CARNEGIE EUROPE
της Judy Dempsey
Κάθε εβδομάδα τους τελευταίους επτά μήνες, το Carnegie Europe έχει αναρτήσει μια επιστολή από κάθε μία από τις 28 ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Σε όλους τους συγγραφείς δόθηκε η ίδια "αποστολή”: να αξιολογήσουν το επίπεδο της φιλοδοξίας κάθε χώρας στην εξωτερική πολιτική.
Οι αξιολογήσεις ήταν συναρπαστικές αλλά και καταθλιπτικές. Υποστηρίχθηκε ότι η Γερμανία, η οποία ανακαλύπτει την εξωτερική πολιτική υπό την Angela Merkel, έχει ένα υψηλό επίπεδο φιλοδοξίας. Το ίδιο έχουν και άλλες μεγάλες χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Πολωνία, σύμφωνα με τους συγγραφείς αυτών των αποστολών. Αλλά οι φιλοδοξίες της Βρετανίας και η στρατηγική κουλτούρα, βρίσκονται σε γρήγορη πτώση.
Το επίπεδο φιλοδοξίας μεταξύ των μικρότερων χωρών, ιδιαίτερα στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, ήταν άθλιο. Μια νέα ανάγνωση των επιστολών από την Μπρατισλάβα ή την Λιουμπλιάνα, το Ζάγκρεμπ ή το Βουκουρέστι, την Βιέννη ή την Βουδαπέστη, εμφανίζουν μια αδιαφορία για την φιλοδοξία εξωτερικής πολιτικής- για να μην την συγχέουμε με την προσωπική φιλοδοξία, η οποία δεν υπάρχει άφθονη στην περιοχή.
Ίσως, αυτό έχει να κάνει και με το μέγεθος των πληθυσμών των χωρών (δείτε διάγραμμα). Αλλά αυτό δεν είναι αποκλειστικά πειστικό. Κοιτάξτε τον ρόλο της Δανίας όταν πρόκειται για την ισχυρή άμυνα και πολιτική ασφάλειας της Κοπεγχάγης ή την Ιρλανδία που απολαμβάνει ειρήνη με τη Βόρεια Ιρλανδία.
Πραγματικά, εάν υπάρχει κάποιο κοινή νήμα που να διατρέχει την σειρά, είναι το εξής: με ελάχιστες εξαιρέσεις, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν σκέφτονται ή ενεργούν στρατηγικά. ΚΑι από τη στιγμή που δεν κάνουν τίποτα, πώς μπορεί να έχουν την φιλοδοξία να διαμορφώσουν εξωτερική πολιτική, ιδιαίτερα σε επίπεδο ΕΕ.
Άλλο ένα συμπέρασμα είναι ότι αντί η ΕΕ να σφυρηλατεί ενιαίο στρατηγικό outlook, η ένωση έχει καταφέρει το αντίθετο. Η φιλοδοξία, εάν υπάρχει κάν, είναι εσωστρεφής και με βάση το εθνικό επίπεδο, σε στενά συμφέροντα, σε βραχυπρόθεσμους στόχους. Η φιλοδοξία φαίνεται να έχει μικρή σχέση με το project μιας ισχυρής ΕΕ -αν και αυτό είναι ακριβώς ό,τι θα έπρεπε να κάνει η ένωση.
Σε όλη τη σειρά των επιστολών, δεν ορίστηκε η φιλοδοξία για την εξωτερική πολιτική. Και αυτή είναι η βασική αδυναμία των περισσότερων ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Μένουν μακριά από τη φιλοδοξία διότι σημαίνει καθορισμός και ανάληψη ρίσκων και παροχή των μέσων ώστε οι κίνδυνοι να ξεπεραστούν.
Μέχρι στιγμής, η Merkel και ο Γάλλος πρόεδρος Francois Hollande έχουν ααλάβει ρίσκα, σε κάθε περίπτωση συνδεδεμένα με ένα συγκεκριμένο είδος φιλοδοξίας. Η Merkel είναι ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής με τον Ρώσο πρόεδρο Putin και έχει το άχαρο έργο της εποπτείας της πάντα εύθραυστης συμφωνίας του Μινσκ που σύναψε με τη Ρωσία και την Ουκρανία τον Φεβρουάριο για να σταματήσει ο πόλεμος στην Ανατολική Ουκρανία.
Στο μεταξύ ο Hollande, έχει χρησιμοποιήσει την γαλλική και πολιτική επιρροή στο Σαχέλ για να αποτρέψει το Μάλι από το να διασπαστεί και να οδηγηθεί σε εμφύλιο πόλεμο. Η Merkel και ο Hollande, είχαν ο καθένας λόγους για να δράσουν. Αλλά το μεγάλο ερώτημα είναι εάν έχουν μια μακροπρόθεσμη στρατηγική εξωτερικής πολιτικής και φιλοδοξία να διαπραγματευτούν με τη Ρωσία και το Σαχέλ αντιστοίχως. Δεν είμαι τόσο σίγουρη.
Η εξωτερική πολιτική εξάλλου, αφορά συμφέροντα και αξίες αλλά επίσης και επιρροή, τα οποία όλα απαιτούν στρατηγικό σχεδιασμό. Στην περίπτωση της ΕΕ, είναι όλο και πιο δύσκολο για τα κράτη-μέλη να προχωρούν μόνα, όπως έχουν ανακαλύψει το Βερολίνο και το Παρίσι όταν ασχολούνται με την Ρωσία ή το Μάλι. Τα ζητήματα έχουν γίνει πολύ πιο περίπλοκα και πολυάριθμα.
Ας δούμε την περίπτωση της ευρωπαϊκής πολιτικής προς την μεταναστευτική κρίση στη Μεσόγειο. Αυτό δεν υπήρξε σημείο αναφοράς στις περισσότερες σχεδόν επιστολές, με εξαίρεση αυτές από την Ιταλία, την Μάλτα και την Ελλάδα.
Ωστόσο, ακόμη κ αν αυτό είναι ένα από τα πιο πιεστικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ήπειρος, τα κράτη-μέλη προτιμούν να μεταθέτουν την ευθύνη αντί να δώσουν στην ΕΕ ένα μεγάλο ρόλο στο να διαμορφώσει μια ισχυρή πολιτική ασύλου και μετανάστευσης για την Ευρώπη και για την περιοχή από την οποία έρχονται οι μετανάστες.
Σχετικό με το ζήτημα της μετανάστευσης, είναι μια πρωτοφανής έλλειψη ενδιαφέροντος απέναντι στο αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος και σε σοβαρές προκλήσεις ασφάλειας και κοινωνικές προκλήσεις που θέτει το Ισλαμικό Κράτος για την Ευρώπη.
Κατά κάποιον τρόπο, παρά τις επιθέσεις τον Ιανουάριο του 2015 στα γραφεία της γαλλικής εφημερίδας Charlie Hebdo και άλλες τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη, η εντύπωση από την ανάγνωση όλων των επιστολή ήταν πως η Ευρώπη ζει σε μια ζώνη -σαν η ήπειρος να ήταν απομονωμένη από την αναταραχή στην Ανατολική και Νότια γειτονιά. Μπορεί κανείς μόνο να ελπίζει και να υποθέτει ότι οι ευρωπαϊκές μυστικές υπηρεσίες μπορεί να βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά και έχουν αυξήσει τη συνεργασία τους.
Άλλο ένα ζήτημα που έτυχε μικρού ενδιαφέροντος, ήταν το διατλαντικό εμπόριο και οι επενδύσεις εταιρικής σχέσης (TTIP). Οι περισσότεροι συγγραφείς συμφωνούν ότι οι κυβερνήσεις των, υποστήριξαν την εμπορική συμφωνία που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση αυτή τη στιγμή. Αλλά ούτε μία φορά δεν συζητήθηκαν οι στρατηγικές και πολιτικές επιπτώσεις μιας τέτοιας συμφωνίας μεταξύ της Ευρώπης και των ΗΠΑ, εάν πετύχει ή εάν αποτύχει.
Στην πραγματικότητα, η έλλειψη δημόσιας συζήτησης για την ΤΤΙΡ είναι αξιοθρήνητη, παρά το γεγονός ότι είναι ένα μεγάλο ζήτημα εξωτερικής πολιτικής που έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει μια πραγματικά νέα διατλαντική σχέση. Σε αυτό το σημείο, δεν δόθηκε μεγάλη προσοχή στα αμυντικά ζητήματα -για να μην μιλήσουμε γα τον ρόλο των ΗΠΑ ως εγγυητής ασφάλειας της Ευρώπης.
Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί για την πλήρη αδιαφορία για τη Μέση Ανατολή. Η Κίνα είχε κάποιες αναφορές σε σχέση με τις εμπορικές ευκαιρίες αλλά ότι ποιον ρόλο θα διαδραματίσει η χώρα στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια πολιτική στα επόμενα χρόνια
Υπήρξαν και άλλες παραλείψεις. Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Το θέμα είναι ότι οι επιστολές αυτές εξέθεσαν πώς οι περισσότερες χώρες δεν είδαν ούτε την σχέση της Ευρώπης ή το πώς θα καταστήσουν την Ευρώπη σχετική. Όσο αυτή η αντίληψη συνεχίζεται, η Ευρώπη θα βυθίζεται περαιτέρω σε παρακμή -εκτός κι αν οι Ευρωπαίοι ηγέτες ασκήσουν πραγματική, στρατηγική επιδίωξη της εξωτερικής πολιτικής για την ήπειρο.
Δημοσίευση σχολίου