Η Ρωσία κλειδώνει τα ενεργειακά και στρατηγικά συμφέροντά της στον διαφιλονικούμενο Αρκτικό Ωκεανό
Κυριακίδης Νίκος
Στη συνάντηση που είχε πρόσφατα στο Κρεμλίνο ο Βλαντίμιρ Πούτιν για να παρασημοφορήσει τους διοικητές του στόλου της Μαύρης Θάλασσας μετά την προσάρτηση της Κριμαίας, αφού απέδωσε τα εύσημα στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις για τον επαγγελματισμό και την αποτελεσματικότητά τους, έκανε για μια ακόμα φορά νύξη στην Αρκτική. "Πρέπει τώρα να συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε τις ικανότητες των μονάδων μας στη μάχη. Και στην Αρκτική», είπε επί λέξει ο Ρώσος πρόεδρος. Τελευταία, οι αναφορές του στην Αρκτική έχουν πυκνώσει.
Το ρωσικό ενδιαφέρον για τον παγωμένο ωκεανό είναι μεγάλο και γνωστό από καιρό σ' όσους παρακολουθούν τις κινήσεις της Μόσχας. Το Κρεμλίνο θεωρεί γενικότερα την περιοχή στρατηγικής σημασίας για την αμυντική θωράκιση της Ρωσίας, κυρίως όμως θεωρεί στρατηγικής αξίας τους ανεκμετάλλευτους φυσικούς πόρους της αχανούς θάλασσας.
"Η Ρωσία ίσως απολέσει την εθνική κυριαρχία της σε περίπου 40 χρόνια αν αποτύχει να ορίσει με σαφήνεια τα εθνικά συμφέροντά της στην Αρκτική", είχε δηλώσει σε ανύποπτο χρόνο -πολύ πριν εκδηλωθούν η προς Ανατολάς επέκταση της δυτικής επιρροής και τα γεγονότα στην Ουκρανία- ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης Ντμίτρι Ρογκόζιν. "Αν δεν το κάνουμε τώρα, θα χάσουμε τη μάχη για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της Αρκτικής, που σημαίνει ότι θα χάσουμε μια μεγάλη μάχη για την προάσπιση του δικαιώματός μας στην εθνική ανεξαρτησία και κυριαρχία", δήλωσε ο Ρογκόζιν, πρώην απεσταλμένος της Ρωσίας στο ΝΑΤΟ, προβλέποντας μάλιστα πως ως τα μέσα του 21ου αιώνα οι εθνικοί ανταγωνισμοί για τους φυσικούς πόρους της Αρκτικής θα γίνουν "εντελώς απολίτιστοι"...
Θησαυρός στον βυθό
Κάτω απ' τον βυθό του παγωμένου Αρκτικού Ωκεανού πιστεύεται ότι υπάρχει ένα απ' τα μεγαλύτερα ανεκμετάλλευτα αποθέματα υδρογονανθράκων στη Γη, πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Η αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία εκτιμά ότι αντιστοιχεί περίπου στο 20% των συνολικών παγκόσμιων αποθεμάτων.
Μόνον στη ρωσική αρκτική ζώνη πιστεύεται ότι υπάρχουν 100 δισεκατομμύρια τόνοι υδρογονανθράκων. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες, η μέχρι πρότινος πεπερασμένη τεχνολογία, το σχεδόν απαγορευτικό οικονομικό κόστος της εξερεύνησης κι ένα καθεστώς αδιευκρίνιστων κυριαρχικών δικαιωμάτων, κράτησαν μέχρι τώρα μακριά από την ανθρώπινη εκμετάλλευση -και απληστία- αυτό το τελευταίο απόκοσμο και αμόλυντο "σύνορο" του πλανήτη.
Πέντε χώρες που βρέχονται από τον Αρκτικό Ωκεανό, η Ρωσία, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Νορβηγία και η Δανία - Γροιλανδία έχουν εμπλακεί εδώ και χρόνια σε μια κλιμακούμενη, ατελέσφορη διαμάχη για το πώς θα χωρίσουν την παγωμένη θάλασσα σε ζώνες εκμετάλλευσης. Με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ, η θαλάσσια οικονομική ζώνη μιας χώρας περιορίζεται σε ακτίνα 200 ναυτικών μιλίων απ' την ακτογραμμή της. Το εύρος της ζώνης είναι δυνατόν να επεκταθεί μόνον εφόσον μπορεί να αποδειχθεί ότι η υφαλοκρηπίδα της ενδιαφερόμενης χώρας αποτελεί γεωλογική προέκταση του ηπειρωτικού τμήματός της. Απ' το 2007, η Ρωσία έχει οργανώσει πολλές επιστημονικές αποστολές για να αποδείξει ότι η υποθαλάσσια οροσειρά Λομονόσοφ της Αρκτικής είναι φυσική προέκταση της ρωσικής ενδοχώρας στον Αρκτικό Ωκεανό. Ρώσοι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η υποθαλάσσια κορυφογραμμή είναι η γεωλογική συνέχεια της ηπειρωτικής Σιβηρίας και ότι, ως εκ τούτου, η Λομονόσοφ δεν είναι αποκομμένη απ' το ρωσικό γεωλογικό πλάτωμα. Στις 3 Αυγούστου 2007, οι Ρώσοι τηλεθεατές είδαν τον ρομποτικό βραχίονα του βαθυσκάφους Mir-1 να "υψώνει" τη ρωσική σημαία στον πυθμένα του Αρκτικού Ωκεανού σε βάθος 4.261 μέτρων, σε μια συμβολική κίνηση ενδεικτική των προθέσεων της Μόσχας, με τον εκφωνητή μάλιστα ν' αναγγέλλει την "μετονομασία" της Αρκτικής σε "Ρωσική Θάλασσα"!
Η Gazprom στην πρωτοπορία...
Η Ρωσία έχει ήδη κάνει το πρώτο βήμα για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων του Αρκτικού Ωκεανού. Το περασμένο Δεκέμβριο η Gazprom άρχισε την εξόρυξη πετρελαίου στο κοίτασμα "Πριραζλόμναγια", στη Θάλασσα Πιτσόρα, ανοιχτά του αυτόνομου θύλακα της Νενετσίας στη ρωσική αρκτική τούνδρα, περίπου 1.800 χιλιόμετρα βορειανατολικά της Μόσχας. Πρόκειται για την πρώτη μεγάλης κλίμακας προσπάθεια της Ρωσίας να αξιοποιήσει τον πετρελαϊκό πλούτο της Αρκτικής. Η Gazprom έχει φυσικά τον πρώτο ρόλο εδώ, με τον διευθύνοντα σύμβουλό της Αλεξέι Μίλερ να διακηρύττει: "Γίναμε σκαπανείς της αξιοποίησης της ρωσικής υφαλοκρηπίδας στην Αρκτική. Η Gazprom είναι το προπύργιο της Ρωσίας στην Αρκτική"...
Το κοίτασμα "Πριραζλόμναγια" αντιστοιχεί σε περίπου 72 εκατομμύρια τόνους αργού πετρελαίου και ώς το 2020 ο όγκος της εξόρυξης εκτιμάται ότι θ' ανέρχεται σε ετήσια βάση στους 6 εκατ. τόνους. Μέχρι τότε η Μόσχα σχεδιάζει να επενδύσει στη ρωσική αρκτική ζώνη 62 δισεκατομμύρια δολάρια για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής. Σύμφωνα με τον υπουργό Περιφερειακής Ανάπτυξης Ιγκόρ Σλιουνάγιεφ, ένα μέρος των κεφαλαίων θα αντληθεί απ' τους μεγάλους ρωσικούς ομίλους, σημειώνεται ωστόσο πως, επί του παρόντος, δικαιώματα εξόρυξης στη ρωσική αρκτική ζώνη έχουν μόνον η Gazprom και η Rozyeft. Βάση της ρωσικής νομοθεσίας, μόνον εταιρείες με κρατική συμμετοχή σ' αυτές άνω του 50% κι όχι λιγότερα από πέντε χρόνια εμπειρίας στην υποθαλάσσια εξόρυξη επιτρέπεται να δραστηριοποιηθούν στην αρκτική ζώνη.
Προσεκτικές κινήσεις
Ωστόσο, οι όροι του παιχνιδιού ενδέχεται πολύ σύντομα ν' αλλάξουν και οι παίκτες να γίνουν περισσότεροι. Ο Πούτιν στήνει το δίκτυο αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων της Αρκτικής με πολύ προσεκτικές κινήσεις. Η κατάκτηση του ενεργειακού πλούτου του παγωμένου ωκεανού είναι ένα επικών διαστάσεων στρατηγικό αναπτυξιακό σχέδιο, που κατά τους υπολογισμούς της ρωσικής κυβέρνησης απαιτεί κεφάλαιο άνω των 360 δισ. ευρώ τα επόμενα 30 χρόνια. Η Μόσχα δεν κρύβει την πρόθεσή της να ανοίξει την πόρτα και στους ιδιώτες ώστε να επιταχυνθεί η πετρελαϊκή εξερεύνηση της περιοχής.
"Κατά τη γνώμη μου, αυτοί οι περιορισμοί καθηλώνουν την ανάπτυξη της παραγωγής. Πρέπει να δούμε τι μπορούμε να κάνουμε για να διευρύνουμε τις ευκαιρίες στην Αρκτική", έχει πει παλαιότερα ο Πούτιν.
Η Ρωσία είναι αποφασισμένη να αναπτύξει μακρόπνοες στρατηγικές συμμαχίες σε διακρατικό όσο και σε εταιρικό επίπεδο για να "κλειδώσει" τα συμφέροντά της στην Αρκτική. Πριν δύο χρόνια η Rozyeft έκλεισε δυο σημαντικά ντιλ για την πετρελαϊκή εξερεύνηση του Αρκτικού Ωκεανού με τον αμερικανικό πετρελαϊκό κολοσσό ExxonMobile και τον ιταλικό ενεργειακό όμιλο ENI. Οι εταιρίες θα επενδύσουν πάνω από 80 δισ. ευρώ στη ρωσική αρκτική ζώνη και θα έχουν μερίδιο 30% απ' τα πετρελαϊκά έσοδα. Στο ίδιο πλαίσιο ανήκει κι η συμφωνία ύψους 43,3 δισ. ευρώ της ίδιας ρωσικής εταιρείας με τον κρατικό πετρελαϊκό όμιλο της Νορβηγίας Statoil, με σκοπό την πετρελαϊκή εξερεύνηση της Θάλασσας Μπάρεντς και τριών ρωσικών "οικοπέδων" στη Θάλασσα του Οκχότς. Με βάση τη συμφωνία, η Statoil θα χρηματοδοτήσει εξ ολοκλήρου τις απαιτητικές γεωλογικές έρευνες στις παγωμένες θάλασσες. Επιστέγασμα των παραπάνω συμφωνιών θα πρέπει να θεωρείται το μνημόνιο συνεργασίας που υπέγραψε πέρυσι τον Απρίλιο στο Άμστερνταμ, παρουσία του Πούτιν και του Ολλανδού πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, ο ολλανδικών συμφερόντων πολυεθνικός κολοσσός Shell με την Gazprom, για την πετρελαϊκή εξερεύνηση και ανάπτυξη της ρωσικής αρκτικής ζώνης.
Ρωσικό τείχος στους πάγους
Δεν θα μπορούσε φυσικά η εκστρατεία εκμετάλλευσης του ενεργειακού πλούτου της Αρκτικής να μην συνοδεύεται από την αντίστοιχη αύξηση της ρωσικής στρατιωτικής παρουσίας στην περιοχή. Η Μόσχα δεν έχει αφήσει καμία αμφιβολία για τις προθέσεις της στο ζήτημα αυτό. Το Κρεμλίνο σχεδιάζει να έχει αναπτύξει ώς το 2020 μια συνδυασμένη αμυντική δύναμη στην Αρκτική, αποτελούμενη από στρατό, ναυτικό, συνοριοφυλακή και ακτοφυλακή. Άμεσα, η Μόσχα θα στήσει 20 φυλάκια ελέγχου της θαλάσσιας συνοριογραμμής της στον παγωμένο ωκεανό με σκοπό, μεταξύ άλλων, να ελέγξει τη ναυσιπλοΐα στην περιοχή. Άλλωστε, μια ζώνη περίπου 2.500 χλμ απ' τα συνολικά 6.000 των θαλάσσιων οδών της Αρκτικής δεν καλύπτεται από τα ρωσικά ραντάρ.
Τον Φεβρουάριο, τα ρωσικά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι το Κρεμλίνο προχωρά στη σύσταση νέου επιτελείου των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων "με σκοπό να υπερασπιστεί τα στρατηγικά συμφέροντά της Ρωσίας στην περιοχή της Αρκτικής". Το νέο επιτελείο που θα ονομάζεται "Βόρειος Στόλος - Κοινή Στρατηγική Διοίκηση", θα είναι υπεύθυνο για τον Βόρειο Στόλο του ρωσικού Πολεμικού Ναυτικού και θα θέσει υπό τη δικαιοδοσία του τις διάφορες υφιστάμενες στρατιωτικές μονάδες και βάσεις της Αρκτικής, καθώς και τις νέες που θα δημιουργηθούν. Σημειώνεται ότι η "βασική αρχή της κρατικής πολιτικής για την Αρκτική", η οποία εγκρίθηκε από τη ρωσική Δούμα το 2009, χαρακτηρίζει "πρωταρχικό στόχο" τη σύσταση στρατιωτικής δύναμης αφιερωμένης αποκλειστικά στον παγωμένο ωκεανό. Στις αρχές του χρόνου, ο Ρώσος πρόεδρος έδωσε εντολή στον Ρογκόζιν να επικεντρώσει τις προσπάθειες της κυβέρνησης στη δημιουργία, το συντομότερο δυνατόν, των απαιτούμενων υποδομών ώστε να επιτραπεί άμεσα η ανάπτυξη ρωσικών στρατευμάτων στην Αρκτική...
πηγή
Δημοσίευση σχολίου