Σωστή επικοινωνιακά και επί της ουσίας ήταν η «παρέμβαση» του Έλληνα πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα προς τον Τούρκο ομόλογό του, Αχμέτ Νταβούτογλου κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής ΕΕ-Τουρκίας, με αφορμή τη δραστηριότητα των τουρκικών μαχητικών στο Αιγαίο, σε συσχέτιση με το περιστατικό της κατάρριψης του ρωσικού μαχητικού Su-24 Fencer.Του Ζαχαρία Μίχα*
Σύμφωνα με τα ρεπορτάζ των ανταποκριτών στις Βρυξέλλες, ο κ. Τσίπρας είπε προς τον Νταβούτογλου: «Ευτυχώς οι πιλότοι μας δεν είναι τόσο νευρικοί όσο οι δικοί ας απέναντι στους Ρώσους», χαρακτηρίζοντας ως «ανόητο και αδιανόητο αυτό που συμβαίνει στο Αιγαίο: Ξοδεύουμε δισεκατομμύρια για εξοπλισμούς, εσείς για να παραβιάζετε και εμείς για να αναχαιτίζουμε». Είναι άραγε θέμα… νευρικότητας των πιλότων η κατάρριψη του Su-24 ή αποτέλεσμα συνειδητής πολιτικής που απλώς δεν βγήκε;
Για να καταλήξει: «Έχουμε τα πιο σύγχρονα οπλικά συστήματα στον αέρα και από κάτω δε μπορούμε να εντοπίσουμε τους διακινητές που πνίγουν αθώους ανθρώπους στο Αιγαίο», σε μια σαφή υπόμνηση των ευθυνών της Τουρκίας για την εκμετάλλευση της τραγωδίας που εξελίσσεται, για την εξυπηρέτηση στόχων της εξωτερικής της πολιτικής.
Αργά το βράδυ απάντησε ήρθε η απάντηση από τον Νταβούτογλου: «Τα σχόλια για τους πιλότους δεν συνάδουν με το πνεύμα της ημέρας. Αλέξη, ας εστιάσουμε στη θετική μας ατζέντα». («Comments on pilots by @atsipras seem hardly in tune with the spirit of the day. Alexis: let us focus on our positive agenda”).
Εάν η Ελλάδα δεν ήταν μια αφοσιωμένη ευρωπαϊκή χώρα – σε αυτοκαταστροφικά πλέον επίπεδα μήπως; – ο πολύς πρωθυπουργός της Τουρκίας δεν θα είχε το θράσος να ομιλεί για το «πνεύμα της ημέρας» και άλλα τινά.
Εάν για παράδειγμα η ελληνική ηγεσία και η Αεροπορία λειτουργούσε «στο πνεύμα των ημερών» και προχωρούσε σε καταρρίψεις τουρκικών αεροσκαφών, όλα θα ήταν πολύ διαφορετικά και ο Νταβούτογλου, αντί να γράφει εξυπνάδες στο Twitter, θα είχε δυσκολότερη δουλειά…
Να δοκιμάσει εάν μπορούσε να ακολουθήσει τη ρωσική στάση απέναντί του, δικαιολογώντας παράλληλα όσα συμβαίνουν στο Αιγαίο τις τελευταίες δεκαετίες και μάλιστα με το πεδίο που δημιούργησε… «το πνεύμα της ημέρας» να μην ασχολείται ουσιαστικά, ανακαλύπτοντας στην πορεία ότι η τακτική της δημιούργησε μια συγκεκριμένη εικόνα στην άλλη πλευρά, την εικόνα μιας αδύναμης και χωρίς θέληση να υπερασπιστεί τα εξωτερικά της σύνορα Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα οι προκλήσεις να πολλαπλασιάζονται και να βρίσκεται ενώπιον τετελεσμένων που αφορούν στο μεταναστευτικό.
Ο Νταβούτογλου όμως είχε κάθε λόγο να είναι ικανοποιημένος. Στριμωγμένος στη γωνία από τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν και αντιμετωπίζοντας την απροθυμία παρέμβασης των Αμερικανών που γνωρίζουν πολύ καλά το παιχνίδι της τουρκικής ηγεσίας με τον ισλαμικό εξτρεμισμό που έχει αιματοκυλίσει την περιοχή, δεν δείχνει να ενοχλείται και πολύ, καθώς οι Ρώσοι αναλαμβάνουν να «κοντύνουν» έναν μόνο στα λόγια σύμμαχο…
Αυτό τον σύμμαχο, για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο οι πάντες, πλην Ρωσίας, επιλέγουν να κατευνάζουν, με διάφορες δικαιολογίες, οι οποίες όσο λογικές και να ακούγονται στη ΝΑΤΟϊκή τους οπτική, στην πραγματικότητα δημιουργούν περισσότερα προβλήματα σε βάθος χρόνου από όσα επιλύουν.
Το πρότυπο αυτό δεν άλλαξε και πολύ την επαύριον της συνόδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το μήνυμα που έλαβε η Άγκυρα είναι ότι ακολουθώντας την πολιτική αυτή μπορεί να «παίρνει ανάσα» σε τακτικό επίπεδο από την πίεση που της ασκείται, καθώς οι εικόνες με τους Ευρωπαίου ηγέτες να χαριεντίζονται με τον Νταβούτογλου και όλοι να τελούν εν ευθυμία, σε κάτι τέτοιο παραπέμπει.
Η αναφορά στο τακτικό επίπεδο είναι σκόπιμη, αφού παρά τη γενική εικόνα του «τα πήρε όλα κι έφυγε» που δημιουργείται στην Ελλάδα, έχει ισχυρό αντίλογο και αυτό θα εκφραστεί σε κείμενο που ήδη επεξεργάζεται το ΙΑΑΑ-ISDA, το οποίο θα δημοσιοποιηθεί πολύ σύντομα, με λεπτομερείς αναφορές στην κατάσταση των σχέσεων ανάμεσα στην ΕΕ και την Τουρκία.
Ωστόσο, είναι σαφές για την Τουρκία, ότι όσο πιέζει, εκτός του ότι «παίρνει ανάσα» όταν είναι με την πλάτη στον τοίχο, κάθε φορά καταγάγει και από μια μικρή οριακή νίκη η οποία προστίθεται στην εικόνα. Πρόκειται για την ίδια προσεκτική τακτική που ακολουθεί η Τουρκία στο Αιγαίο.
Με διαρκή πίεση μέσω του στρατιωτικού εργαλείου, επιτυγχάνει οριακές μεταβολές στο status quo και εγγραφή στην ατζέντα νέων διεκδικήσεων, με αποτέλεσμα η απουσία «θεσμικής μνήμης» στην Ελλάδα να μην της επιτρέπει να αντιληφθεί άμεσα αυτή την αλλαγή.
Κάπου εκεί, με στόχο να επιτευχθεί και να καταγραφεί η οριακή αλλαγή και η εγγραφή νέων αναθεωρητικών βλέψεων, εν όψει της πρόβλεψης για την επιβολή διεξαγωγής κάποιας διαδικασίας διαπραγμάτευσης, η Άγκυρα χρησιμοποιεί και την απειλή χρήσης βίας, ποντάροντας στην εικόνα που έχει σχηματίσει για τους Έλληνες, ότι «υποχωρούν για καλό της ειρήνης», μια εξόχως αποτυχημένη αναφορά για έναν εξαιρετικά ευφυή άνθρωπο, όπως ο πρώην υπουργός Εξωτερικός, Θεόδωρος Πάγκαλος, την εποχή των Ιμίων. Η στάση αυτή έχει τροφοδοτήσει διαχρονικά τον τουρκικό αναθεωρητισμό.
Δυστυχώς, παρόμοια σφάλματα διαπράττει και η Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία αργά αλλά σταθερά, παρουσιάζει σημάδια παρακμής, ενώ το μέγεθος και η οικονομική της ισχύ, παρά τα τεράστια προβλήματα, θα έπρεπε να της εξασφάλιζαν έναν εντελώς διαφορετικό ρόλο στις διεθνείς υποθέσεις. Σε τελική ανάλυση, θα έπρεπε πρώτα να δει αποτελέσματα από την Άγκυρα και μετά να προχωρήσει σε τόσο μαζικά ανταλλάγματα.
Σε αυτό το κλίμα, η Αθήνα επιδεικνύει πάλι διπλωματική ακαμψία και παντελή αποτυχία αξιοποίηση της συγκυρίας με τη δήλωση Λαβρόφ για τις παραβιάσεις στο Αιγαίο, επιχειρώντας να τελειώσει τώρα αυτή την πρακτική, σε μια συγκυρία, επικοινωνιακά αλλά και ουσιαστικά, η οποία μόνο ευνοϊκή δεν είναι για την Άγκυρα. Αυτό είναι το πρόβλημα, αφού στις Βρυξέλλες πήρε χρήματα (διόλου ευκαταφρόνητο ασφαλώς), επικοινωνιακή… λύτρωση για να ξεφύγει από την εικόνα της απομόνωσης και υποσχέσεις, αφού η εξέλιξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων δεν αξίζει καν αναφοράς.
Κι αν υπάρχει κάποιο σημείο στην ελληνική επιχειρηματολογία που είναι προβληματικό, η ανάληψη του ρίσκου να οδηγηθούμε σε κάποιου είδους ρύθμιση της κατάστασης, είναι ενδεχομένως προτιμότερο από το να συνεχίζεται αυτό που γίνεται μέχρι σήμερα.
Την Τουρκία να πιέζει διαρκώς, στο Αιγαίο τα μαχητικά να παίζουν τη γάτα με το ποντίκι και η πολιτική ηγεσία να αισθάνεται ότι έκανε τη δουλειά της επειδή χρησιμοποίησε μια πετυχημένη (;) ατάκα στη συνάντηση Τσίπρα-Νταβούτογλου, η οποία πέρασε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης…
*Ο Ζαχαρίας Μίχας είναι Διευθυντής Μελετών του Ινστιτούτου Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας (ΙΑΑΑ-ISDA)
πηγή
Δημοσίευση σχολίου