Διονύσης Παντής
Ο πλήρης τίτλος της γνωστής μας πλέον και ως Συμφωνίας των Πρεσπών είναι: «Τελική Συμφωνία για την επίλυση των διαφορών οι οποίες περιγράφονται στις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών 817 (1993) και 8456 (1993), τη λήξη της ενδιάμεσης συμφωνίας του 1995, και την εδραίωση στρατηγικής σχέσης μεταξύ των μερών».
Η συμφωνία των Πρεσπών δηλαδή, από την πρώτη απλή της ανάγνωση περιλαμβάνει δύο μέρη: το πρώτο μέρος αφορά την συνομολόγηση τελικής συμφωνίας για την επίλυση των εκκρεμών από το 1992 διαφορών μεταξύ των δύο χωρών και το δεύτερο την εδραίωση στρατηγικής εταιρικής σχέσης (Σ.Ε.Σ.) μεταξύ των μερών (δηλαδή των δύο χωρών).
Γιατί διέλαθε της προσοχής αναλυτών (στρατηγικών και γεωπολιτικών), στρατηγιστών αλλά και συνταξιούχων στρατιωτικών και πολιτευτών τόσο απόλυτα το δεύτερο μέρος αυτής;
Ίσως έχουν συνηθίσει να αναλύουν υψηλές στρατηγικές των μεγάλων δυνάμεων αλλά είναι λιγότερο εξοικειωμένοι με την ανάλυση της (υψηλής) ελληνικής στρατηγικής.
Στο πρώτο μέρος της συμφωνίας, το αποτελούμενο από 8 άρθρα, συνοπτικά αλλά όχι εξαντλητικά, expressis verbis σημειώνεται στο άρθρο 7 παρ. 2,3 και 4 ότι η επίσημη γλώσσα και τα άλλα χαρακτηριστικά των Σκοπίων δεν έχουν σχέση με τον Ελληνικό Πολιτισμό την ιστορία και την κουλτούρα και τα την κληρονομιά της Ελληνικής Μακεδονίας, στο άρθρο 1 παρ. 7 απαγορεύεται ρητά η χρήση του όρου «Μακεδονία» χωρίς τον γεωγραφικό προσδιορισμό (Βόρεια) από το δεύτερο μέρος (Σκόπια), στο άρθρο 1 παράγραφους 5,6,8 και 9) η λεπτομερή και εξαντλητική ρύθμιση του erga omnes ήτοι η έναντι όλων, διεθνών οργανισμών και fora, σε όλες τις διμερείς σχέσεις του κράτους (συμπεριλαμβανομένων των χωρών που αναγνώρισαν τα Σκόπια ως «Μακεδονία») αλλά και στο εσωτερικό του κράτους χρήση της συνομολογημένης σύνθετης ονομασίας με γεωγραφικό προσδιορισμό «Βόρεια Μακεδονία).
Οσον δε αφορά την συνομολόγηση και περιγραφή της Στρατηγικής Εταιρικής Σχέσης μεταξύ των μερών (Σκοπίων και Αθήνας) αυτή δεν αναφέρεται εν είδη ευχής μόνον στο προοίμιο της συνθήκης.
Αντίθετα η συμφωνία περιγράφει και ρυθμίζει την σχέση αυτή στο δεύτερο από τα δύο μέρη της συνθήκης που περιλαμβάνει επίσης οκτώ άρθρα γεγονός που από μόνο του προσδίδει την ισότιμη σημασία που δίνεται σε αυτή την πλευρά της συνθήκης.
Στο προοίμιο, αφού τονίζεται η ισχυρή βούληση των μερών για αμοιβαία φιλία, καλή γειτονία και εταιρική σχέση συνεργασίας, αναφέρεται η δέσμευση ενίσχυσης, διεύρυνσης και εμβάθυνσης των διμερών σχέσεων, καταλήγοντας στην αποτύπωση της κοινής επιδίωξης τα μέρη να ενισχύσουν και διευρύνουν την διμερή συνεργασία και να την αναβαθμίσουν στο επίπεδο μίας στρατηγικής εταιρικής σχέσης στους τομείς της γεωργίας, της πολιτικής προστασίας, της άμυνας, της οικονομίας, της ενέργειας, του περιβάλλοντος, της βιομηχανίας, των υποδομών, των επενδύσεων, των πολιτικών σχέσεων, του τουρισμού, του εμπορίου, των μεταφορών και της διασυνοριακής συνεργασίας.
Το Β μέρος της συνθήκης εξειδικεύει την ενίσχυση και εμβάθυνση της συνεργασίας μεταξύ των δύο μερών με σκοπό την δημιουργία και εμπέδωση της στρατηγικής μεταξύ τους σχέσης και συνεργασίας:
Στο άρθρο 9 (πρώτο άρθρο του Β’ μέρους) και στην παράγραφο ένα αυτού επαναδιατυπώνεται ο σκοπός της στρατηγικής μεταξύ των μερών συνεργασίας σε όλους τους αναφερόμενους και στο προοίμιο τομείς.
Και αυτό βεβαίως έχει την σημασία του, καθώς η διατύπωση του εντός του κυρίως κειμένου της συμφωνίας επικυρώνει ότι δεν παραμένει η βούληση αυτή στο επίπεδο της διακήρυξης, χωρίς ισχύ και δεσμευτικότητα όπως συμβαίνει στις αναφορές στα προοίμια των διεθνών συμβάσεων, αλλά, αντίθετα, δεσμεύει το περιεχόμενο αυτό τα συμβαλλόμενα μέρη με άμεση ισχύ.
Δημιουργείται για την εξυπηρέτηση της δέσμευσης αυτής ένα συγκεκριμένο Σχέδιο Δράσης που περιλαμβάνει και την συνέχιση των υφιστάμενων Μέτρων Οικοδόμισης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ).
Στο άρθρο 11 της συμφωνίας θεσμοθετείται η στενή αμιγώς διμερής συνεργασία στο πλαίσιο διμερών και περιφερειακών οργανισμών.
Αυτό το άρθρο αναγνωρίζει την win win situation της ενίσχυσης / πολλαπλασιασμού της δυνατότητας μίας εκάστης χώρας εντός περιφερειακών Οργανισμών και πρωτοβουλιών ad hoc που δημιουργεί ο συντονισμός και αλληλοϋποστήριξη.
Το άρθρο 12 εξειδικεύει τα μέτρα ενίσχυσης και ανάπτυξης της πολιτικής και κοινωνικής συνεργασίας.
Η οικονομική συνεργασία ρυθμίζεται στο άρθρο 13 που αποτελεί αντιγραφή του άρθρου 13 της ενδιάμεσης συμφωνίας και αναφέρει την «καθοδήγηση» των μερών από τις προβλέψεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας και στο αναλυτικό άρθρο 14: επαναβεβαίωση της στενής συνεργασίας σε όλους τους τομείς οικονομικής – παραγωγικής δραστηριότητας που αναφέρονται και στο προοίμιο της συνθήκης (παρ.1), στην ενθάρρυνση και προστασία των επενδύσεων (παρ. 2), την συνεργασία μεταξύ εταιριών, επιχειρήσεων και βιομηχανιών, την διευκόλυνση μετακίνησης ανθρώπων και αγαθών (παρ.3), συνεργασία στους τομείς ενέργειας, των αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (παρ. 4), τις υποδομές και μεταφορές (παρ. 5), προστασία του περιβάλλοντος (παρ 7) τουριστική συνεργασία και ανταλλαγές (παρ.8), οργάνωση μεικτών επιχειρηματικών φόρουμ (παρ 9).
Το άρθρο 15 αναφέρεται στην συνεργασία στους τομείς της εκπαίδευσης, της επιστήμης, του πολιτισμού, της έρευνας, της τεχνολογίας, της υγείας και των μεταφορών.
Και τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, είναι η συνεργασία στους τομείς της αστυνομίας και πολιτικής προστασίας (άρθρο 16) καθώς και η αμυντική συνεργασία (άρθρο 17).
Η ενίσχυση της αστυνομικής συνεργασίας περιλαμβάνει όλους του τομείς καταπολέμησης του οργανωμένου και διασυνοριακού εγκλήματος (παράνομη διακίνηση ανθρώπων, ναρκωτικών, πολιτισμικών αγαθών λαθρεμπόριο τσιγάρων, οινοπνεύματος και καυσίμων κλπ.).
Και βέβαια ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην χρήση της ειδικής εκπαίδευσης και τεχνογνωσίας εκάστου μέρους από το άλλο μέρος.
Η εταιρική συνεργασία στους τομείς αυτούς αντιμετωπίζει και την επίδραση πολιτικών κεντρικών και βόρειων ευρωπαϊκών χωρών στην δημιουργία μετώπων εναντίον της χώρας χρησιμοποιώντας αφορμές όπως πχ το μεταναστευτικό (κλείσιμο συνόρων κλπ).
Δεν πρέπει να θεωρηθεί τυχαία και η ίδρυση και λειτουργία της σχολής της Πυροσβεστικής στην Φλώρινα όπου και διευκολύνει και την εκπαίδευση προσωπικού από την γειτονική χώρα.
Και αφήσαμε στο τέλος το άρθρο 17 περί της Αμυντικής Συνεργασίας των μερών όπου δίδεται έμφαση στην εκπαίδευση του προσωπικού, στις επισκέψεις και επαφές της στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας των δύο χωρών, την μεταφορά τεχνογνωσίας, την συνεργασία στους τομείς παραγωγής και ενημέρωσης, στην διενέργεια κοινών στρατιωτικών ασκήσεων κ.α.
Παρότι λοιπόν σημειώνεται ότι διέλαθε της προσοχής των ειδικών όλο το Β μέρος της συνθήκης, φαίνεται ότι δεν συνέβη το ίδιο στις δυνάμεις που ανταγωνίζονται την χώρα μας στην ευρύτερη περιοχή.
Είναι δε χαρακτηριστικό ότι πολλές, περισσότερο ή λιγότερο φίλες, χώρες, ενδιαφέρονται να αυξήσουν την επιρροή τους στην γείτονα χώρα εκμεταλλευόμενοι και των μεταξύ μας τριβών εις βάρος της χώρας μας.
Δυνάμεις που έχουν αναπτύξει και προσπαθούν με κάθε τρόπο να εμβαθύνουν συνεργασίες στους κρίσιμους τομείς της αμυντικής συνεργασίας σε τομείς εκπαίδευσης προσωπικού, «δωρεάν» παροχής αμυντικού εξοπλισμού εκμεταλλευόμενοι κοινά θρησκευτικά, φυλετικά, ιστορικά ή άλλα χαρακτηριστικά, ιδίως δε την εχθρότητα που δημιουργείται μεταξύ των πολιτών των δύο γειτονικών κρατών από την διαιώνιση της μεταξύ μας αντιπαλότητας και αδυναμίας επίλυσης των μεταξύ μας προβλημάτων.
Δεν είναι τυχαίο ποιες χώρες δυσαρεστήθηκαν εμφανώς από την επίτευξη της συμφωνίας των Πρεσπών.
Το θετικό αυτής της συμφωνίας είναι ότι από αυτήν ωφελούνται ταυτόχρονα και οι δύο χώρες (win – win) σεβόμενοι τις πολιτιστικές, ιστορικές, κοινωνικές ιδιαιτερότητες και αφετηρίες η μία της άλλης.
Πολλοί οι λόγοι που δεν μπορούν να αναλυθούν στην παρούσα.
Ας αναλογιστούμε μόνον εδώ όσα αναφέρει ο δημιουργός της, ο Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, Νίκος Κοτζιάς, σε συνέντευξη του στη EURACTIV και τον Σαράντη Μιχαλόπουλο (25.6.2018):
«Τα Βαλκάνια, μαζί με την Ελλάδα που είναι πιο έμπειρη, να προχωρήσουμε μαζί σε ένα κοινό ευρωπαϊκό μέλλον.
»Διότι καμία χώρα της περιοχής δεν θα μετράει πολύ σε μια μελλοντική Ένωση με 40-45 κράτη μέλη.
»Το Μαυροβούνιο με 600-800 χιλιάδες πληθυσμό ή η Βόρεια Μακεδονία με 1.6 εκ και η Αλβανία με 2.5 εκ σε μια ΕΕ 600 εκ δεν θα έχουν ρόλο. Ούτε η Ελλάδα με 11 εκ.
»Πάντως, θα έχουμε ρόλο μαζί, με ένα σχέδιο για την περιοχή μας …».
Και αλλού (Συνέντευξη ΥΠΕΞ, Ν. Κοτζιά, στο «News 24/7» και στους δημοσιογράφους Β. Σκουρή & Α. Σπανού (Αθήνα, 28.06.2018):
«Η Ελλάδα έχει μέγιστο συμφέρον να λύσει τα προβλήματά της με τους βόρειους γείτονές της.
»Το μέγιστο αυτό συμφέρον είναι, πρώτον διότι θα είναι ηγεμονική δύναμη απέναντί τους, δεύτερον γιατί αυτοί οι λαοί μόλις φύγουν από τις αντιθέσεις τους και τις παραδοξολογίες θα είναι μαζί μας και τρίτον γιατί η Ελλάδα ένα πρόβλημα έχει, προς ανατολάς».
Είναι γεγονός ότι τα επόμενα 10-15 χρόνια έχουν πολλά να γίνουν προκειμένου οι ωφέλειες που οι δύο γειτονικές χώρες προσδοκούν από την συμφωνία να αποδώσουν το σύνολο των προβλεπόμενων καρπών και ο στρατηγικός σχεδιασμός της εξωτερικής μας πολιτικής, που αφορά τις σχέσεις με τους βόρειους γείτονες μας στα πλαίσια της ευρύτερης Ελληνικής Στρατηγικής, να διαμορφώσει το πλαίσιο ασφάλειας μέσα στο οποίο θα διευρυνθεί και εξασφαλιστεί η ευημερία των Ελλήνων Πολιτών ύψιστο σκοπό μιας δημοκρατικής Εξωτερικής Πολιτικής.
πηγή
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου.
Δημοσίευση σχολίου