Η Αθήνα πρέπει να ενισχύσει τον διπλωματικό της ρόλο σε διεθνές επίπεδο.
Κωνσταντίνα Τσάκαλου*Οι διαρκώς συνεχιζόμενες εξελίξεις γύρω από το ζήτημα της Λιβύης έχουν αποτελέσει αφορμή για περαιτέρω προβληματισμό σχετικά με τα γεωπολιτικά συμφέροντα, τόσο των Μεγάλων Δυνάμεων, όσο και των περιφερειακών δρώντων της περιοχής.
Η επίσκεψη του Χαλίφα Χαφτάρ στην Αθήνα, ως ακόλουθο της απαξιωτικής και αναπάντεχης απόφασης για μη συμμετοχή της Ελλάδας στη Σύνοδο του Βερολίνου, όπου και θα συζητηθεί το φλέγον ζήτημα της Λιβύης, καλλιεργεί πρόσφορο έδαφος για γεωπολιτικές και στρατηγικές εκτιμήσεις.
Αρχικά, λόγοι γεωγραφικής εγγύτητας με τη Λιβύη καθιστούν την Ελλάδα ως χώρα πρωταρχικού και άμεσου ενδιαφέροντος σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των διαδικασιών για την επίτευξη της ειρήνης στην περιοχή.
Με εξαίρεση τη γεωφυσική γειτνίαση που συνδέει τις δύο περιοχές, η συμφωνία που έχει συνάψει η κυβέρνηση της Τρίπολης με την Άγκυρα, στην οποία θέτονται αμφισβητήσεις σε κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, καθώς και οι εξαγγελίες του Προέδρου Ερντογάν για αποστολή στρατευμάτων στη Λιβύη, ως υποστήριξη του καθεστώτος Σάρατζ, τοποθετούν την Ελλάδα στη θέση της άμεσης και ταχείας δραστηριοποίησής της σε διεθνές επίπεδο.
Η Ελλάδα το τελευταίο διάστημα, μέσω των ενεργειακών συμφωνιών που έχει επιτύχει, με την υπογραφή του αγωγούEastMed, κατάφερε να θέσει τις βάσεις για την ανάδειξή της σε σημαντικό ενεργειακό κόμβο στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου. Παρά το γεγονός πως τα μεγέθη της συμφωνίας δεν παρουσιάζουν ραγδαία απεξάρτηση από τη Ρωσία, η συμμετοχή της χώρας στο εν λόγω εγχείρημα, συμβάλλει στη σταδιακή ενεργειακή διαφοροποίηση της περιοχής,
Η ενθαρρυντική στάση της Γαλλίας και των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά τον EastMed, και το εθελούσιο αίτημά τους για συμμετοχή στο Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Νότιο Ανατολικής Μεσογείου, προσδίδει στο σύνολο της προσπάθειας τα απαιτούμενα διπλωματικά εχέγγυα.
Από την άλλη πλευρά, εντός του ευρωπαϊκού εδάφους, οι ενεργειακοί σύνδεσμοι της Γερμανίας με τη Ρωσία είναι μια απτή πραγματικότητα. Μάλιστα, τα σχέδια για επικείμενη παράκαμψη της Ουκρανίας και άμεση τροφοδότηση φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη Γερμανία, μέσω του Αγωγού NordStream 2, λειτουργούν ως καθοριστικός παράγοντας για τη διατήρηση θερμών σχέσεων ανάμεσα στη Μόσχα και το Βερολίνο.
Η γεωστρατηγική σημασία της κατασκευής του NordStream 2 επαληθεύεται σε μεγάλο βαθμό, αν αναλογιστούμε την εξαγγελία του Προέδρου Τράμπ για επικείμενη επιβολή κυρώσεων σε δρώντες που βοηθήσουν την ρώσικη εταιρεία Gazprom να ολοκληρώσει το ενεργειακό της έργο στην Ευρώπη.
Επανερχόμενοι στο ζήτημα της Λιβύης και στο μνημόνιο με την Τουρκία, διαπιστώνουμε πως αν η Θουκυδίδεια θεωρία περί το δίκαιο του ισχυρού υφίσταται, τότε η Ουάσινγκτον είναι εκείνη η δύναμη, η οποία έχει έμμεσο συμφέρον να ανατρέψει τα πεπραγμένα.
Είναι προφανές πως, οι ΗΠΑ, αποδεχόμενες το σύμφωνο Άγκυρας-Τρίπολης, την ίδια στιγμή τροφοδοτούν τις ενέργειες της Κίνας σχετικά με το καθεστώς αμφισβητήσεων που ισχύει στην Νότια Σινική Θάλασσα, θέτοντας έτσι σε υποθήκη τα δικά τους συμφέροντα εντός της περιοχής.
Για το λόγο αυτό, οι ΗΠΑ έχουν ήδη λάβει θέση επί του ζητήματος, καταδικάζοντας τη συμφωνία και χαρακτηρίζοντάς την προκλητική για την Ελλάδα.
Η επίσκεψη Χαφτάρ στην Αθήνα, αποτελεί τρανό παράδειγμα πως η χώρα εξακολουθεί να κατέχει ρόλο αξιόλογου και υπολογίσιμου παίκτη στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Τόσο το μνημόνιο ανάμεσα στην Τουρκία και την κυβέρνηση Σάρατζ, όσο και η αύξηση της ροής των μεταναστευτικών ρευμάτων από τα λιβυκά εδάφη, αποτελούν θέματα άμεσου και κοινού ενδιαφέροντος που συνδέουν άρρηκτα τις δύο πλευρές.
Η πεποίθηση πως η παρουσία της Ελλάδας στη Σύνοδο του Βερολίνου δεν καθίσταται απαραίτητη για τις προσπάθειες ειρήνευσης μιας χώρας που εδώ και καιρό βυθίζεται σε αιματηρή διάσπαση, θα πρέπει να ωθήσει την Αθήνα στο να ενισχύσει τον διπλωματικό της ρόλο σε διεθνές επίπεδο.
Η διαφύλαξη γεωστρατηγικών συμφερόντων προς εξυπηρέτηση Μεγάλων Δυνάμεων υπήρξε ανέκαθεν τo ”κλειδί” της επιτυχημένης άσκησης εξωτερικής πολιτικής της χώρας κατά το πέρασμα των ετών.
Η ενεργή παρουσία της Ελλάδας στο διεθνές στερέωμα και η ανάδειξή της ως αξιόπιστο και ισότιμο μέλος εντός των συμμαχιών όπου εντάσσεται είναι και τα εχέγγυα για την στρατηγική της επιβίωση εις το διηνεκές.
Το πρόσφατο παράδειγμα της Λιβύης επισφραγίζει την πεποίθηση πως οι συντελεστές ισχύος μια χώρας, όπως είναι άλλωστε ο ενεργειακός παράγοντας, επηρεάζουν άμεσα όλους τους ενδιαφερόμενους δρώντες του παιχνιδιού, ανεξαρτήτως μεγέθους δυνάμεων, εφόσον υπάρχουν αλληλοσυνδεόμενα και αλληλοεξαρτώμενα γεωστρατηγικά συμφέροντα.
*Ερευνήτρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, στον Τομέα Ρωσίας, Ευρασίας και Νότιο-Ανατολικής Ευρώπης, στην Ομάδα της Εξωτερικής Πολιτικής
Δημοσίευση σχολίου