Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΔΡΙΒΑ *
Το επιχείρημα που έχει δυστυχώς πολλούς φίλους και στην Ελλάδα και στην Κύπρο, είναι οτι η Ελλάδα θα έχει οφέλη από το να διατηρείται η Τουρκία σε δυτική και ευρωπαϊκή τροχιά.
* Αυτό το επιχείρημα δυστυχώς είναι που έφερε τη Δύση στο να είναι σιδηροδέσμια της Τουρκίας. Ουσιαστικά πάνω σε αυτό το επιχείρημα ο Steve Cook έγραψε ένα άρθρο στο Foreign Policy, εξηγώντας το πώς έφτασε η Τουρκία να κάνει τη ζωή των ΗΠΑ δύσκολη.
Η αντιλογία προς ένα επιχείρημα ωστόσο, οφείλει να γίνει μέσω αντεπιχειρημάτων. Ποιά είναι τα προβλήματα με αυτήν την πολιτική μη εξώθησης της Τουρκίας εκτός δυτικού πλαισίου και γιατί δεν πρέπει -πρώτοι εμείς- να την υποστηρίζουμε;
Δε γνωστοποιούμε ποτέ στο άλλο μέλος μιας διαπραγμάτευσης, τι φοβόμαστε από αυτό. Με άλλα λόγια, η Τουρκία γνωρίζει πολύ καλά πως όταν ακούει σε κάθε κράτος της Δύσης οτι είναι αναντικατάστατη, θα πράττει ως αναντικατάστατη.
Το προφίλ και ύφος του Κυρίου Τσαβούσογλου, ώστε να βγαίνει και μιλά εναντίον της υπερδύναμης, λέγοντας πως θα πάρει από τη Ρωσία αεροσκάφη αφού εκτοπίστηκε από την συμπαραγωγή των F-35, σμιλεύθηκε από την ίδια τη Δύση.
Είναι αυτεκπληρούμενη προφητεία. Η Τουρκία, σύμφωνα με κάποια κράτη-μέλη της Ε.Ε αλλά και με τον Αμερικανό Πρόεδρο, αν τιμωρηθεί, θα πάει στην αγκαλιά της Ρωσίας. Η Τουρκία είναι στην αγκαλιά της Ρωσίας αμέσως μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016.
Η Τουρκία βλέπει πως η αναρχία της δεν τιμωρείται από τη Δύση καθώς η τελευταία, φοβάται τα χειρότερα. Έτσι η Τουρκία νιώθει απολύτως ελεύθερη και αδέσμευτη από δυτικούς θεσμούς όπως το ΝΑΤΟ και συνεχίζει να αποκτά όλο και πιο στενές σχέσεις με τη Ρωσία.
Το επιχείρημα της μη εξώθησης της Τουρκίας από τη Δύση, είναι ψυχροπολεμικό. Η Ελλάδα με την Τουρκία, έγιναν νατοϊκά μέλη μαζί. Το Δόγμα Τρούμαν, επίσης αφορούσε την Ελλάδα και την Τουρκία, από κοινού.
Το αμερικανικό σκεπτικό εκείνης της περιόδου, εδράζετο στο οτι Ιταλία, Γιουγκοσλαβία, Ελλάδα και Τουρκία ήταν μια αλυσίδα η οποία κατέληγε στο Ιράν. Αυτές οι χώρες, ήταν μάλιστα στο δεύτερο επίπεδο σημαντικών χωρών για τον George Kennan.
Όντως, εκείνη την περίοδο, μια αποσκίρτηση κάποιας από αυτές τις χώρες προς όφελος της ΕΣΣΔ, θα έμοιαζε με γεωπολιτική καταστροφή για τη Δύση. Σήμερα το διεθνές σύστημα δεν είναι διπολικού τύπου και ούτε καν το ΝΑΤΟ είναι ικανό -από ό,τι φαίνεται- να βάλει φραγμούς στην τουρκική μονομέρεια.
Η Τουρκία δεν είναι γεωπολιτικά αναντικατάστατη. Από την εποχή της αρχής της εδαφικής ακεραιότητας της Υψηλής Πύλης, ο τουρκικός μύθος συνεχίζει να υπάρχει. Η Τουρκία σύμφωνα με αυτόν τον μύθο είναι αναντικατάστατη.
Την εποχή του 1815 όπου καταπολεμήθηκε όσο τίποτε το Ελληνικό Ζήτημα, δημιουργήθηκε μια ισορροπία δυνάμεων (μετά το Συνέδριο της Βιέννης) η οποία εξασφάλισε ακριβώς έναν αιώνα ειρήνης και σταθερότητας στην Ευρώπη.
Εντός αυτού του αιώνα, η Οθωμανική Αυτοκρατορία διαλύθηκε και συνεχιζόταν να διαλύεται έως και το 1920. Κανένα πρόβλημα δεν είχαν οι Άγγλοι, οι Γάλλοι και οι δυνάμεις της εποχής από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η ανάσχεση της Ρωσίας επετεύχθη αλλιώς.
Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο μάλιστα η ”απαραίτητη” Τουρκία, δεν ήταν καν σύμμαχος. Σήμερα, και λόγω του οτι βαδίζουμε προς έναν πολυπολικό κόσμο, περιφερειακά σχήματα όπως αυτό στο οποίο συμμετέχει η Ελλάδα με την Κύπρο (Ισραήλ, Ιορδανία, Αίγυπτος, Ιταλία, ρόλος Γαλλίας, Βουλγαρία και Ρουμανία) υποκαθιστούν την Τουρκία η οποία δεν είναι γεωπολιτικός μονόδρομος.
Από τη στιγμή που η Αμερική έχει χάσει το ενδιαφέρον που είχε για το μαύρο χρυσό της Μέσης Ανατολής, η Τουρκία χάνει την αξία της.
Δε θα χτυπήσει η Τουρκία ούτε τη Ρωσία, ούτε το Ιράν. Στο βάθος της σκέψης των δυτικών που φοβούνται να μην εξωθήσουν την Τουρκία στην αγκαλιά της Ρωσίας, υπάρχει ένας ακόμη μύθος. Σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης, η Τουρκία θα γίνει ξανά η δύναμη που είναι νότια του ρωσικού μαλακού υπογαστρίου και έτσι θα αναλάβει ρόλο βάσης εναντίον της Ρωσίας.
Πάλι το σκεπτικό αυτό είναι ψυχροπολεμικό και επομένως, δομικά λανθασμένο για την ανάλυση των σύγχρονων διεθνών συσχετισμών. Η Τουρκία έχει ειδική σχέση και με τη Ρωσία και με το Ιράν. Ο Richard Perle το 2003, έμεινε άναυδος όταν η Τουρκία κόστισε στην αμερικανική και νατοϊκή στρατιωτική μηχανή, εκατομμύρια – εκατομμυρίων, αρνούμενη τη διέλευση νατοϊκών στρατευμάτων από το έδαφός της για τον πόλεμο του Ιράκ. Η Τουρκία έχτιζε από τότε τα όνειρα που σήμερα παλεύει να υλοποιήσει.
Η Τουρκία δε θα αποσταθεροποιήσει την περιοχή της για χάρη της Δύσης καθώς γύρω της, υπάρχουν κράτη τα οποία από τη μία μέρα στην άλλη, μπορούν να διαλυθούν και να προκύψουν ασύμμετρες απειλές.
Συμφέρει την Ελλάδα και την Κύπρο να είναι σύνορα της Δύσης και όχι γέφυρες με την Τουρκία. Η Ελλάδα και η Κύπρος, ως ανατολικά άκρα της Δύσης και κυρίως, της Ε.Ε, έχουν συμφέρον να είναι σύνορα και όχι οι χώρες που θα αναλάβουν τα βάρη κάποιας διαμεσολάβησης με την Ε.Ε. Πρώτον, δεν είναι στο χέρι της Ελλάδας και της Κύπρου (και όλης της Δύσης) η βούληση της Τουρκίας.
Η Τουρκία πιστεύει βαθιά οτι την επόμενη 20ετία θα έχει αλλάξει ο ”παγκόσμιος ηγεμόνας”. Έχει ποντάρει στην Ανατολή η Τουρκία και όχι στη Δύση. Η Ελλάδα και η Κύπρος, χάσαν γεωστρατηγικά συγκριτικά πλεονεκτήματα κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.
Η έλλειψη δυνατότητας ελιγμών λόγω της δομής του διεθνούς συστήματος και η τεράστια ασυμμετρία ισχύος μεταξύ Ελληνισμού και ΗΠΑ, οδήγησαν την Ελλάδα και την Κύπρο σε απώλειες. Επειδή ακριβώς ήμασταν μαζί στο ΝΑΤΟ (Ελλάδα και Τουρκία) η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε τις μηδαμινές πιθανότητες πολέμου μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας και έτσι οδηγήθηκε σε αναρχία (διεκδικήσεις, Αττίλας κτλ). Αν η Ελλάδα και η Κύπρος γίνουν ”σύνορα” στην περιοχή, σημαίνει πως θα ενισχυθούν και έτσι η Τουρκία δε θα έχει την ευκαιρία να φέρεται στην ΑΟΖ της Κύπρου λες και είναι πισίνα του ΑΚΡ και του Σουλτάνου.
Η Τουρκία εκεμταλλεύεται τις -τύποις- συμμαχικές της σχέσεις με την Ελλάδα (στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και στην άνευ όρων στήριξη της Ελλάδας στην υποθετική ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας).
Όποτε η Τουρκία εγείρει αξιώσεις έναντι της Ε.Ε, θα αυξάνει την ένταση στο Αιγαίο με ποικίλους τρόπους (πχ με το προσφυγικό). Η Ε.Ε μας έχει επίσης χρησιμοποιήσει ως πρόσχημα για να μην ανάψει πράσινο φως στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας, αναφέροντας τα ελληνοτουρκικά και την Κύπρο ως καίρια ζητήματα. Επομένως, η στροφή της Τουρκίας στη Δύση δεν πρέπει να περνά από μας.
* Διεθνολόγος-Συντονιστής Παρατηρητηρίου Ανατολικής Μεσογείου (Τομέας Ρωσίας-Ευρασίας και Ν/Α Ευρώπης) στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου