«Αυτοί δεν κάνουν ούτε για τάβλι!»...

Όλοι στην Τουρκία συμφωνούν ότι ο ρόλος των στρατηγών περιορίζεται συνεχώς.

 

Δεν υπάρχει ένταση μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, λένε αναλυτές, όμως στο Αιγαίο υπάρχουν ακόμη προβλήματα, γι΄ αυτό και δεν αποτελεί έκπληξη να γίνονται σενάρια πραξικοπημάτων με στόχο τη διατήρηση της ετοιμότητας του στρατού.

«Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται σαν να παλεύει με τον στρατό αλλά στην πραγματικότητα ο πολιτικός ρόλος των ενόπλων δυνάμεων έχει τελειώσει στην Τουρκία. Σήμερα έγινε εύκολη η αντιπαράθεση με τον στρατό», μου λέει η Νουράι Μερτ και με βάζει σε σκέψεις. Δεν το είχα σκεφτεί έτσι. Το όνομα της ακαδημαϊκού και αρθρογράφου Νουράι Μερτ είναι στην επικαιρότητα εδώ και έναν μήνα στην Τουρκία, μέχρι που η εφημερίδα «Ταράφ» αποκάλυψε νέο σχέδιο πραξικοπήματος, το σχέδιο «Βαριά», φέρνοντας και πάλι τα πάνω κάτω στην Τουρκία. Τη συνάντησα στο σπίτι της στο Τεσβίκιε.

«Η χώρα οδηγείται σε μονοκομματικό καθεστώς», είχε πει πριν από έναν μήνα σε συνέντευξή της η Νουράι Μερτ η οποία μάλιστα μίλησε και για «πολιτική απολυταρχία» εκφράζοντας ανησυχία για την προσπάθεια της κυβέρνησης να ελέγξει θεσμούς. Η συζήτηση πήρε διαστάσεις και κάποιοι αρθρογράφοι άρχισαν να κάνουν λόγο για «πολιτική δικτατορία» ακόμη και «φασισμό». Η Νουράι Μερτ μού εξηγεί ότι μέχρι πρόσφατα οι κεμαλιστές την κατηγορούσαν για φιλοϊσλαμισμό, τώρα δέχεται τα πυρά της άλλης παράταξης. «Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι οι ισχυρισμοί για πραξικόπημα εμφανίστηκαν εν μέσω αυτής της μεγάλης συζήτησης», μου λέει ο γνωστός δημοσιογράφος του ΝΤV, ο Ρουσέν Τσακίρ.

Σαν βόμβα. Οι αποκαλύψεις της εφημερίδας «Ταράφ» στις 20 Ιανουαρίου έπεσαν σαν βόμβα. Το σχέδιο «Βαριά» το οποίο αποτελείται από 5 χιλιάδες σελίδες καταρτίστηκε τον Μάρτιο του 2003 στο πλαίσιο ενός σεμιναρίου με τη συμμετοχή 162 αξιωματικών και προέβλεπε, σύμφωνα με την «Ταράφ», βομβαρδισμό δύο τζαμιών, ένταση στο Αιγαίο με κατάρριψη τουρκικού αεροσκάφους με τρόπο που να φαίνεται ότι καταρρίφθηκε από ελληνικό πολεμικό, καθώς και κατάληψη ελληνικού τμήματος του Έβρου. Η «Ταράφ» αποκάλυψε μάλιστα λίστες που φέρεται να διατηρούσε ο στρατός για δημοσιογράφους που θα επωφελούνταν από τη νέα κατάσταση και δημοσιογράφους που θα συλλαμβάνονταν. Ο Ερντάλ Γκιουβέν μόλις έμαθε ότι το όνομά του ήταν στην «λίστα των κακών» άρχισε να γελά. Ο Ρουσέν Τσακίρ ο οποίος είναι κι αυτός στη λίστα εξαγριώθηκε και δήλωσε ότι κάποια στιγμή «θα ζητήσει τον λογαριασμό». «Εγώ είναι δημοκράτης και αριστερός, και έδωσα αγώνα εναντίον του στρατού. Δεν θα ξεχάσω πως κάποιοι προσπάθησαν να αμαυρώσουν το όνομά μου», μου λέει.

Λεπτομέρειες. Η «Ταράφ» συνέχισε να αποκαλύπτει λεπτομέρειες του σχεδίου και τις επόμενες μέρες. «Θέλουν να μας εξοντώσουν», είναι η άποψη που κυριαρχεί εντός της κυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Ωστόσο ο στρατός έγινε έξαλλος. «Είναι δυνατόν ο στρατός ο οποίος διατάζει τους στρατιώτες του να επιτίθενται φωνάζοντας “Αλλάχ, Αλλάχ” να επιτίθεται στον οίκο του Αλλάχ;», είπε ο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, χτυπώντας μάλιστα το χέρι του στο τραπέζι. Ο στρατός υποστηρίζει ότι σεμινάριο έγινε όντως τον Μάρτιο του 2003, όμως στο πλαίσιό του δεν καταρτίστηκαν σχέδια αλλά σενάρια τα οποία δεν ήταν προς εφαρμογή. Υποστηρίζει μάλιστα ότι κατά τη δημοσίευσή τους έγιναν προσθήκες.

Το ερώτημα που τίθεται για άλλη μια φορά είναι αν το σχέδιο είναι ή όχι πραγματικό. «Ποιον πρέπει να πιστέψουν τα 70 εκατ. Τούρκων;» διερωτάται Τούρκος αρθρογράφος. Ο Τζενγκίς Τσαντάρ της «Ραντικάλ» λέει ότι είδε τα έγγραφα της «Ταράφ» ιδίοις όμμασι και έχουν την κόκκινη σφραγίδα με την ένδειξη «απόρρητο».

«Είναι δύσκολο να πει κανείς ότι είναι εξολοκλήρου φανταστικό. Δεν ξέρουμε ακόμη αν είναι μέρος ενός σχεδίου ή ενός σεναρίου. Είναι όμως μια πραγματικότητα ότι τα τελευταία τρία χρόνια- και ιδιαίτερα μετά το ημερολόγιο Ορνέκ το οποίο αποκάλυπτε τα σχέδια πραξικοπήματος “Φεγγαρόφως” και “Ξανθό Κορίτσι” το 2003 – δεν μπορεί να πει κανείς ότι δεν λαμβάνονταν τέτοιες πρωτοβουλίες», μου λέει ο έγκυρος αρθρογράφος της «Ραντικάλ» Ερντάλ Γκιουβέν. Δεν αποκλείει κάποιο μέρος του να είναι πραγματικό και κάποιο όχι, όπως για παράδειγμα το μέρος που αφορά την Ελλάδα. «Δεν υπάρχει ένταση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας αλλά στο Αιγαίο υπάρχουν ακόμη προβλήματα, γι΄ αυτό και δεν αποτελεί έκπληξη να γίνονται τέτοια σενάρια με στόχο τη διατήρηση της ετοιμότητας του στρατού», λέει ο Ερντάλ Γκιουβέν. Η Νουράι Μερτ εκφράζει ωστόσο έκπληξη λέγοντας πως το θεωρεί εκτός πραγματικότητας: «Αν κάποιοι το σχεδίασαν, τότε είναι αδαείς.

Όχι μόνο παιχνίδια πολέμου δεν μπορούν να παίξουν αλλά ούτε καν τάβλι!».

Απρόβλεπτη παρτίδα σκακιού.

O Ρουσέν Τσακίρ εκτιμά ότι αυτήν τη στιγμή διεξάγεται ένας «πόλεμος εξουσίας ο οποίος πότε πότε σκληραίνει», ωστόσο σε αυτήν τη φάση δεν μπορεί να προβλέψει κανείς που θα καταλήξει. Η Ασλί Αϊντίντασπας της «Μιλιέτ» εκτιμά ότι στην Άγκυρα διεξάγεται ένα παιχνίδι «σκακιού». Από τη μια οδηγούνται στρατηγοί σε πολιτικά δικαστήρια στο πλαίσιο της δίκης Εργκένεκον και από την άλλη το Συνταγματικό Δικαστήριο απαντά με ακύρωση της νομοθεσίας που επιτρέπει την προσαγωγή στρατιωτικών σε πολιτικά δικαστήρια. Το κυβερνών κόμμα ετοιμάζει τώρα το σχέδιο Β: τροποποίηση του Συντάγματος με τρόπο ώστε να περιορίζονται περισσότερο οι εξουσίες του στρατού αλλά και να περιορίζεται η δυνατότητα κλεισίματος κομμάτων.

Αν στρατός και κυβερνών κόμμα δεν συμβιβαστούν, αναμένονται πιο δύσκολες μέρες.

Δεν το επιτρέπει η διεθνής συγκυρία.

Όλοι συμφωνούν ότι ο ρόλος του στρατού έχει περιοριστεί και όσο περνάει ο καιρός αποδυναμώνεται ακόμη περισσότερο. Η Νουράι Μερτ δεν θεωρεί ωστόσο ότι ο νέος ρόλος του στρατού καθορίστηκε από τις επιθέσεις της κυβέρνησης Ερντογάν εναντίον του.

«Δεν υπάρχουν πλέον οι συνθήκες για να εκδηλωθεί πραξικόπημα για τον λόγο ότι δεν το επιτρέπει η διεθνής συγκυρία. Τα πραξικοπήματα που έγιναν στην Τουρκία μέχρι σήμερα δεν τα έκανε ο τουρκικός στρατός μόνος του αλλά είτε είχε εξωτερική στήριξη είτε αποδοχή από εξωτερικές δυνάμεις. Σήμερα εκείνη η εποχή δεν συνεχίζεται γι΄ αυτό και η αντιπαράθεση με τον στρατό έχει γίνει εύκολη».