Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Θ. ΔΡΙΒΑ *
Η ελληνοτουρκική κρίση απέδειξε πως είναι περιφερειακή κρίση και όχι κάποια αυστηρά διμερής διαφορά. Αυτό έχει κινδύνους για τον Ελληνισμό αλλά και σημαντικές ευκαιρίες.
Στη θεωρία υπάρχει ένα πλαίσιο το οποίο επεξηγεί τη συμπεριφορά της Ελλάδας και της Τουρκίας και έχει πλαισιωθεί από τον Putnam και είναι γνωστό ως Putnam’s two-level game.
Με λίγα λόγια, αυτό το θεωρητικό πλαίσιο εξηγεί πως προσπαθούν οι ηγέτες να εξισορροπήσουν μια απόφαση εξωτερικής πολιτικής ανάμεσα στο εσωτερικό της χώρας τους και στη διεθνή πραγματικότητα στην οποία δεν υπάρχει η εσωτερική τάξη μιας χώρας (πχ Σύνταγμα). Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει μια ασταθή χώρα τόσο σε οικονομικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο.
Από την άλλη, έχει ανοικτά μέτωπα εκτός Τουρκίας που δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει. Αν ο στόχος του είναι να διατηρηθεί στην εξουσία, τότε πρέπει να φέρει ένα ”τρόπαιο” στην Τουρκία και να πάει άμεσα σε πρόωρες εκλογές καθώς ο χρόνος είναι εναντίον του λόγω φθοράς. Με άλλα λόγια, προτιμά να ακολουθήσει εσωτερικές επιταγές και κριτήρια σε μια απόφαση εξωτερικής πολιτικής.
Εν προκειμένω, έχει αποφασίσει να ακολουθήσει το double or nothing σε σχέση με την Ελλάδα. Πώς μπορεί να κάνει πίσω με τρόπο επωφελή για τον ίδιο αλλά και για τα ελληνικά συμφέροντα;
Στις 26/8/2020 το αμερικανικό κράτος εξέδωσε μια ταξιδιωτική οδηγία ”πορτοκαλί συναγερμού” η οποία αφορά Αμερικανούς πολίτες και σύσταση αποφυγής ταξιδιού σε περιοχές των τουρκοσυριακών συνόρων. Μάλιστα, μέσα στην ταξιδιωτική οδηγία προτρέπει τους Αμερικανούς πολίτες που πιθανώς ζουν εκεί ή σε άλλες περιοχές της Τουρκίας, να μην διαδηλώνουν καθώς στην Τουρκία η διαδήλωση έχει σχεδόν ποινικοποιηθεί.
Δεδομένης της εστίασης της προσοχής της Τουρκίας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, πολλοί εχθροί της κατοχικής δύναμης θα επιθυμούσαν να φθείρουν την Τουρκία, αιφνιδιάζοντάς την. Ο Ερντογάν δεν θέλει επ’ ουδενί χαμηλή ένταση σε εξωτερικά θέματα της Τουρκίας καθώς με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να κρατήσει την πολιτική και κοινωνική συνοχή.
Αν δεν του βγαίνει στην Ελλάδα και δεν επιθυμεί έναν πόλεμο καθώς θα αναλάβει τεράστιο κόστος, τότε πολύ απλά, ένα άλλο θέμα που είναι ”απειλή” για την Τουρκία, θα υποκαταστήσει το όνομα της Ελλάδας σε πρωτοσέλιδα του τουρκικού Τύπου και στη ρητορική του Τούρκου προέδρου και του επικίνδυνου κονκλαβίου του.
Η Συρία και γενικά το Κουρδικό Ζήτημα, συνιστούν την υπαρξιακή απειλή της Τουρκίας. Το ίδιο συμβαίνει και με τη Λιβύη στην οποία τα πράγματα φαίνεται να παίρνουν άλλη τροπή καθώς ο ίδιος ο Σάρατζ φαίνεται να κάνει δεύτερες σκέψεις σχετικά με τον εκβιασμό που του ασκεί ο Ερντογάν.
Οι πληροφορίες λένε οτι ο Σάρατζ μιλά τόσο με τη Γαλλία όσο και με τις ΗΠΑ και ίσως να είναι και αυτός ένας λόγος που η Ιταλία έχει αρχίσει να υιοθετεί πιο επιθετική ρητορική έναντι της Τουρκίας, αφήνοντας την ενοχλητική ουδετερότητα. Αν η Γαλλία και ο Σάρατζ έχουν εγγυηθεί τον έλεγχο πιθανού προσφυγο-μεταναστευτικού κύματος, τότε η Ιταλία έχει πολύ λιγότερα συμφέροντα να μοιραστεί με μια Τουρκία η οποία παραπαίει οικονομικά, ενώ το ενεργειακό παιχνίδι φαίνεται να έχει καθοριστεί από τις Exxon και Total πράγμα που σημαίνει οτι ΗΠΑ και Γαλλία έχουν συνεννοηθεί για την γαλλική προβολή ισχύος στην περιοχή.
Ο μόνος τρόπος για να κάνει ο Ερντογάν μια ”αξιοπρεπή έξοδο” από την παγίδα που έστησε ο ίδιος στον εαυτό του στο Αιγαίο, (αν έχουμε ως δεδομένη τη συνεχή ελληνική αποτροπή και σταθερή στάση για διερευνητικές επαφές μόνο για θαλάσσιες ζώνες και μόνο αν εξαφανιστούν τα τουρκικά πλοία μαζί με το Oruc Reis για το οποίο αναρωτήθηκε ο Κύριος Στόλτενμπεργκ) κρατώντας την πολιτικά επωφελή γι’ αυτόν ένταση στο εσωτερικό της Τουρκίας που θέλει πάντα έναν ”εξωτερικό ή εσωτερικό εχθρό να απειλεί την Μεγάλη Τουρκία”, τότε θα επινοήσει ένα άλλο μέτωπο το οποίο θα βάλει σε δεύτερο πλάνο την Ελλάδα.
Σε κάθε περίπτωση, οι πιθανότητες να κάνει κάτι τέτοιο ο Ερντογάν είναι λίγες καθώς εξελίσσεται όλο και περισσότερο σε έναν ηγέτη τύπου Σαντάμ Χουσεϊν. Επομένως, η πιο πιθανή κίνηση της Τουρκίας μέχρι και το τελευταίο δεκαήμερο του μήνα, είναι να αδειοδοτήσει την ΤΡΑΟ για έρευνες.
Η διεξαγωγή των ερευνών αυτών μπορεί να μην γίνει αλλά θα αποτελέσει ένα χαρτί για τον όποιον διάλογο γίνει (και όποτε αυτός γίνει) μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η θεωρία μας λέει οτι οι αυταρχικοί μεσανατολικοί ηγέτες πάντα προκαλούν πολεμικά επεισόδια σε περίπτωση που η πολιτική κρίση αγγίζει τη χώρα τους.
Η αποτροπή μας πρέπει να είναι συνεχής σε βαθμό που η τουρκική οικονομία να απαγορεύσει από μόνη της τις ”μεγάλες ιδέες” του Ερντογάν.
*Διεθνολόγος -Συντονιστής του Τομέα Ευρασίας και Ν. Α. Ευρώπης στο ΙΔΙΣ – Research Fellow in HALC (Hellenic American Leadership Council)
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου