Roland Freudenstein, διευθυντής πολιτικής στο Wilfried Martens Centre ευρωπαϊκών σπουδών
Το ερώτημα ακούγεται κάπως σαν το παροιμιώδες "έχετε σταματήσει να χτυπάτε την γυναίκα σας (ή τον σύζυγό σας);".Η Γερμανία δεν έχει κυριαρχήσει στην Ευρώπη. Έχει, τα τελευταία πέντε χρόνια και οδηγούμενη από την οικονομική ισχύ της στην κρίση της ευρωζώνη, κάνει μια-δύο γενναίες προσπάθειες για ηγετική διάθεση. Ορισμένες ήταν πραγματικά επιτυχημένες, όπως αυτή που συνδέεται με την αντίδρασή της στην ρωσική επιθετικότητα στην Ουκρανία. Το να συγκροτήσει έναν συνασπισμό της ΕΕ για τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, ήταν ένα μεγάλο επίτευγμα που κατάφερε ακούγοντας τους άλλους, μικρούς και μεγάλους, και ασκώντας την ηγεσία από την μέση οδό (διότι υπήρχαν επιθετικοί Ανατολικοευρωπαίοι από τη μία πλευρά και το μετριοπαθές Club της Μεσογείου από την άλλη. Το ίδιο συνέβη με τη συζήτηση για την λιτότητα, αν και με περισσότερη γκρίνια από περισσότερες χώρες.
Αλλά σε ό,τι αφορά τους πρόσφυγες, από τον Σεπτέμβριο του 2015, κανένα από αυτά τα στοιχεία σύνεσης δεν παρατηρήθηκαν. Αντιθέτως, η Γερμανία έχει ελιχθεί σε μια γωνία από την οποία είναι όλο και πιο δύσκολο να μαζέψει οπαδούς. Και ηγεσία χωρίς οπαδούς δεν είναι ηγεσία. Έτσι, η Γερμανία έχει ακόμη την ισχυρότερη οικονομία της ΕΕ, και η σύνεση της Γερμανίδας Καγκελαρίου Angela Merkel σε ζητήματα από υγιείς δημοσιονομικές πολιτικές μέχρι την διατήρηση της Βρετανίας στην ΕΕ, είναι ακόμη ένας παράγοντας. Στα θέματα της ασφάλειας ωστόσο, η Γερμανία εξακολουθεί να αποτυγχάνει οικτρά.
Συνολικά, η Γερμανία μπορεί να ηγηθεί εάν ακολουθήσει κανά-δύο απλούς κανόνες. Εάν δεν το κάνει, η Ευρώπη θα υποφέρει.
Istvan Hegedus, πρόεδρος του Ουγγρικού Europe Society
Η γερμανική πολιτική ελίτ ήταν πάντα απρόθυμη να γίνει σερίφης της Ευρώπης, αν και πολλοί εταίροι της ΕΕ πίεσαν την Καγκελάριο Angela Merkel να αποδεχθεί τον ηγετικό ρόλο. Όταν το έκανε τελικά για να διαχειριστεί τις ευρωπαϊκές κρίσεις, οι αντίπαλοί της άρχισαν να μιλάνε για την άσχημη κληρονομιά της γερμανικής ιστορίας και τον ηθικό ιμπεριαλισμό του μεγαλύτερου κράτους-μέλους της ΕΕ.
Η Γερμανία παρουσιάζει κυριαρχία, ίσως, αλλά όχι ηγεμονία. Η θεσμική δομή της ΕΕ και το σύστημα πολυεπίπεδης διακυβέρνησης εξασφαλίζει δημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων: κανένα από τα κράτη-μέλη δεν μπορεί να ηγηθεί χωρίς επαρκή στήριξη από τους συμμάχους του. Η Γερμανία δεν ήταν οριστικά απομονωμένη στη σύνοδο ΕΕ-Τουρκίας στις 7 Μαρτίου, αλλά το Βερολίνο από μόνο του δεν θα μπορούσε να περάσει την πολιτική θέση της για μια συμφωνία για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Επιπλέον, ο φόβος ότι η ΕΕ δεν ανταποκρίνεται στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάτι που είναι ακόμη σημαντικό για το φιλοευρωπαϊκό φιλελεύθερο κοινό στην Τουρκία και στην ΕΕ, ήγειρε σοβαρές ανησυχίες για την συμφωνία Γερμανίας-Τουρκίας, ιδιαίτερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Υπάρχουν ορισμένοι Ευρωπαίοι πολιτικοί ηγέτες –και άλλοι που περιμένουν στην αντιπολίτευση για να πετύχουν στις επικείμενες εκλογές- που θα ήταν χαρούμενοι να δουν την πτώση της γερμανικής επιρροής σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η ομάδα της Merkel θα πρέπει να είναι προσεκτική να μην ξεχάσει να συμπεριλάβει ομοϊδεάτες ευρωπαϊκούς πολιτικούς φορείς όταν προσπαθεί να σώσει το μέλλον της Ευρώπης με βάση τις αρχικές της αξίες.
Denis MacShane, πρώην υπουργός για θέματα Ευρώπης στο Ηνωμένο Βασίλειο
Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel έκανε ένα λάθος όχι στην πράξη της γενναιοδωρίας αλλά στην πολιτική της γενναιοδωρίας. Παραδόξως, παραβίασε όλους τους κανόνες που ισχύουν από τη δεκαετία του ’50 στην γερμανική, ευρωπαϊκή και διεθνή πολιτική σκηνή.
Αυτοί οι κανόνες μπορούν να συνοψιστούν σε μια λέξη: διαβούλευση. Η Merkel δεν συμβουλεύτηκε κανέναν όταν εμφανίστηκε μονομερώς να προσκαλεί εκατομμύρια Σύριων και άλλων προσφύγων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τις διώξεις, τον εμφύλιο πόλεμο, την ισλαμική τρομοκρατία, και την φτώχεια ή το στρίμωγμα σε καταυλισμούς διέλευσης και παραγκούπολεις στην Τουρκία, την Ελλάδα, την Ιορδανία, την Αφρική, για να φθάσουν στις πλούσιες χώρες της Βόρειας Ευρώπης.
Δεν συμβουλεύθηκε το γερμανικό κοινοβούλιο, τις Βρυξέλλες, ή –το πιο σημαντικό από όλα για την Γερμανία- τους άμεσους γείτονες της χώρας. Φάνηκε να αναμένει ότι θα ακολουθούσαν όλοι την γενναιόδωρη πράξη της και θα άνοιγαν τα σύνορά τους σε δεκάδες χιλιάδες μη Ευρωπαίους εισερχόμενους, σε μια περίοδο έντασης γύρω από την ισλαμική ιδεολογία και την βία.
Η ΕΕ θα προσπαθήσει να βρει τον δρόμο της μέσω αυτού του λάθους της γερμανικής πολιτικής, όπως θα κάνει και η Γερμανία. Οι εκλογές της 13ης Μαρτίου σε τρεις γερμανικές περιοχές, έδωσαν την πλειοψηφία των ψήφων σε φιλοπροσφυγικές πολιτικές, παρά το ότι τα ΜΜΕ εστίασαν στο δεξιό "Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), ένα μονοθεματικό κόμμα που δεν θα είναι σε θέση να κυβερνήσει ακόμη κι αν κερδίσει κάποιες έδρες στα περιφερειακά κοινοβούλια.
Όσο η Γερμανία παραμένει πλούσια, θα είναι η κυρίαρχη δύναμη στην ΕΕ. Αλλά η εποχή της κυριαρχίας της Merkel τώρα έρχεται στο τέλος της –και πραγματικά, μπορεί να έχει τελειώσει ήδη.
Gianni Riota, μέλος του CFR
Η Γερμανία ήταν η ηγεμονική δύναμη στην Ευρώπη από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου το 1989. Ωστόσο το Βερολίνο έχει διαδραματίσει έναν μάλλον μετριοπαθή ρόλο στα παγκόσμια ζητήματα –πραγματικά έναν πολύ μικρό σε σχέση με το οικονομικό μέγεθος και την δύναμη της χώρας. Οπισθοχωρώντας από την στρατιωτική επέμβαση και χωρίς μια μόνιμη θέση στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Γερμανία διαδραματίζει έναν ήσυχο ρόλο συμβουλών και συνεργασίας αλλά έξω από την Ευρώπη δεν είναι η ισχυρή δύναμη που θα έπρεπε να είναι. Η Καγκελάριος Angela Merkel και οι προκάτοχοί της Gerhard Schroder και Helmut Kohl, μοιράστηκαν ένα πολύ άτολμο όραμα για τον ρόλο της χώρας στα διεθνή θέματα, εστιάζοντας στο να ηγηθεί της Ευρώπης.
Μετά από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, η κρίση χρέους της ευρωζώνης και η εισροή προσφύγων που προέκυψε από τον πόλεμο στη Συρία, αυτή η χαλαρή στάση δεν είναι πλέον αρκετή. Η Γερμανία έπρεπε να ηγηθεί, τελεία. Η Merkel προσπάθησε και απέτυχε. Το γενναιόδωρο σχέδιό της να ανοίξει τις πόρτες της χώρας στους πρόσφυγες δεν έπεισε τους Γερμανούς ψηφοφόρους και τρομοκράτησε τους δύσμοιρους ηγέτες της Γηραιάς Ηπείρου.
Η Γερμανία πρέπει να επαναξιολογήσει την κοσμοθεωρία της και να σχεδιάσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, αποδεχόμενη μια και καλή ότι ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελείωσε και ότι η Ευρώπη χρειάζεται ένα έμπιστο, δίκαιο και δημοκρατικό αφεντικό.
Alison Smale, bureau chief των New York Times
Την τελευταία δεκαετία, η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel έχει γίνει σταδιακά –από λάθος και λόγω σχεδιασμού- η de facto ηγέτης της Ευρώπης.
Έχει αποδυναμωθεί τους τελευταίους μήνες από την απάντησή της στην προσφυγική κρίση που έχει κερδίσει επαίνους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. αλλά αυτή η απάντηση έχει επίσης προκαλέσει ισχυρές αντιδράσεις στο εσωτερικό του δικού της συντηρητικού στρατοπέδου και από ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που μόλις λίγους μήνες νωρίτερα, ήταν πρόθυμοι σύμμαχοι.
Η Γερμανία έχει ακόμη οικονομική και πολιτική επιρροή –ή ένας Γερμανός ηγέτης στο μέλλον- θα πρέπει να οικοδομήσει νέους δεσμούς για να επαναβεβαιώσει τον κυρίαρχο ρόλο της χώρας.
Ulrich Speck, Senior Fellow στη Transatlantic Academy
Όχι, διότι χωρίς την γερμανική κυριαρχία δεν υπάρχει καθόλου ηγεσία στην ΕΕ. Κανείς εκτός του Βερολίνου, δεν είναι αυτή τη στιγμή πρόθυμος και ικανός να αναπτύξει και να διαμορφώσει κοινές λύσεις σε κοινά προβλήματα.
Η προσφυγική κρίση θα επιλυθεί σε επίπεδο ΕΕ, διότι κάθε κυβέρνηση κατανοεί ότι το σύστημα Σένγκεν ανοιχτών συνόρων, είναι αυτό που κινδυνεύει. Όπως και στη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης, θα υπάρξει ένας σκληρός αγώνας για το περίγραμμα της λύσης. Αλλά είναι σαφές ότι κανένα μέλος της Σένγκεν δεν θέλει να θυσιάσει το επίτευγμα των ανοιχτών συνόρων εξαιτίας του κινδύνου να μπει σε κίνηση μια διαδικασία αποσύνθεσης της ΕΕ.
Όπως και με την αναταραχή στην ευρωζώνη και την σύγκρουση στην Ουκρανία, με την προσφυγική κρίση η ΕΕ μεταμορφώνεται σε μια περισσότερο πολιτική οντότητα: οι κυβερνήσεις ασχολούνται από κοινού με ζητήματα που επηρεάζουν βαθύτατα τις πολιτικές των χωρών τους και τις ταυτότητές των. Αυτή είναι μια συναρπαστική, φιλόδοξη, και σπανίως πλήρως κατανοητή διαδικασία που ενορχηστρώνεται κυρίως από τη Γερμανίδα Καγκελάριο Merkel.
Bernd Ulrich, αναπληρωτής αρχισυντάκτης της Die zeit
Όχι, ακριβώς το αντίθετο. Η γερμανική κυριαρχία στην ΕΕ αυξάνεται και αναλαμβάνει διαφορετικές μορφές κατά τη διαδικασία. Με την Ουκρανία, ήταν η ικανότητα να ασκήσει ήπια δύναμη. Με την κρίση της ευρωζώνης, η ικανότητα επιβολής, με την ροή των προσφύγων η ικανότητα να αποτρέψει.
Από το καλοκαίρι του 2015, η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel έχει αποτρέψει μια ρατσιστική ή οπισθοδρομική ή διχαστική για την ΕΕ απάντηση στην προσφυγική κρίση. Ακόμη και τώρα, ενώ κάποιες χώρες με αδύναμα νεύρα καταφεύγουν σε περιττό και απάνθρωπο κλείσιμο συνόρων, άνθρωποι που έχουν ανάγκη τα καταφέρνουν και πάλι να φθάνουν στην ΕΕ. Η αποτροπή του χειρότερου και η αγορά χρόνου για την ΕΕ, είναι το σημάδι της πραγματικής ηγεσίας. Αυτή τη στιγμή, μόνο η Γερμανία έχει τα δύο χαρακτηριστικά που απαιτούνται για αυτό: ισχυρή δύναμη και μια ηχηρή φιλοσοφία.
Πρέπει να συνειδητοποιήσει κανείς πόσο μεγάλη είναι η δύναμη αυτού του προκληθέντος από τους πρόσφυγες, ιστορικού ραντεβού με την παγκόσμια δικαιοσύνη, της διευθέτησης των ζητημάτων μεταξύ του πρώτου και του τρίτου κόσμου. Το αμερικανικό κοινό είναι μαγεμένο από μια ρατσιστική απάντηση στο ερώτημα της παγκόσμιας δικαιοσύνης, ενώ η Ευρώπη –αν μη τι άλλο χάρη στην κυβέρνηση της Γερμανίας- έχει διαφύγει τον πειρασμό αυτόν για την ώρα.
Παρεμπιπτόντως, αυτή η τρίτη παραλλαγή της γερμανικής κυριαρχίας είναι μια θετική εμπειρία για όλη την ΕΕ διότι αυτή την φορά, η Γερμανία πρέπει να δράσει από μια θέση σχετικής αδυναμίας. Μακροπρόθεσμα, αυτό θα αυξήσει την αποδοχή για την γερμανική ηγεσία.
Δημοσίευση σχολίου