Του Υπτχου (Ο) ε.α. Δημητρίου Δρόσου
Από την αρχαιότητα τα κράτη ταύτιζαν τις συμμαχίες τους με τις δυνάμεις της εποχής, για να διασφαλίσουν με αυτό τον τρόπο τα συμφέροντά τους. Ο Θουκυδίδης αναφέρει « Γιατί φίλο μεν θεωρούμε αυτόν που μας βοηθάει και ας έτυχε πριν να είναι εχθρός, ως εχθρό δε τον καθένα που εμποδίζει να επιτύχουμε τις επιδιώξεις μας, έστω και αν τυχαίνει να είναι φίλος, αφού θεωρεί τα δικά μας συμφέροντα ως υποδεέστερα, μπροστά από τις δικές του πολεμικές ανάγκες». Μια συμμαχία εδράζεται σε κοινά συμφέροντα και κοινές απειλές. Με την ανεύρεση των υδρογονανθράκων σε Ισραήλ & Κύπρο (κοίτασμα σε οικόπεδο 10 της Εxxon Mobil) και τη μεγάλη πιθανότητα τέτοιοι να υπάρχουν και στη Νότια Κρήτη έχει αυξηθεί η κατακόρυφα προκλητικότητα και οι απειλές της Τουρκίας προς τις εν λόγω τρεις χώρες.
Επιθυμία της Τουρκίας είναι η μείωση της γεωπολιτικής αξίας του Ισραήλ και ταυτόχρονη η αναβάθμιση της δικής της, η ανάδειξή της ως περιφερειακή δύναμη ισότιμη με τους άλλους συνομιλητές της στην περιοχή, να καταστεί η ίδια ο μόνος ενεργειακός διαμετακομιστικός κόμβος, η συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην Κύπρο, στο Αιγαίο (γκριζάροντας γεωπολιτικά το νησιωτικό σύμπλεγμα της Μεγίστης αλλά και των νήσων του Ανατολικού Αιγαίου).
Όταν προ ετών η Τουρκική διπλωματία έθετε υπό αμφισβήτηση το καθεστώς κυριαρχίας της Γαύδου, το έκανε σκοπίμως και με μακροπρόθεσμο πλάνο. Στόχος της από τότε ήταν η προσπάθεια ελέγχου της θαλάσσιας περιοχής Νότια της Κρήτης. Γεγονός που προϋπόθετε την απαραίτητη συνεργασία με το Λιβυκό καθεστώς του Muammar Gaddafi. Ωστόσο η Λιβύη για πολλά έτη είχε φιλικές σχέσεις με την Ελλάδα, ενώ πλήθος Αξιωματικών της είχαν αποφοιτήσει από παραγωγικές σχολές των ΕΕΔ. Αυτό όμως άλλαξε όταν στην Τρίπολη, ανεδείχθη μετά την Αραβική Άνοιξη και τον εμφύλιο που ακολούθησε, ένα φιλοϊσλαμικό καθεστώς (General National Congress – GNC), με ηγέτη τον Fagiez-al-Saratz, στενό φίλο του Recep Tayyip Erdoğan. Η Τουρκία προχώρησε σε μία επιθετική με όρους διεθνούς διπλωματίας κίνηση.
Πέρα από τη διπλωματική απομόνωση της Τουρκίας στην εν λόγω ενέργεια, την οποία την καταδίκασαν η Ε.Ε. οι Η.Π.Α. (έστω ποιο διακριτικά), η Αίγυπτος και το Ισραήλ διαμέσω του πρέσβη του στην Ελλάδα (Yossi Amrani), στη Λιβύη αυτή τη στιγμή υφίσταται ένας σκληρός εμφύλιος πόλεμος με το καθεστώς της Τρίπολης να δοκιμάζεται από τις δυνάμεις του Στρατηγού Khalifa Haftar, που ηγείται του Libyan National Army (LNA). Όπως η Αίγυπτος και τα ΗΑΕ (αλλά και η Ρωσία διακριτικά) υποστηρίζουν το φιλέλληνα Στρατηγό, είναι εθνική ανάγκη να υποστηριχθεί άμεσα από τη χώρα μας. Οι αρμόδιοι φορείς γνωρίζουν άριστα τον τρόπο που μπορεί να γίνει αυτό και χωρίς να εκτεθεί η χώρα.
Από πρόσφατη ομιλία του Ισραηλινού Πρέσβη στη ΛΑΕΔ υπό την αιγίδα του ΣΕΕΘΑ, διαπιστώθηκε η επιθυμία για στενότερες ακόμη σχέσεις με το κράτος του Ισραήλ και στρατηγική σύγκλιση και σε άλλους τομείς. Δημιουργούνται συνεπώς ευνοϊκές συνθήκες για μια Ελληνική – Κυπριακή – Ισραηλινή συμμαχία με στόχους την ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου και τη διαχείριση των υδρογονανθράκων. Σ΄ αυτή τη Συμμαχία οι εν λόγω χώρες μαζί με την Αίγυπτο, μπορούν να δημιουργήσουν ένα αλληλοσυμπληρούμενο πλέγμα ισχύος και συμφερόντων και με την οικονομική διπλωματία, ως αναπόσπαστο κομμάτι και της εξωτερικής πολιτικής. H οικονοµική διπλωµατία έχει 3 βασικές συνιστώσες: i. Τη φύση του χρησιµοποιούµενου µέσου (π.χ. οικονοµική), ii. Το πεδίο στο οποίο επικεντρώνεται η χρήση του µέσου (π.χ. άλλοι διεθνείς εµπλεκόµενοι), iii. Τον επιδιωκόµενο στόχο (π.χ. µεταβολή κάποιας πτυχής της συµπεριφοράς του στόχου).
Στόχος η συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων γειτονικών οικοπέδων με το τεράστιο κοίτασμα του Ισραήλ (Leviathan) και σε συνδυασμό με το κοίτασμα γίγαντα της Αιγύπτου (Zohr), που δύσκολα αξιοποιούνται ανεξάρτητα. Συνεπώς η Τουρκία εάν απειλεί τις γεωτρήσεις της Κύπρου θα απειλεί και τα συμφέροντα του Ισραήλ και της Αιγύπτου. Δεύτερος στόχος: μεταφορά Φυσικού Αερίου σε Ε.Ε μέσω Ελλάδος, με το EastMed Pipeline Project.
Η γεωπολιτική θέση της Ανατολικής Μεσογείου, σ’ ένα από τα στρατηγικότερα σημεία του πλανήτη όπου το ενδιαφέρον των ΗΠΑ, Ρωσίας και ΕΕ είναι επικεντρωμένο και προσπαθούν να διατηρήσουν ισορροπίες, όπου ενώνονται τρεις Ήπειροι, διέρχονται οι άξονες μεταφοράς καυσίμων και απολήγουν αγωγοί καυσίμων και φυσικού αερίου.
Η παρουσία της Ελλάδος και του άξονα με Κύπρο και Ισραήλ κυρίως, λόγω της θέσεώς των, θα ενισχύσει την Γεωπολιτική της θέση, καθώς ενεργειακοί κολοσσοί μπαίνουν στο παιγνίδι, (Εxxon Mobil, Edison, ΕΛΠΕ), για απευθείας μεταφορά Φ/Α από τα κοιτάσματα Leviathan στο Ευρωπαϊκό Σύστημα Φυσικού Αερίου μέσω Ελλάδος, δίνοντάς της ερείσματα και δυνατότητες να ελέγχει την Ανατολική Μεσόγειο. Θυμίζεται η αμφισβήτηση της ΑΟΖ της Ελλάδος καθώς και η μη αποδοχή της Συνθήκης του Modego Bay για το Δίκαιο της θάλασσας από την Τουρκία με ότι αυτό συνεπάγεται για τις δύο χώρες, (ο Υπουργός Πετρελαίων της Τουρκίας Taner Yildis στις αρχές του 2019, είχε κάνει δηλώσεις για μόνιμη εγκατάσταση εξέδρας άντλησης πετρελαίου, ΝΑ του Καστελόριζου).
Η Κύπρος είναι η μοναδική Ευρωπαϊκή χώρα που δεν μετέχει στο Πρόγραμμα Partnership for Peace (PfP), δεν έχει συνάψει συμφωνία ασφαλείας με το ΝΑΤΟ και συνεπώς η συμμετοχή της στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας της ΕΕ δεν είναι πλήρης, ούτε ισότιμη. Ωστόσο οι πρόσφατες εξελίξεις στις Η.Π.Α. για επικείμενη άρση του εμπάργκο όπλων προς την Κύπρο κρίνονται ενθαρρυντικές.
Η Τουρκία ακολουθεί επιμελώς το δόγμα του Davutoğlu περί στρατηγικού βάθους και έναν αναθεωρητισμό με όλους της τους γείτονες. Το Ισραήλ στερείται στρατηγικού βάθους και στηρίγματος προς Δυσμάς τα οποία είναι ζωτικής σημασίας ιδιαιτέρως για την ασφάλειά του και μόνο η Κύπρος και η Ελλάδα μπορούν να τα δώσουν με τον αεροναυτικό τους χώρο. Τα γεγονότα της Γάζας και η στήριξη της Τουρκίας στη Hamas οδήγησαν σε όξυνση τις σχέσεις Ισραήλ – Τουρκίας. Ο τρόπος εφαρμογής της Στρατηγικής του Ισραήλ και οι συνθήκες που επικρατούν στη Μ. Ανατολή, δεν θα αποκαταστήσουν τις σχέσεις του με την Τουρκία όπως ήταν προ της ανόδου των Ισλαμιστών στην εξουσία το 2002 (o Netanyahou έχει δηλώσει: το Ισραηλινό Ναυτικό θα προστατεύσει τον αγωγό East Med). Ενθαρρυντικό είναι ότι και οι Η.Π.Α. προκρίνουν αυτή τη συμμαχία και συμμετέχουν με υψηλόβαθμες διπλωματικές αντιπροσωπείες στις τελευταίες τριεθνείς συναντήσεις.
Μια Στρατηγική σύμπραξη με το Ισραήλ δημιουργεί έναν άξονα Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας ο οποίος δεν θα είναι και ότι καλύτερο στη Νότια (Μεσογειακή) πλευρά της Τουρκίας για αυτή. Η Ελλάδα πρέπει να προχωρήσει σε συμμαχίες που να της επιτρέπουν την άσκηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και την επέκταση του ρόλου της στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Zvi Bar’el (Ισραηλινός δημοσιογράφος τιμημένος με το βραβείο Sokolov) έχει επισημάνει στην Haaretz (Αγγλόφωνη έκδοση της ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδας του Ισραήλ) ότι η Ελλάδα θέλει να γίνει το αντίβαρο της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή και αποτελεί στενό σύμμαχο του Ισραήλ (κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και χρήση του Ελληνικού εναέριου χώρου). Αυτό σε συνάφεια με τις τριμερείς συσκέψεις, όπου ο Netanyahu θέτει συνεχώς θέμα μεταφοράς του Ισραηλινού Φ/Α μέσω Ελλάδος με υποθαλάσσιο αγωγό.
Η ενέργεια έχει σημαντικό βάρος στις διμερείς επαφές. Οι ίδιες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στα πεδία Leviathan και Tamar του Ισραήλ, η Noble Energy, η Delek Drilling και η Avner Oil & Gas Exploration δραστηριοποιούνται επίσης στο οικόπεδο Αφροδίτη της Κύπρου, ενώ επιθυμητή θα ήταν και η συμμετοχή και άλλων χωρών. Ο νοητός άξονας Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Ελλάδος, Κύπρου, Ισραήλ, Αιγύπτου θα αποτελέσει μία πολύ σημαντική συμμαχία χωρών, που βρίσκονται στην ίδια πλευρά, απέναντι στον φονταμενταλισμό, αλλά και στις ρεβιζιονιστικές βλέψεις της νεο-Οθωμανικής Τουρκίας.
Η Τουρκική αντίδραση εκτιμάται ότι θα είναι έντονη και θα προσπαθήσει να εμπλέξει τον Αμερικανικό και πιθανόν τον Βρετανικό παράγοντα ώστε να επιτύχει αποτροπή της Τριμερούς Στρατηγικής Συνεργασίας. Όσον αφορά στο Ηνωμένο Βασίλειο (ΗΒ) αναμένεται να δούμε μετά την 31η Ιανουαρίου 2020 ποιος θα είναι ο ρόλος που θα διαδραματίσει. Εκτιμάται ότι θα αναθερμανθεί το υποτονικό έως σήμερα ενδιαφέρον της Βρετανίας στα τεκταινόμενα. Αυτό διότι η μείωση της στρατηγικής αξίας που είχε για την ίδια τη Βρετανία η Ε.Ε. αλλά και το αντίστροφο θα αυξήσει το ενδιαφέρον της για άλλες περιοχές του πλανήτη και η Ανατολική Μεσόγειος είναι μία από αυτές λόγω και των Βρετανικών βάσεων στην Κύπρο.
Επιβάλλεται όπως οι τρεις χώρες (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ) εργαστούν προληπτικά, προς εξουδετέρωση των Τουρκικών επιχειρημάτων τα οποία θα συνοδεύονται από εκβιαστικά διλήμματα. Αυτονόητη καθίσταται η ενίσχυση των Ε.Δ. της Ελλάδας και της Κύπρου με έμφαση στις Αεροναυτικές τους Δυνάμεις, καθώς ο παράγοντας που θα διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στην τελική έκβαση της όδευσης των υδρογονανθράκων είναι η αποφασιστικότητα και οι ξεκάθαρες θέσεις στα θέματα αυτά.
Λόγω της θέσης της η Ελλάδα, της ευρύτερης αστάθειας στην περιοχή, της “περικύκλωσής της” με Σουνιτικούς πληθυσμούς φιλικούς προς την Τουρκία (Τσάμηδες Αλβανίας, Νότια Βουλγαρία με τουρκική μειονότητα, τυχόν ύπαρξη Σουνιτικών μουσουλμανικών θυλάκων εντός της χώρας λόγω των μεταναστευτικών ροών) επιβάλλεται να διασφαλιστεί συμμετέχοντας σε σύστημα Συλλογικής Ασφάλειας και Συμμαχίες με χώρες με τις οποίες έχει κοινά συμφέροντα δηλαδή: Κύπρο, Ισραήλ, Αίγυπτο, Ιορδανία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Ιταλία. Η Στρατηγική Συνεργασία / Συμμαχία, Ελλάδας με Ισραήλ, Αίγυπτο και Ιταλία αποτελεί ανάχωμα στην Τουρκική επιθετικότητα.
Το Δόγμα του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου με την Κύπρο επιβάλλεται όπως τεθεί επί νέας βάσης. Η χώρα μας εκτός της συμμετοχής της σε συλλογικά συστήματα ασφαλείας (Ε.Ε, ΝΑΤΟ), πρέπει να συμμετέχει και σε περιφερειακά συστήματα ασφαλείας, όπως το προαναφερόμενο (μικρό ΝΑΤΟ της Ανατολικής Μεσογείου, το ονομάζουν ορισμένοι), εξασφαλίζοντας επαρκώς τον τομέα της ασφάλειας. Οι δίοδοι των υδρογονανθράκων μέσω Κύπρου & Ελλάδος, μειώνουν τη σημασία της Τουρκίας, ενώ ο σχεδιαζόμενος υποθαλλάσιος αγωγός από Ισραήλ μέσω Ελλάδος σε Ιταλία (East Med Pipeline, με τη μεταφορά του Ισραηλινού Φ/Α με LNG σταθμό μέσω Κύπρου και Ελλάδος στην Ιταλία με ένθερμο υποστηρικτή τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Netanyahu) κάνει τη χώρα μας κεντρικό κόμβο. Το 2013, η ΕΕ κήρυξε το project της ένωσης των ηλεκτρικών πεδίων της Ελλάδας της Κύπρου και του Ισραήλ, Μια τέτοια ένωση θα επιτρέψει την αμφίδρομη μετάδοση 2.000 MW μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου, μήκους 1.580 km, και η Kυπριακή εταιρεία που επελέγη για να εκπονήσει την μελέτη σκοπιμότητας για ένα τέτοιο project, έχει ήδη λάβει επιχορηγήσεις από την ΕΕ.
Η αντιπαλότητα Τουρκίας – Ισραήλ εκτιμάται ότι θα συνεχισθεί καθώς, εκπρόσωπος του Erdoğan τόνισε ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να άρει την απαίτησή της για άρση του αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας για να επιτύχει βελτίωση των σχέσεών της με το Ισραήλ. Το Ισραήλ για λόγους εθνικής ασφάλειας δεν συναινεί σε αυτό, ενώ αξιώνει από την Τουρκία να κλείσει τα γραφεία της Hamas στην Κωνσταντινούπολη. Η Άγκυρα αρνείται να το πράξει. Τα αίτια προϋπήρχαν από το 2002 από την άνοδο των ισλαμιστών στην εξουσία. Τέλος δεν πρέπει να αγνοήσουμε τη στήριξη που παρείχε το Ισραήλ στους Κούρδους καθώς θεωρούνται οι ποιο αξιόπιστοι σύμμαχοί τους στη Μ. Ανατολή, καθώς αν οι Ισραηλινοί ελέγχξουν γεωπολιτικά, το Β. Ιράκ και τη Β. Συρία θα ελέγχουν την υδρολεκάνη της Μεσοποταμίας και τα εξαιρετικά κοιτάσματα πετρελαίου του Κιρκούκ. Το Ισραήλ θα έχει εξασφαλισθεί λοιπόν από υδρογονάνθρακες και νερό.
Διαπιστώνουμε ότι οι σύγχρονες κρίσεις είναι πολυδιάστατες, τόσο σε διεθνές περιβάλλον όσο και ως δομικό στοιχείο των σύγχρονων κρατών. Σαφώς παίζει ρόλο η αποδοτικότητα (efficiency) δηλαδή η αποδοτική χρήση πόρων για επίτευξη των αποτελεσμάτων και η αποτελεσματικότητα (effectiveness) δηλαδή η επίτευξη των τεθέντων στόχων, το στέρεο χτίσιμο περιφερειακών συνεργασιών. Απαιτείται ολιστική προσέγγιση στο σύνθετο περιβάλλον με έμφαση στη διασυνοριακή και διαπεριφερειακή συνεργασία με χώρες με συγκλίνοντα συμφέροντα, αλλά και στη βέλτιστη μόχλευση πόρων καθόσον η Οικονομία αποτελεί βασικό παράγοντα ισχύος ενός Κράτους μαζί με την Άμυνα.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου