Τσιλιόπουλος Ευθύμιος
Πολλοί δυτικοί αναλυτές αναρωτιούνται ήδη “ποιος φταίει γι’ αυτό” και “τι θα γίνει μετά”, σε μία ενδεχόμενη νίκη Ερντογάν. Κι αυτό, επειδή βλέπουν την αντιδυτική χροιά και την κλίση προς τους εχθρούς των ΗΠΑ, κατά συνέπεια και μια τάση για ρήξη με το δυτικό στρατόπεδο. Όπως πολλοί παρατηρητές εκτός Τουρκίας, έτσι και οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες στην Άγκυρα θέλουν να μάθουν εάν η μετεκλογική Τουρκία θα επιστρέψει στη Δύση, ή θα κινηθεί κι άλλο προς τη Ρωσία και την Κίνα.
Για την Ελλάδα, ο Ερντογάν μπορεί να είναι ίσως το μικρότερο κακό, καθώς η αντιπολίτευση υπερθεματίζει σε επεκτατική πολιτική. Και στο κάτω-κάτω ο Ερντογάν είναι ο εχθρός που γνωρίζουμε, όχι αστάθμητος παράγων. Ο πιθανός διάδοχος του μπορεί να κινηθεί προς κάποιου είδους συμφιλίωση με τη Δύση που θα αποδυναμώσει την γεωστρατηγική σημασία της Ελλάδος.
Το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών, όμως, θα καθοριστεί από την οικονομία, όχι από τη γεωπολιτική. Οι περισσότεροι Τούρκοι ανησυχούν για τον πληθωρισμό, η εξωτερική πολιτική παίζει μικρό ρόλο. Και στη Δύση μιλάμε για πληθωρισμό, αλλά η κλίμακα στην Τουρκία είναι ποιοτικά διαφορετική. Οι Τούρκοι παρακολουθούν τις τιμές να αυξάνονται σχεδόν σε καθημερινή βάση και η κυβέρνηση “καίει” τα αποθέματα ξένου συναλλάγματος, καθώς προσπαθεί να αναβάλει την οξύτερη εκδήλωση της κρίσης για μετά τις εκλογές.
Όποιος κερδίσει στις 14 Μαΐου θα αναγκαστεί να διατηρήσει σχέσεις τόσο με τους δυτικούς αγοραστές τουρκικών προϊόντων, όσο και με Ρώσους και Κινέζους προμηθευτές. Καλώς ή κακώς, αυτοί οι συμπληρωματικοί δεσμοί αποτρέπουν μια ριζική γεωπολιτική αναδιάταξη ή υπό τον Ερντογάν, ή υπό τον διάδοχό του. Και για την Ελλάδα θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι δεν θα αλλάξει κάτι ριζικά στις σχέσεις μας με την γείτονα και την απειλή που συνιστά για εμάς.
Πιθανότερος νικητής ο Ερντογάν;
Η αλήθεια είναι ότι οι προβλέψεις για το αποτέλεσμα αποτελούν εικασίες. Ο Ερντογάν έχει περισσότερες πιθανότητες να παραμείνει στην εξουσία για τρίτη πενταετή θητεία από ό,τι έχει να κερδίσει ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Κιλιτσντάρογλου. Ποιοι, όμως, είναι οι παράγοντες που θα καθορίσουν αν θα παραμείνει στην εξουσία; Σε περίπτωση που ο Ερντογάν σημειώσει νόμιμη νίκη, αυτή θα αποδοθεί στις απαιτήσεις των ψηφοφόρων. Η πλειοψηφία των Τούρκων δεν θα δώσουν προτεραιότητα στο κράτος δικαίου, τη δημοκρατία και άλλα ζητήματα διακυβέρνησης.
Αν το έκαναν, δεν θα βλέπαμε τον Ερντογάν να φτάνει στις δημοσκοπήσεις στο 40% και πλέον. Αντίθετα, οι ψηφοφόροι κινούνται κυρίως με κριτήριο ποιος πιστεύουν ότι θα εξυπηρετήσει τα οικονομικά τους συμφέροντα και το “μεγαλείο” της Τουρκίας. Για να ανταποκριθεί σ’ αυτά, ο Ερντογάν άνοιξε τις κάνουλες των παροχών τις τελευταίες εβδομάδες: επιδόματα για συνταξιούχους, δωρεάν φυσικό αέριο στα νοικοκυριά και αυξήσεις στον κατώτατο μισθό. Και βέβαια πυκνές αναφορές στα τουρκικά οπλικά συστήματα και στο κύρος της Τουρκίας στον κόσμο.
Ο Κιλιτσντάρογλου δεν είναι σε θέση να πείσει τους ψηφοφόρους ότι θα δώσει μεγαλύτερες παροχές. Ο Ερντογάν είναι ήδη σε θέση να επιδείξει τέτοιες “γαλαντομίες” και έτσι να δελεάσει τους ψηφοφόρους. Ελέγχει, άλλωστε, τους κρατικούς πόρους, που ήδη χρησιμοποιεί για την εξαγορά των ψηφοφόρων. Αντίθετα, με τους Γάλλους και τους Ισραηλινούς που κατέβηκαν στους δρόμους για ζητήματα που θεωρούν ότι απειλούν την δημοκρατία, οι Τούρκοι δεν πρόκειται να κάνουν κάτι παρόμοιο, για πολλούς λόγους. Ακόμη και εάν κάποιοι Τούρκοι το αποτολμούσαν, ο Ερντογάν πιθανότατα θα κατέφευγε στην ωμή βία για να τους καταστείλει, όπως συνέβη κατά τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζί το 2013.
Θνησιγενής συμμαχία
Η “Εθνική Συμμαχία”, τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης που συνασπίστηκαν, πήραν την απόφαση να προτείνουν τον Κιλιτσντάρογλου μετά από πολλές εσωτερικές διαμάχες. Το αντιπολιτευόμενο μπλοκ δεν έδωσε ποτέ προτεραιότητα σε ζητήματα κράτους δικαίου και δημοκρατικής διακυβέρνησης. Αντίθετα, έχει εστιάσει στο πως θα μοιράσει τα πολιτικά λάφυρα.
Η διαδικασία επιλογής του υποψηφίου προέδρου μετατράπηκε σε μια δυσλειτουργική διαμάχη και παραλίγο να διαλύσει τη Συμμαχία. Δεδομένου ότι η κύρια προεκλογική υπόσχεσή της είναι να επιστρέψει η Τουρκία σε κοινοβουλευτικό σύστημα από το προεδρικό, αναρωτιέται κανείς γιατί οι ηγέτες της Συμμαχίας πολέμησαν τόσο σκληρά για το ποιος θα είναι ο κοινός υποψήφιος!
Εάν ο στόχος ήταν να νικηθεί ο Ερντογάν και να αποκατασταθεί το κράτος δικαίου και το κοινοβουλευτικό σύστημα, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι υποψήφιος θα έπρεπε να είναι ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρεμ Ιμάμογλου, ως δημοφιλέστερη επιλογή. Αντίθετα, η επιμονή του Κιλιτσντάρογλου να είναι αυτός υποψήφιος αποκαλύπτει τα όρια των δημοκρατικών προτεραιοτήτων της τουρκικής αντιπολίτευσης.
Έριδες εξ αρχής
Η έντονη αντιπαλότητα για την ανάδειξη του υποψηφίου έχει αντικατοπτριστεί στις συζητήσεις για τον καθορισμό της λίστας των υποψηφίων βουλευτών. Μέχρι τις 2 Απριλίου (όταν όλα τα κόμματα έπρεπε να υποβάλουν τις λίστες υποψηφίων βουλευτών), το κέντρο της διαμάχης ήταν η έντονη διαπραγμάτευση για το ποιο κόμμα της Συμμαχίας θα διέθετε τις περισσότερες έδρες. Αυτό έστειλε το μήνυμα στους ψηφοφόρους, αυτό που γνωρίζουν, πως οι πολιτικοί και τα κόμματα ενδιαφέρονται μόνο να εξασφαλίσουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξουσία.
Η ύπαρξη δύο ανεξάρτητων υποψήφιων, νερώνει την αντι-Ερντογάν ψήφο, όπως και τις πιθανότητες να νικήσει ο Ερντογάν στον πρώτο γύρο. Το πιο σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι οι υποψηφιότητες του Μουχαρέμ Ιντζέ, ο οποίος αντιπαρατέθηκε στον Ερτνογάν το 2018 και απέτυχε οικτρά και του Σινάν Ογκάν θεωρείται ότι υποκινήθηκαν από τον Ερντογάν για να διχάσουν το στρατόπεδο της αντιπολίτευσης. Αν νικήσει ο Ερντογάν, θα φανεί ότι οι ψηφοφόροι έχουν απογοητευτεί σοβαρά από τις πολιτικές ελίτ της αντιπολίτευσης, που έκαναν ό,τι καλύτερο για να ηττηθούν από τον Ερντογάν! Η υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου, άλλωστε, είναι άτονη και φθαρμένη.
Βρώμικα κόλπα και νοθεία
Φυσικά, υπάρχουν και οι βρώμικες πρακτικές, που μπορεί να καθορίσουν το ποιος θα κερδίσει τελικά την προεδρία. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες να χρησιμοποιηθούν αντιδημοκρατικά μέσα από τον Ερντογάν και τους κρατικούς μηχανισμούς για να του εξασφαλίσουν μια τρίτη θητεία. Επιπλέον η ερήμωση των σεισμοπαθών περιοχών δίνει μεγάλη ευκαιρία για νόθευση του αποτελέσματος. Όπως έχει ήδη παρατηρηθεί, οι αγνοούμενοι ακόμη είναι δεκάδες χιλιάδες. Επίσης η καταστολή στις περιοχές που κατοικούν Κούρδοι θα χρησιμεύσει ώστε και εκεί να νοθευτούν οι κάλπες.
Από πολλές απόψεις αυτό είναι ήδη εμφανές. Το Ανώτατο Εκλογικό Συμβούλιο έχει ήδη αποδεχθεί την αντισυνταγματική υποψηφιότητα του Ερντογάν για τρίτη θητεία. Επιπλέον, η ελευθερία του Τύπου σχεδόν δεν υπάρχει και η πρόσβαση στην κάλυψη των ΜΜΕ περιορίζεται σε αυτά που είναι ήδη αποκλειστικά υπέρ του Ερντογάν. Μια δική του τρίτη θητεία πιθανότατα θα στραγγαλίσει ό,τι απομένει από την παραπαίουσα δημοκρατία. Ο Ερντογάν θα χρησιμοποιήσει αυτή την ευκαιρία για να πατάξει τις ελάχιστες επικριτικές φωνές που έχουν απομείνει στα ΜΜΕ και στον δημόσιο χώρο, ενώ ταυτόχρονα θα προσπαθήσει να ανοίξει νέα σελίδα με τη Δύση.
Με όποιο μέσο και αν είναι σε θέση ο Ερντογάν να εξασφαλίσει τη νίκη, τόσο η Ουάσιγκτον, όσο και η Ευρώπη, πιθανότατα θα επιλέξουν να παραμείνουν σιωπηλοί παρατηρητές και να βρουν νέους τρόπους να συνεργαστούν μαζί του, με βάση τα αντίστοιχα συμφέροντά τους. Εάν η επανεκλογή του θεωρηθεί παράνομη, μην περιμένετε από τη Δύση να προχωρήσει σε καταγγελίες ή σε κάτι παρόμοιο! Μια επανεκλογή Ερντογάν πιθανότατα θα οδηγήσει σε παλιούς τρόπους για να μην τον “θυμώσουν” και τον σπρώξουν ακόμη περισσότερο μακριά από τη Δύση και πιο βαθιά στην αγκαλιά της Ρωσίας και της Κίνας…
Δημοσίευση σχολίου