Αγγελος Συρίγος*
Οι πρώτες παραβιάσεις ελληνικού εναέριου χώρου από τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη σημειώθηκαν τον Μάιο του 1964 και συνδέονταν με την ένταση που επικρατούσε τότε στην Κύπρο. Επειτα από μια περίοδο ανάπαυλας, συνεχίσθηκαν από τον Σεπτέμβριο έως και τον Νοέμβριο του 1967. Είχε προηγηθεί η αποτυχημένη συνάντηση κορυφής του Εβρου μεταξύ της στρατιωτικής κυβερνήσεως της Ελλάδος και της πολιτικής ηγεσίας της Τουρκίας. Πριν από το μοιραίο επεισόδιο της Κοφίνου, οι Τούρκοι θέλησαν να διαπιστώσουν τα όρια αντιδράσεων της ελληνικής πλευράς.
Τον Απρίλιο του 1975 η Τουρκία ζήτησε από την Ελλάδα να περιορίσει στα 6 ναυτικά μίλια τον ελληνικό εθνικό εναέριο χώρο, ταυτίζοντας τα όριά του με αυτά της αιγιαλίτιδας ζώνης. Εκτοτε άρχισε να αμφισβητεί εμπράκτως τον ελληνικό εναέριο χώρο στην έκταση μεταξύ 6 και 10 μιλίων, σποραδικά στην αρχή. Από το 1978 περιέλαβε στον σχεδιασμό των αεροναυτικών ασκήσεών της και τον χώρο μεταξύ 6 και 10 μιλίων. Συστηματικές παραβιάσεις άρχισαν τη δεκαετία του 1980 ενώ από τη δεκαετία του 1990 έγιναν καθημερινή ρουτίνα. Κάποια στιγμή οι παραβιάσεις έπαψαν να περιορίζονται στη ζώνη των 6 με 10 μιλίων και προχώρησαν σε όλο το εύρος του εναέριου χώρου. Τις παραβιάσεις ακολούθησαν υπερπτήσεις, συνήθως σε μεγάλο ύψος πάνω από μικρά νησιά, ενώ πιο σπάνιες είναι πάνω από μεγάλα νησιά. Πριν από τρία χρόνια άρχισαν παραβιάσεις και από τα τηλεκατευθυνόμενα αεροσκάφη, τα drones. Τους τελευταίους μήνες είχαμε, ύστερα από πολλές δεκαετίες, παραβιάσεις και στην παραποτάμια περιοχή του Εβρου.
Η ρίζα του προβλήματος είναι η ρύθμιση που έκανε η Ελλάδα τη δεκαετία του 1930 να θεσπίσει μεταξύ 6 και 10 ν. μιλίων εθνικό εναέριο χώρο πάνω από διεθνή ύδατα. Η Σύμβαση, όμως, του Σικάγου για τη Διεθνή Αεροπλοΐα το 1944 καθιέρωσε ως κανόνα ότι ο εναέριος χώρος υπάρχει μόνον πάνω από χερσαία εδάφη και χωρικά ύδατα. Ουδείς ασχολήθηκε με το παράδοξο της επεκτάσεως του ελληνικού εναέριου χώρου πάνω από διεθνή ύδατα. Το 1975 η Τουρκία αποφάσισε να το εκμεταλλευθεί. Επειδή η ελληνική πλευρά αισθανόταν ότι δεν είχε τόσο ισχυρή θέση στο διεθνές δίκαιο, δεν κατέρριψε, όπως ήταν αυτονόητο, τα τουρκικά αεροσκάφη όταν παραβίαζαν την περιοχή μεταξύ 6 και 10 μιλίων. Φυσικά δεν τα κατέρριψε ούτε όταν άρχισαν να παραβιάζουν τον εναέριο χώρο κάτω από τα 6 μίλια. Θα ήταν σαν να αποδέχεται ότι ο εναέριος χώρος μας είναι 6 μίλια και για αυτό αντιδράσαμε τότε και όχι πιο πριν.
Η λύση ήταν απλή: ταύτιση του ελληνικού εναέριου χώρου με τα χωρικά ύδατα. Η ταύτιση μπορούσε να γίνει με δύο τρόπους: είτε με μείωση του εναέριου χώρου στα 6 μίλια, οπότε οι κυβερνώντες θα κατηγορούντο για μειοδοσία· είτε με αύξηση των χωρικών υδάτων στα 10 μίλια, οπότε υπήρχε κίνδυνος πολέμου με την Τουρκία. Προτιμήθηκε να στέλνουμε τα ελληνικά μαχητικά να αναχαιτίζουν τα αντίστοιχα τουρκικά με τις κατά καιρούς μοιραίες απώλειες.
Ουδέποτε γνωστοποιήθηκαν στην τουρκική πλευρά κάποια όρια πέραν των οποίων θα υπήρχαν συνέπειες άλλες από την αναχαίτιση ή την εικονική αερομαχία. Οι Τούρκοι πιέζοντας με σταθερότητα διεύρυναν σε βάθος χρόνου το πεδίο ανοχής της Ελλάδος. Οι παραβιάσεις κατέληξαν υπερπτήσεις πάνω από μεγάλα νησιά.
Σήμερα η Τουρκία γνωρίζει ότι μπορεί με ασφάλεια (δηλαδή χωρίς κίνδυνο πολεμικού επεισοδίου) να μας καταπονεί ψυχολογικά.
Εάν δεν καταλάβουμε πώς λειτουργεί ο υπόλοιπος κόσμος, θα συνεχίσουμε να παραμένουμε αυτάρεσκα επαναπαυμένοι στις βεβαιότητές μας. Ας δούμε τη Σουηδία. Διαμαρτύρεται για τις παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου από ρωσικά μαχητικά. Πόσες ήταν; Από το 2013 έως το 2019 τέσσερις (4)! Η ελληνική στάση όλα αυτά τα χρόνια είναι αντιπροσωπευτική της αντιλήψεως που μας έχει φτάσει μέχρι εδώ στα ελληνοτουρκικά: να συγκεντρώνουμε υποτιμητικές πρωτιές σε πλείστους όσους τομείς όσον αφορά την κυριαρχία μας και την εφαρμογή του διεθνούς δικαίου. Εχεις τα δικαιώματά σου, μόνον στον βαθμό που νοιάζεσαι και μπορείς να τα υπερασπιστείς.
* Ο κ. Αγγελος Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής, βουλευτής της Ν.Δ. στην Α΄ Αθηνών.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου