Αλέξανδρος Νίκλαν*
Η πρόσφατη επανάληψη της λανθασμένης και ελλιπούς διαχείρισης κρίσης στην πυρκαγιά που ξέσπασε στην περιφέρεια Αττικής, δείχνει έντονα πώς η χώρα μας βασανίζεται από ζητήματα οργάνωσης και κατάστασης των υπηρεσιών ασφαλείας. Χωρίς πολλά σχόλια, παρακάτω θα παραθέσω δύο προτάσεις μου με όλο τον μηχανισμό για κάθε χρήση προς συνέχεια της διοίκησης δυνάμεων, πληροφορίας και υπηρεσιών προς τον πολίτη.
Ελληνικό Τμήμα Εθνικής Ασφάλειας – (ΕΤΕΑ)
Με φανερή την απουσία οργάνωσης και λειτουργίας πάνω σε μοντέλα υπηρεσιών ασφαλείας του 21ου αιώνα, η Ελλάδα, εκτιμώ, ότι χρειάζεται ένα όργανο όπως είναι, για παράδειγμα, το DHS των ΗΠΑ (Department of Homeland Security) διοικητικά οργανωμένο όπως το αντίστοιχο του Ισραήλ και προσαρμοσμένο λειτουργικά στα ελληνικά δεδομένα και τις απαιτήσεις των συνθηκών.
Ένα αυτοδιοίκητο και αυτόνομο επιχειρησιακό τμήμα ασφάλειας για θέματα εσωτερικών κρίσεων. Ένα τμήμα που θα μπορούσε να ονομαστεί ως Ελληνικό Τμήμα Εθνικής Ασφάλειας (ΕΤΕΑ) που θα στελεχώνεται αποκλειστικά και μόνο από ανθρώπους και στελέχη ενόπλων δυνάμεων και σωμάτων ασφαλείας, τα οποία θα περνούν γραπτές και προφορικές εξετάσεις σε πρότυπο Πανελληνίων και θα έχουν συγκεκριμένο χρόνο θητείας. Η συνέχεια της θητείας τους στην υπηρεσία θα περνάει πάλι από ίδιες εξετάσεις για την διατήρηση αξιοκρατίας.
Στην κεφαλή του τμήματος θα μπαίνουν άνθρωποι που θα «ψηφίζονται» με «μυστική ψήφο» από το σώμα αξιωματικών σε όλα τα σώματα ασφαλείας και ενόπλων δυνάμεων. Οι συγκεκριμένοι θα είναι επίσης με περιορισμό θητείας και με επανάληψη ψηφοφορίας όταν πρέπει να γίνει επιμήκυνση της.
Το όλο σώμα της υπηρεσίας (ΕΤΕΑ) θα λογοδοτεί μόνο σε ανώτατο δικαστικό σώμα και στον ΠτΔ (όχι σε πρωθυπουργό και κυβερνήσεις) έτσι ώστε να διατηρεί την εθνική στρατηγική χωρίς κομματικές παρεμβάσεις. Η μισθοδοσία και προϋπολογισμός του θα είναι, επίσης, κομμάτι που θα παίρνει έγκριση από τις παραπάνω Αρχές με ειδική εκτελεστική εντολή μετά από δημοσίευση προϋπολογισμού και όχι μόνο από το ΥΠΟΙΚ, όπως ισχύει γενικώς σήμερα για άλλες υπηρεσίες.
Ένα τέτοιο όργανο θα μπορεί να λειτουργεί απρόσκοπτα, χωρίς επιρροές και μικροπολιτικές καθώς θα ελέγχεται και θα ανανεώνεται όπως χρειάζεται, διατηρώντας διπλή δικλείδα ασφαλείας σε όλα τα επίπεδα, πολιτικά και νομοθετικά.
Μια υπηρεσία, όπως η παραπάνω, που θα στελεχώνεται από πολίτες και σώματα θα μπορεί να αποτελεί αιχμή δόρατος ασφαλείας και στρατηγικής για τη χώρα μας. Τομείς που λειτουργούν αυτόνομα, σήμερα, όπως ο τομέας της Πολιτικής Προστασίας μέχρι και τις ένοπλες δυνάμεις που λειτουργούν αργά και ράθυμα με σύγκληση ΚΥΣΕΑ και δεκάδων επιτροπών, θα έχουν την δυνατότητα να περιφρουρούν εντός και εκτός συνόρων σε συνεργασία χωρίς στεγανά. Επίσης, η διαχείριση πληροφοριών θα μπορεί να γίνεται σε σοβαρό επίπεδο από κλειστές και ανοιχτές πηγές, από όλες τις υπηρεσίες με συνδυαστικό τρόπο, μεγιστοποιώντας αποδοτικότητα και ετοιμότητα.
Συντονιστικό κέντρο Υπηρεσιών και Διαχείρισης Κρίσεων
Ο μοναδικός τρόπος να διαχειριστείς μια κρίση είναι να έχεις άμεση αίσθηση και επικοινωνία με το πεδίο όπου διεξάγονται οι επιχειρήσεις. Αυτό, κατά την άποψή μου, σημαίνει τα ακόλουθα:
Ο συντονισμός θα εκκινεί μεν από το Ελληνικό Τμήμα Εθνικής Ασφάλειας (ΕΤΕΑ) όπου αξιωματικοί και ειδικοί κάθε σχετικού τομέα (π.χ. μετεωρολόγοι, γεωλόγοι, δασοπόνοι, γιατροί, κ.α.) θα εκτιμούν και θα εφαρμόζουν σχέδιο που θα έχει ήδη έτοιμες βασικές δομές για ορισμένες κινήσεις σε αντικατάσταση του απαρχαιωμένου Ξενοκράτης (σχέδιο δράσης εκτάκτων αναγκών). Ο συντονισμός θα περιλαμβάνει μηχανισμούς της αστυνομίας, του πυροσβεστικού σώματος, της Ελληνικής εφεδρικής δύναμης στρατού, των εθελοντών του ΠΣ και της ΓΓΠΠ καθώς και τμήματα του τομέα Υγείας και των ΟΤΑ.
Το πρώτο μέλημα σε κάθε επιχείρηση είναι η εκτίμηση της κατάστασης και η χρήση των ιδανικών μέσων ανά περίπτωση (προϋποθέτει την καταγραφή τους σε πρώιμο στάδιο). Κατόπιν αυτού του σχεδιασμού που θα πρέπει να κρατάει ελάχιστο χρονικό διάστημα, θα πρέπει να δημιουργηθεί επικοινωνιακή ομάδα διαχείρισης για την τροφοδότηση με επίσημα στοιχεία σε ΜΜΕ και σε πολίτες. Για τον σκοπό αυτό ιδανικά πρέπει να χρησιμοποιείται η ΕΡΤ και η ΕΡΑ κατά απόλυτη προτεραιότητα. Παράλληλα, θα πρέπει να γίνει χρήση κοινωνικών δικτύων και υπηρεσιών μηνυμάτων κειμένου μέσα από παρόχους κινητής τηλεφωνίας.
Αφού ξεκινήσει η διαδικασία, θα πρέπει τμήμα πληροφορίας να κάνει χρήση υπηρεσιών του GIS (υπηρεσία γεωμορφικής απεικόνισης και εντοπισμού μέσω δορυφόρου) για να εστιάσει η δράση στις περιοχές κρίσης αλλά και για να υπάρχει εικόνα σε ό,τι συμβαίνει εκείνη την στιγμή. Προσθετικά, επιβάλλεται πλέον και η χρήση των UAV αέρος και εδάφους που χρησιμοποιούν όλες οι υπηρεσίες του κόσμου.
Σημαντικό επόμενο βήμα είναι η τοποθέτηση και διαμόρφωση κέντρων υποδοχής και στρατηγικής για τις μονάδες και υπηρεσίες δράσης. Η ύπαρξη τέτοιων κέντρων πρέπει να γίνεται με σκοπό την παροχή περίθαλψης, φροντίδας, σίτισης, ιατροφαρμακευτικής βοήθειας, υπηρεσία εντοπισμού αγνοουμένων με βάση δεδομένων που συνδέεται με το ΕΤΕΑ τόσο για βοήθεια αλλά και για ευκολότερη καταχώριση στοιχείων. Σε μια περίπτωση κρίσης κατά ελάχιστο πρέπει να υπάρχουν δύο τέτοια κέντρα ή και παραπάνω ανά απόσταση 5χλμ.
Στην συνέχεια πρέπει να γίνεται άμεση εφαρμογή σχεδίου με συνεχή παρακολούθηση κάθε δράσης, όπου για όλες τις υπηρεσίες θα υπάρχει μόνο μια ηγετική ομάδα πεδίου με αξιωματικό ανά ειδικότητα. Αυτό θα μπορεί να λειτουργήσει και αυτόνομα, αν για κάποιον λόγο δεν υπάρχει επικοινωνία με το κέντρο συντονισμού και το ΕΤΕΑ.
Την ώρα που όλα τα παραπάνω είναι σε πλήρη διεργασία, θα πρέπει παράλληλα να υπάρχει ομάδα εκτίμησης και πρότασης σχεδίου του ΕΤΕΑ που θα δοθεί για την επαναφορά της ομαλότητας σε κάθε επίπεδο όσον αφορά την τάξη, την προστασία και την παράδοση της όλης κατάστασης στις κοινωνικές και πολιτικές δομές του κράτους.
Τελευταίο αφήνω το στοιχείο της αξιολόγησης και των σεναρίων που θα πρέπει να γίνονται συνεχώς προς εκπαίδευση των δυνάμεων και των κέντρων συντονισμού για να μην χάνουμε κάθε φορά ζωές διότι δεν υπήρχε ορθή αντιμετώπιση εξαρχής.
Επίλογος
Το παραπάνω είναι πολύ περιληπτική πρόταση, με μια απλή περιγραφή που έχει στοιχεία εργασίας όπου θα γέμιζαν προφανώς ειδική μελέτη εκατοντάδων σελίδων για μια ολοκληρωμένη παρουσία , πράγμα αδύνατο για ένα μικρό άρθρο. Όμως, δεν είναι ως αντικείμενο κάτι καινούριο, ούτε κάτι πρωτοπόρο. Είναι μοντέλο επιχειρησιακό που υπάρχει σε άλλες χώρες, είναι λειτουργικό και φυσικά δίνει πολύ μεγάλες δυνατότητες να ρυθμιστεί το μέγιστο αποτέλεσμα ανά περίπτωση χώρας και φύσης κρίσεως.
Είναι μια πρόταση, όπως ανέφερα, που φεύγει από το πλαίσιο της καταγγελίας και περνάει στο πλαίσιο της βελτίωσης, αν και εφόσον θελήσει κάποιος να του δώσει σημασία
* Σύμβουλος Θεμάτων Ασφαλείας - IISCA Sec Group
Δημοσίευση σχολίου