Οι Πρόεδροι ΗΠΑ και Ρωσίας, Barack Obama και Vladimir Putin, αντίστοιχα, επισφράγισαν τη συμφωνία σε μεταξύ τους τηλεφωνική επικοινωνία, με τον δεύτερο να εμφανίζεται περισσότερο αισιόδοξος, αναφερόμενος σε μια μοναδική ευκαιρία για να τεθεί τέλος στην αιματοχυσία. Ο Λευκός Οίκος, περισσότερο επιφυλακτικός, καλωσορίζει τη συμφωνία, αναγνωρίζοντας όμως τις δυσκολίες εφαρμογής της.
Του Ιπποκράτη Δασκαλάκη*
Με συγκρατημένη αισιοδοξία αντιμετωπίστηκε η κοινή αμερικανορωσική ανακοίνωση της 22ας Φεβρουαρίου περί διακοπής των εχθροπραξιών στη Συρία. Οι δύο πλευρές προέβησαν στην ανακοίνωση ως συμπροεδρεύοντα μέρη στο International Syria Support Group (ISSG), μιας διεθνούς πρωτοβουλίας για την επίλυση της συριακής κρίσεως. Η ανακοίνωση συνοδεύτηκε από ένταση των συγκρούσεων, των βομβαρδισμών, των τρομοκρατικών πράξεων και γενικότερα των ενεργειών όλων των εμπλεκομένων προκειμένου να ενισχύσουν τις θέσεις τους εν όψει της ημερομηνίας έναρξης της επιδιωκόμενης κατάπαυσης των εχθροπραξιών (27 Φεβρουαρίου 2016). Προηγούμενες προσπάθειες είχαν ναυαγήσει, αν και στο παρελθόν επετεύχθησαν ολιγόωρες διακοπές για ανθρωπιστικούς κυρίως λόγους.
Τι περιλαμβάνει η συμφωνία για προσωρινή κατάπαυση εχθροπραξιών
Η συμφωνία επιζητάει από τις αντιμαχόμενες πλευρές, τη συριακή κυβέρνηση και τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης, να αποδεχθούν μια προσωρινή διακοπή των εχθροπραξιών. Ουδεμία περαιτέρω επιδίωξη - ρύθμιση προβλέπεται επί του παρόντος μεταξύ των αντιπάλων πλευρών, καίτοι ο απώτερος σκοπός είναι να οδηγηθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για την εξεύρεση μιας βιώσιμης πολιτικής λύσεως. Η αμερικανική πλευρά έχει αναλάβει να προσεγγίσει τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης για να αποδεχθούν τη διακοπή των εχθροπραξιών, ενώ η Μόσχα θα κινηθεί προς την κατεύθυνση της συριακής κυβέρνησης και των συμμάχων της. Από την κατάπαυση του πυρός έχει εξαιρεθεί το «Daesh» (όπως αναφέρεται το «Ισλαμικό Κράτος/ISIS»), η «Jabhat al-Nusra», καθώς και λοιπές οργανώσεις που έχουν χαρακτηριστεί από τον Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ως τρομοκρατικές. Ρητά μάλιστα αναφέρεται στην κοινή ανακοίνωση ότι οι στρατιωτικές ενέργειες εναντίον των προαναφερθέντων εξτρεμιστικών ισλαμιστικών οργανώσεων θα συνεχιστούν.
Συγχρόνως δημιουργούνται «ad-hoc» διεθνή όργανα για να επιβλέψουν την εφαρμογή της διακοπής των εχθροπραξιών και να υποβοηθήσουν τα εμπλεκόμενα μέρη στην τήρηση των υποχρεώσεων. Παράλληλα γίνεται αναφορά στο σχετικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας (UN Security Council Resolution 2254) και στις δηλώσεις των ειρηνευτικών συνομιλιών της Βιέννης (2015) και Γενεύης (2012), που αποτελούν και τις κατευθυντήριες αρχές για την εξεύρεση λύσεως στη συριακή κρίση. Ενδεικτική της συγκρατημένης αισιοδοξίας και προσεκτικής προσέγγισης είναι και η χρήση του όρου «διακοπής των εχθροπραξιών» (cessation of hostilities), ορολογία που καταδεικνύει την κύρια επιδίωξη, χωρίς να δρομολογεί άμεσα περαιτέρω διαδικασίες, καίτοι ευρίσκονται σε εξέλιξη διεθνείς προσπάθειες εξεύρεσης πολιτικής λύσεως.
Ήδη, σε τηλεοπτική του συνέντευξη, ο Πρόεδρος της Συρίας, Bashar al-Assad, παρουσιάστηκε να αποδέχεται τη διακοπή των εχθροπραξιών, με την επιφύλαξη ότι οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης δεν θα προσπαθήσουν να εκμεταλλευθούν την προσωρινή εκεχειρία. Θετικά σημάδια αποδοχής υπήρξαν και από ορισμένες ομάδες της πολυκερματισμένης αντιπολίτευσης. Οι εμπλεκόμενοι πρέπει να αναφέρουν την πρόθεση συμμόρφωσης τους στις δύο υπερδυνάμεις μέχρι 26 Φεβρουαρίου.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και της Ρωσίας
Οι Πρόεδροι ΗΠΑ και Ρωσίας, Barack Obama και Vladimir Putin, αντίστοιχα, επισφράγισαν τη συμφωνία σε μεταξύ τους τηλεφωνική επικοινωνία, με τον δεύτερο να εμφανίζεται περισσότερο αισιόδοξος, αναφερόμενος σε μια μοναδική ευκαιρία για να τεθεί τέλος στην αιματοχυσία. Ο Λευκός Οίκος, περισσότερο επιφυλακτικός, καλωσορίζει τη συμφωνία, αναγνωρίζοντας όμως τις δυσκολίες εφαρμογής της. Αναμφίβολα οι δύο πλευρές επιθυμούν να τεθεί ένα τέλος στη σφαγή, στις προσφυγικές ροές και στο γενικότερο αποσταθεροποιητικό ρόλο που διαδραματίζει η σύγκρουση. Παράλληλα επιθυμούν την έναρξη μιας ειρηνευτικής διαδικασίας για εξεύρεση μιας κοινά αποδεκτής λύσεως που φυσικά και θα εξυπηρετεί τα επιμέρους και μερικώς αντικρουόμενα συμφέροντα τους. Συγχρόνως η λύση αυτή θα επιτρέπει την εστίαση των πολεμικών προσπαθειών στην αντιμετώπιση των εξτρεμιστικών ισλαμιστικών οργανώσεων και κυρίως του ISIS. Επιπλέον, η συμφωνία ΗΠΑ - Ρωσίας ίσως να βοηθήσει και τη μερική υπέρβαση των μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων λοιπών προβλημάτων.
Οι μάχες σε έξαρση λίγο πριν της εφαρμογή της εκεχειρίας
Επί του παρόντος, οι μάχες, οι βομβαρδισμοί, οι τρομοκρατικές πράξεις παρουσιάζουν σημαντική έξαρση, όπως επίσης και οι προσφυγικές ροές. Δυστυχώς το γεγονός αυτό αποτελεί συνήθη τακτική όλων των εμπλεκομένων μερών για την αποκόμιση διαπραγματευτικών κερδών προ μιας πιθανής κατάπαυσης του πυρός. Η πρόκληση είναι η εφαρμογή της κατάπαυσης των εχθροπραξιών σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από κατακερματισμό των δυνάμεων και επιδιώξεων, με πλήθος εξτρεμιστικών οργανώσεων να απορρίπτουν κάθε ειρηνευτική προσπάθεια και να επιδιώκουν την εγκαθίδρυση «οικουμενικών - επαναστατικών» ιδεολογιών. Σε αυτό το περιβάλλον είναι εύκολη η, τυχαία ή σκόπιμη, αναζωπύρωση των εχθροπραξιών από ανεύθυνα ή προβοκατόρικα στοιχεία. Είναι βέβαιον ότι το ISIS θα προσπαθήσει να αποτρέψει την επιτυχία της κατάπαυσης του πυρός, καθόσον αντιλαμβάνεται ότι μια τέτοια εξέλιξη θα υπονομεύσει τη μελλοντική ύπαρξη του. Ήδη προσπαθεί με κλιμάκωση των βομβιστικών επιθέσεων κατά αμάχων να προκαλέσει χάος, την οργισμένη –ίσως και δυσανάλογη– αντίδραση του καθεστώτος και κατάρρευση κάθε ειρηνευτικής προσπάθειας. Την αγωνία του ISIS συμμερίζονται και δεκάδες άλλες εξτρεμιστικές και εγκληματικές οργανώσεις που γνωρίζουν ότι μια διαδικασία ειρήνευσης θα σημάνει την παραγκώνιση και σταδιακή εξουδετέρωση τους.
Αστάθμητος παράγοντας είναι φυσικά και η αντίδραση του καθεστώτος της Δαμασκού. Η πρόσφατη ενίσχυση των θέσεων του, λόγω κυρίως της ρωσικής στρατιωτικής υποστήριξης, ενδεχομένως να το καταστήσει αδιάλλακτο και να υιοθετήσει μαξιμαλιστικές επιδιώξεις που θα εκτροχιάσουν τυχόν ειρηνευτικές προσπάθειες. Τις τελευταίες ημέρες, το καθεστώς έχει εντείνει την πίεση του σε όλα τα μέτωπα των συγκρούσεων, ενώ, με επιδέξιες κινήσεις, προσπαθεί να παρουσιάσει τη διατήρηση του ως τη βέλτιστη εναλλακτική λύση στην επικράτηση των ακραίων ισλαμιστικών στοιχείων, εξοβελίζοντας τον «μεσαίο και μετριοπαθή» χώρο.
Η παρακολούθηση της εφαρμογής της κατάπαυσης του πυρός επιμερίζεται σε Ουάσινγκτον και Μόσχα, που θα αναπτύξουν τους απαραίτητους μηχανισμούς και διαδικασίες. Οι μηχανισμοί που θα εγκαθιδρυθούν πρέπει να είναι αξιόπιστοι και αποτελεσματικοί, γεγονός που επαφίεται, κατά μεγάλο μέρος, στη συνεργασία και κυρίως στις ειλικρινείς προθέσεις των δύο πλευρών (ΗΠΑ-Ρωσίας).
Αντί επιλόγου
Σήμερα, μετά από πέντε σχεδόν χρόνια σκληρών συγκρούσεων, οι εξελίξεις φαίνεται να ευνοούν την έναρξη μιας σταδιακής μείωσης των εχθροπραξιών και δρομολόγηση μιας συμβιβαστικής λύσεως. Οι βασικοί εμπλεκόμενοι έχουν αντιληφθεί ότι ουδεμία πλευρά δεν μπορεί να επικρατήσει στη συριακή κρίση, ενώ οι αρνητικές συνέπειες τείνουν να αποσταθεροποιήσουν όλη την περιοχή. Είναι υποχρέωση ΗΠΑ και Ρωσίας να επιβάλλουν σε όλες στις πλευρές την αποδοχή της συμφωνίας κατάπαυσης των εχθροπραξιών, καθιστώντας ευκρινές ότι σε αντίθετη περίπτωση θα αντιμετωπίσουν την απομόνωση και τη δυναμική αμοιβαία στοχοποίησή τους. Αξίζει να επισημανθούν οι αριστοτεχνικές κινήσεις της Ρωσίας, που, μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα, την επέβαλαν ξανά ως ισότιμο συνομιλητή των ΗΠΑ στα τεκταινόμενα της Μέσης Ανατολής. Επίσης αποδεικνύεται ότι οι υπόλοιποι εμπλεκόμενοι, εντός και εκτός της περιοχής, συνειδητοποιούν τις πεπερασμένες δυνατότητες τους και επαφίενται (προσδοκούν) στη διαμεσολάβηση - εμπλοκή των δύο παραδοσιακών υπερδυνάμεων, παρά τις όποιες, δικαιολογημένες και μη, κριτικές. Το αναφέρουμε απλά για να μην τρέφουμε ψευδαισθήσεις.
* Ο κ. Ιπποκράτης Δασκαλάκης είναι Υποστράτηγος (εα), Πτυχιούχος του τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου και κάτοχος Μεταπτυχιακού στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Είναι Μέλος του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ) και Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ).
πηγή
πηγή
Δημοσίευση σχολίου