Το Oruç Reis θα λέγαμε ότι ανέκρουσε πρύμναν, αν είχε βγει τουλάχιστον από το λιμάνι. Μερικές μόνο ώρες μετά την υπογραφή της ιστορικής συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, που αποτελεί ένα ουσιαστικό βήμα προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, με την οποία η Ελλάδα βρέθηκε στις κερδισμένες χώρες, η Τουρκία του Ερντογάν αποφάσισε να δημιουργήσει κρίση. Επιδίωξε κυριαρχικά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο, πετώντας το γάντι τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην ΕΕ, αμφισβήτησε τη συνθήκη της Λωζάνης σε όλους τους τόνους, αλλά και ταυτόχρονα πρόσβαλε πολιτισμικά όλο τον δυτικό κόσμο κάνοντας την Αγία Σοφία τζαμί.
Και γιατί να μην το έκανε; Το τέλος όλων των κρίσεων μέχρι τώρα βρίσκανε την Τουρκία κερδισμένη. Η Ελλάδα έκανε υποχωρήσεις, έστω και μη σημαντικές, που όμως απλώνανε το χαλί για τον επόμενο γύρο διεκδικήσεων. Η ΕΕ για να μην έχει μπελάδες ακολουθούσε και αυτή τον δρόμο του κατευνασμού. Η Τουρκία, πέρα από τις βλέψεις στην Μεσόγειο, είδε χρήματα στο τραπέζι του Ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και σκέφτηκε ότι είναι ευκαιρία για άλλον ένα εκβιασμό. Με ένα σμπάρο, δυο τρυγόνια. Όντας ένας σημαντικός εμπορικός εταίρος, όχι μόνο για την ΕΕ γενικότερα, αλλά και για την Ελλάδα ειδικότερα, η επιλογή των κυρώσεων θα ήταν πλήγμα τόσο για την Τουρκία, όσο και για εμάς. Παράλληλα δεν θα αποτελούσαν εγγύηση ότι θα συνέτιζαν την Τουρκία και δεν θα επιδείνωναν την κατάσταση. Η πρώτη επιλογή, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή νοοτροπία του διαλόγου και της αποφυγής συγκρούσεων, ήταν να δοκιμαστεί αν με τα χρήματα και έναν καλό λόγο μπορεί να αλλάξει κάτι στην Τουρκία, πριν οδηγηθούμε σε ρήξη. Η Τουρκία το εξέλαβε αυτό ως αδυναμία και με την προσφυγική κρίση των τελευταίων ετών και άλλες αφορμές άρμεγε συστηματικά ευρωπαϊκούς πόρους.
Η κρίση της Καθαρής Δευτέρας ήταν το σημείο καμπής. Εκεί άλλαξε τόσο η Ευρωπαϊκή όσο και η Ελληνική πολιτική του κατευνασμού. Το μήνυμα τότε μπορεί να μην ήταν καθαρό, πλέον όμως είναι εκκωφαντικό.
Φυσικά θα υπάρχουν άνθρωποι που θα βγάζουν το άσπρο μαύρο, αλλά κάποια πράγματα δεν αλλάζουν. Πριν την κρίση των Ιμίων είχαμε κατσίκες πάνω στο νησί. Τώρα δεν έχουμε. Οι Τούρκοι κέρδισαν. Οι Τούρκοι ανακοίνωσαν έρευνες, βγήκε όλος ο στόλος τους σε θέσεις μάχης, έκαναν και δηλώσεις ότι περιμένουν όσους έχουν αντιρρήσεις στο πεδίο, λες και ο Ελληνικός στόλος ήταν κρυμμένος στους ναυστάθμους ή είχε βρει καταφύγιο στην Ιταλία, και τελικά το ερευνητικό τους δεν βγήκε καν από το λιμάνι.
Για να επιτευχθεί αυτό μέτρησε συνολικά η δύναμη της αποτροπής μας. Τι περισσότερο και τι λιγότερο ίσως δεν μάθουμε ποτέ. Το σίγουρο είναι ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις, έστω και μετά την κρίση, δημιούργησαν πονοκεφάλους (το λιγότερο) και όλοι οι άλλοι μεγάλοι παίκτες στην περιοχή πήραν ξεκάθαρα το μέρος της Ελλάδας ή κράτησαν μια διπλωματική ουδετερότητα ζητώντας όμως από την Τουρκία να σταματήσει τις ενέργειες. Καμία απολύτως χώρα δεν έβαλε πλάτες στην Τουρκία, καμία χώρα δεν είπε ότι είναι διεθνή ύδατα και η Τουρκία μπορεί να κάνει έρευνες, πόσο μάλλον ότι είναι Τουρκικά ύδατα (εκτός ίσως από κάτι Λίβυους και Παλαιστίνιους).
Καλώς ή κακώς αυτή η περιοχή είναι μπερδεμένη, αμφισβητούμενη, διαφιλονικούμενη, Ελληνική που την θέλουν οι Τούρκοι, Τουρκική που την θέλουν οι Έλληνες… Όπως γράφτηκε και σε προηγούμενο άρθρο μόνο μία από πολλές ερμηνείες του διεθνούς δικαίου δίνει δικαιώματα στην Ελλάδα όπως τα παρουσιάζουμε. Τόσο η Τουρκία, όσο και η Αίγυπτος έχουν άλλη άποψη. Αν η Ελλάδα πάει σε διαιτησία, οι πιθανότητες είναι ότι δεν θα πάρει αυτά που τώρα ισχυριζόμαστε ότι μας ανήκουν, συνεπώς παρά το ότι έχουμε για σημαία στη ρητορική μας το διεθνές δίκαιο, δεν είναι συμφέρον μας να πάμε σε διαιτησία.
Υπάρχει μία θεωρία που λέει πως τώρα η Ελλάδα δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτήν τη περιοχή, οπότε είναι ωφελιμότερο να επιδιώξει διαιτησία, που πιθανόν θα επιδίκαζε ένα 80 ή 70% το οποίο θα μπορούσε όμως να εκμεταλλευτεί άμεσα. Κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρι. Και υπό συνθήκες θα είχε νόημα, όπως για παράδειγμα όταν έχει κάποιος ανάγκη αυτά τα πέντε άμεσα ή όταν κρίνει ότι το ρίσκο να λάβει τα δέκα αύριο είναι μεγάλο. Όμως μια τέτοια απόφαση θα έχει ισχύ στο διηνεκές…
Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει βιασύνη να γίνουν εξορύξεις εκεί, αν ποτέ γίνουν. Τόσα άλλα οικόπεδα έχουν παραχωρηθεί για εκμετάλλευση ήδη σε άλλες περιοχές και οι τιμές σήμερα δεν ευνοούν επενδύσεις. Υπάρχει η πρόθεση όμως της σύνδεσης με ηλεκτρικό καλώδιο και με αγωγό της Κρήτης με την Κύπρο, της ΕΕ με το Ισραήλ και την Αίγυπτο. Το έργο έχει εγκριθεί από όλα τα μέρη, θέλουμε να βάλουμε τους Τούρκους ρυθμιστές στη μέση; Γιατί οποιαδήποτε απόφαση δικαστηρίου με λιγότερο από το 100% της Στρογγύλης αυτό θα κάνει. Και αν τελικά επιδικάσει 30% και όχι 70 ή 80% που περιμένουν οι οπαδοί αυτής της προσέγγισης, τότε ποια κυβέρνηση μπορεί να το διαχειριστεί αυτό;
Μήπως συμφέρει την Ελλάδα και την ΕΕ να παραμείνουν διαφιλονικούμενα; Όταν μια περιοχή είναι διαφιλονικούμενη τότε αποφασίζουν ή τα δικαστήρια ή οι μεγάλες δυνάμεις σε ποιόν ανήκει. Οι “Mεγάλες Δυνάμεις” μόλις δημοσιοποίησαν την απόφαση τους, ότι είναι Ελληνικά. Όλα τα μηνύματα από την ΕΕ είναι ότι οι Τούρκοι παραβιάζουν Ελληνικά και Κυπριακά ύδατα. Πιο ξεκάθαρη θέση δεν γίνεται. Όλες οι μεγάλες εφημερίδες στις ΗΠΑ το ίδιο. Ακόμα και το State Department ποτέ άλλωτε δεν ήταν τόσο κοντά στις Ελληνικές θέσεις. Μπορεί μετά τη λήξη της κρίσης το αεροπλανοφόρο τους να κάνει ασκήσεις με τους Τούρκους (αν και κανείς δεν είδε φωτογραφίες τουρκικών πλοίων με το αεροπλανοφόρο, ούτε τουρκικών μαχητικών με τα F/A-18E/F, παρά μόνο μια τουρκική κάπου στο βάθος)), αλλά κατά τη διάρκεια της κρίσης ήρθε εσπευσμένα στην Ελλάδα από την Ερυθρά Θάλασσα και πήρε θέση. Και μέσα στην Κρίση, έκανε ασκήσεις με την Ελλάδα. Σε μερικά χρόνια που θα περνάει ο αγωγός και τα καλώδια από εκεί, θα είναι η διαδρομή τους ένα εσωτερικό θέμα της ΕΕ ή θα ανέχεται Τουρκικές ή Αιγυπτιακές επεμβάσεις;
Φυσικά η Τουρκία θα διαμαρτυρηθεί και θα ζητάει διαπραγματεύσεις, αλλά ο στόλος της δεν θα τρομάξει τις Βρυξέλλες. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εταίρος της Τουρκίας και αν θέλει να έχει εξαγωγές, θα μάθει να συμπεριφέρεται σωστά ή θα βρεθεί προ εκπλήξεων, πολύ πολύ δυσάρεστων. Το ίδιο μήνυμα θα περάσει και στην Αίγυπτο. “Δεν θα ανακηρύξουμε ΑΟΖ για να μη σας δημιουργήσουμε εσωτερικά προβλήματα, αλλά θα κάνουμε ότι θέλουμε εκεί και θα έχετε για αντάλλαγμα προνομιακή μεταχείριση σε άλλα θέματα”. Τα χρονικά περιθώρια για την Τουρκία στενεύουν. Δεν μπορεί να ακροβατεί για πολύ καιρό, θα πρέπει να πάρει θέση. Αυτή τη στιγμή δεν συμφέρει κανένα η έκδοση τελεσιγράφου στην Τουρκία, αλλά και η Τουρκία δεν μπορεί να υπολογίζει σε οποιαδήποτε προνομιακή μεταχείριση όταν συμπεριφέρεται εχθρικά.
Πλέον η Τουρκία θα ζητάει διαπραγματεύσεις με βάση το διεθνές δίκαιο και η Ελλάδα θα θέτει όρους, απραγματοποίητους. Ήδη, με απλά λόγια, το μήνυμα της Ελλάδας είναι ότι συζητάμε, αλλά όχι όσο νιώθουμε απειλή και η Αγία Σοφία είναι τζαμί! Κάποιος μπορεί να το αποκρυπτογραφήσει ως: να περάσει ο Αύγουστος και τα μπάνια του λαού με ησυχία και μετά κάνουμε συνομιλίες, και κάποιος άλλος ότι δεν θα τα βρούμε όσο νιώθουμε απειλή. Που σημαίνει ότι ακόμα και αν η Τουρκία γίνει υποδειγματικός γείτονας, ο πρότερος βίος της και το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεων της πάλι απειλή θα είναι! Ακόμα και αν γίνει το εντελώς απίθανο σενάριο, να λειτουργεί κάθε Κυριακή ο Πατριάρχης στην Αγία Σοφία και η Τουρκία να αφοπλίσει ακόμα και την αστυνομία της, πάλι κάτι θα βρει η Ελλάδα για να μη διαπραγματευτεί την κυριαρχία της. Τότε πολύ απλά θα μπορεί να ισχυριστεί ότι στην περιοχή ισχύουν ειδικές συνθήκες (που είναι βολικές). Φυσικά συνομιλίες θα γίνονται, όπως γίνονταν και κατά τη διάρκεια της κρίσης, αλλά δεν θα παράγουν αποτελέσματα…
Ο επόμενος στόχος της Ελλάδας και της ΕΕ είναι σιγά σιγά το ξήλωμα του πουλόβερ της Τουρκίας στην ΑΟΖ της Κύπρου. Εκεί που πριν λίγο καιρό μια δυναμική αντίδραση δεν ήταν δυνατή. Στην αρχή έξω από τα οικόπεδα, κατόπιν από τα νερά γύρω από τους αγωγούς, και τελικά έξω από την ΑΟΖ. Ήδη η τουρκική Navtex, που εφάπτεται αλλά δεν παραβιάζει τα οικόπεδα που παραχωρήθηκαν από την Κυπριακή Δημοκρατία, εκπέμπει το μήνυμα πως ότι έγινε έγινε, αλλά για οτιδήποτε διευθέτηση δυτικότερα θα πρέπει να έχει λόγο. Απέτυχε. Η Τουρκία δεν έχει τη δυνατότητα να δεχτεί τέτοια ήττα και θα αντιδράσει. Ο Σεπτέμβριος δεν είναι μακριά. Το να δοκιμάσει το ίδιο θα είναι σαν να κάνει κάποιος πολλές φορές το ίδιο πείραμα και να περιμένει διαφορετικό αποτέλεσμα. Ακόμα και αν έρθει, θα είναι μια στατιστική ανωμαλία και δεν θα αλλάζει το νόημα.
Αλλά από την άλλη, αν δεν καταλαβαίνουν… επανάληψις, μήτηρ πάσης μαθήσεως. Οι πιθανότητες είναι όμως πως θα επικεντρωθεί σε άλλες ευκαιρίες όπου οι κόκκινες γραμμές, τα συμφέροντα και το ενδιαφέρον της ΕΕ και των ΗΠΑ δεν είναι ξεκάθαρα, όπως στην Αρμενία ή τη Συρία ή τη Λιβύη. Βελτιώνοντας τη γεωπολιτική της θέση αλλού, θα αποκτήσει περισσότερη ισχύ και στην Ανατολική Μεσόγειο, αντίστοιχα ένα φιάσκο εκεί θα την κάνει πιο αδύναμη στην Μεσόγειο. Για αυτό δεν πρέπει να αφεθεί ανεξέλεγκτη η δράση της, αλλά και η Τουρκία θα προβεί σε εκβιαστικές ενέργειες ώστε να έχει την ελευθερία κινήσεων σε όσα περισσότερα μέτωπα μπορεί.
Για να πετύχει αυτή τη νίκη η Ελλάδα, εκμεταλλεύτηκε τις ισορροπίες της εποχής και διαχειρίστηκε την κρίση διαφορετικά από ότι στο παρελθόν. Η υποστήριξη από την ΕΕ δεν ήταν αυτονόητη, και πριν από μερικά χρόνια δεν υπήρχε μάλιστα. Η Ελληνική διπλωματία εργάζεται, με διαλείμματα, από τη δεκαετία του 1960 προς την κατεύθυνση της Ενωμένης Ευρώπης. Οι Ένοπλες Δυνάμεις έκαναν ότι έπρεπε να κάνουν, ο λαός δεν πανικοβλήθηκε και δεν έτρεξε στα σούπερ μάρκετ, οι μαμάδες δεν έκαναν υστερικά σόου αλλά έδωσαν την ευχή τους, η πολιτική ηγεσία έκανε ότι έπρεπε να κάνει χωρίς “αυστηρά μηνύματα” και κορώνες από τα παράθυρα των καναλιών, τα κανάλια δεν έδειξαν σε ζωντανή σύνδεση τον απόπλου του στόλου, τα social media έμειναν χωρίς φωτογραφίες από μετακινήσεις μονάδων… Γενικά φαίνεται ότι το σύστημα δούλεψε και το αποτέλεσμα το επιβεβαιώνει.
Ευκαιρία είναι να εξεταστούν όποιες αδυναμίες παρουσιάστηκαν και να βελτιωθούν, γιατί αυτή ήταν μια καλή άσκηση και για εμάς. Δεν πρέπει να έχουμε καμία αμφιβολία ότι αυτή τη στιγμή στην άλλη μεριά του Αιγαίου κάποιοι αναλύουν τις πρόσφατες κινήσεις μας και σχεδιάζουν την επόμενη κίνηση τους. Ο αντίπαλος είναι άοκνος, αδίστακτος και μαιτρ στις προβοκάτσιες, την προπαγάνδα και τον υβριδικό πόλεμο. Χρειάζεται προσοχή και εγρήγορση, οι διεργασίες για την επόμενη κίνηση του έχουν ήδη ξεκινήσει. Δεν είναι όλα όπως φαίνονται με την πρώτη ματιά. Προσοχή να μη χύσουμε την καρδάρα με το γάλα.
Νενικήκαμεν, όχι μόνο γιατί τα σχέδια του αντιπάλου δεν πραγματοποιήθηκαν, αλλά κυρίως γιατί το τέλος αυτής της κρίσης μας βρήκε με διεθνή αναγνώριση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων στην περιοχή. Αυτή η αναγνώριση “έγραψε” και θα πρέπει να συμβούν πολύ ακραία περιστατικά για να ξεγράψει. Συγχαρητήρια και σεβασμός σε όσους βοήθησαν, από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας μέχρι το παιδί που είδε την φρεγάτα να φεύγει από το λιμάνι και δεν το ανέβασε στο instagram.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου