Αλέξανδρος Θ. Δρίβας*
Οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις, έχουν μεγάλη ιστορία. Μεγάλο μέρος αυτής της ιστορίας, στηρίχθηκε σε βρετανικές εμμονές που κληρονόμησαν οι ΗΠΑ με το τέλος του Β′ Παγκοσμίου και την αυγή του Ψυχρού Πολέμου. Από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και μετά, προέκυψε σταδιακά ένας διάλογος για το μέλλον των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας.
Η Μέση Ανατολή και τα αμερικανικά συμφέροντα εκεί, ανανέωσαν τη χρησιμότητα της Τουρκίας για τις ΗΠΑ. Το 2003 ήταν κομβικό έτος για τις σχέσεις Ουάσινγκτον-Άγκυρας καθώς η Τουρκία έδειξε να μην ταυτίζεται με τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. Αργότερα, η εποχή Ομπάμα έδωσε νέα πνοή τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. Αυτές στηρίχθηκαν σε έναν μύθο:
Σύμφωνα με αυτόν, ο Ερντογάν θα μπορούσε να εξάγει ένα πολίτευμα στη Μέση Ανατολή, το οποίο θα συγκέραζε το ισλάμ με τους δυτικούς θεσμούς. Αυτή η πίστη έφερε άσχημα αποτελέσματα στις ΗΠΑ και η Τουρκία οδηγήθηκε στην ασυδοσία. Ο κατευνασμός από πλευράς Ομπάμα-Κέρι-Μπάϊντεν έφτασε σε τέτοιο σημείο ώστε να συρθεί το Ισραήλ και να ζητήσει συγγνώμη για το περιστατικό με τον Στολίσκο στη Γάζα. Προβληματισμοί για τη συμπεριφορά της Τουρκίας υπάρχουν εντός των ΗΠΑ και στα 18 έτη του 21ου αιώνα. Ωστόσο, μόνο ένας από τους 3 προέδρους που ανέλαβαν την εξουσία των ΗΠΑ έδρασε με βάση τα αμερικανικά συμφέροντα τα οποία δεν μπορούν να είναι συμβατά με αναθεωρητικές, νεοθωμανικές και ηγεμονικές πολιτικές της Τουρκίας ή οποιασδήποτε άλλης χώρας. Ο πάστορας που κρατείται παρανόμως στην Τουρκία είναι σοβαρός λόγος αλλά οι ΗΠΑ δε θα χτυπούσαν την τουρκική οικονομία για έναν πάστορα.
Η ανάκτηση της αποτρεπτικής φήμης των ΗΠΑ σε όλον τον πλανήτη σε συνδυασμό με την αναζωπύρωση ζητημάτων που αφορούν τη Συρία σε μια στιγμή που επανεξελέγη ο Ερντογάν στην Τουρκία, μας διαβεβαιώνουν ότι οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις θα επανέλθουν πολύ δύσκολα στην ομαλότητα καθώς η στρατηγική επιλογή του ΑΚΡ για ισχυρούς δεσμούς με Ιράν, Κατάρ, Ρωσία και Κίνα δεν είναι συμβατή ούτε με το ΝΑΤΟ, ούτε με τα αμερικανικά συμφέροντα.
Τέλος, τώρα θα μετρήσουμε και θα αξιολογήσουμε την ″ρωσοτουρκική φιλία”. Μάλιστα, οι κυρώσεις των ΗΠΑ έρχονται σε μια περίοδο που η τουριστική δραστηριότητα δεν μπορεί να δώσει οφέλη στην Τουρκία (αντίθετα, θα μπορούσε να της δώσει αν οι κυρώσεις αυτές λάμβαναν χώρα τον Φεβρουάριο-Μάρτιο καθώς θα έπεφταν οι τιμές για το τουρκικό τουριστικό προϊόν και θα μετέτρεπαν την Τουρκία σε ελκυστικότατο προορισμό).
Το μεγάλο ενδιαφέρον που υπάρχει για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις την παρούσα στιγμή είναι το εξής: Θα συνεχίσουν οι ΗΠΑ να χτυπούν την τουρκική οικονομία; Καλό είναι να υποθέσουμε πως αυτό δε θα γίνεται για καιρό καθώς η διεθνής οικονομική δραστηριότητα θα επηρεάζεται. Εκτός και αν αυτή η πολιτική των ΗΠΑ έχει ως στόχο και τις επενδύσεις της Ρωσίας και τις ιρανοτουρκικές συναλλαγές. Ας μην ξεχνάμε πως το δολάριο κέρδισε έναντι του ευρώ. Σε κάθε περίπτωση, αν υποθέσουμε πως οι κυρώσεις και κάθε μορφής αντίμετρα, πλαισιώνονται από escalation mode, δεν είναι απίθανο να δούμε πολύ μεγαλύτερη ένταση ανάμεσα στις δύο χώρες.
* Διεθνολόγος, Μέλος ΑΗΕΡΑ Σόλων HJ04, μέλος Ομάδας Θαλάσσιας Στρατηγικής στο ΕΛΙΣΜΕ, Συντονιστής του Τομέα Ευρασίας & Νοτιοανατολικής Ευρώπης – Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων
Δημοσίευση σχολίου