γιά τήν κατάσταση.
Η κατάστασις μπορεί νά συνοψισθεί σέ αυτό πού εσχολίαζαν σκωπτικά οι προκάτοχοι τών ΗΠΑ στήν κυριαρχία τών θαλασσών Βρεταννών, ότι ο πόλεμος είναι ο τρόπος μέ τόν οποίο οι Αμερικανοί μαθαίνουν γεωγραφία!
Δημοσίευση σχολίου