CARNEGIE EUROPE
Του Marc Pierini
Στις αρχές Ιουλίου η Τουρκία –της οποίας ο υπουργός Ευρωπαϊκών θεμάτων, Volkan Bozkir βρέθηκε προσφάτως στις Βρυξέλλες για να επαναβεβαιώσει τις φιλοδοξίες ένταξης της χώρας στην ΕΕ- έκανε δύο κινήσεις κρίσιμης σημασίας στα μάτια της ΕΕ και της Δύσης: προχώρησε στον σχηματισμό νέας κυβέρνησης και ενέτεινε την μάχη της Άγκυρας κατά του αυτοαποκαλούμενου Ισλαμικού Κράτους.
Στις 9 Ιουλίου, ο Τούρκος πρόεδρος Recep Tayyip Erdogan έδωσε εντολή στον πρωθυπουργό Ahmet Davutoglu να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, λαμβάνοντας υπόψη τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών της 7ης Ιουνίου, στις οποίες το Κόμμα Δικαιοσύνη και Ανάπτυξη (ΑΚΡ) έχασε τη δυνατότητα να σχηματίσει μια αυτοδύναμη κυβέρνηση, κάτι που έκανε από το 2002.
Αναθέτοντας στον Davutoglu ως ηγέτη του ΑΚΡ να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, είναι η φυσιολογική, δημοκρατική εξέλιξη των γεγονότων μετά από τις εκλογές. Ωστόσο πρόκειται επίσης για μια δύσκολη διαδικασία, από πολλές απόψεις. Πολλοί Τούρκοι, μετά από 12 χρόνια σταθερών κυβερνήσεων του ΑΚΡ, είναι κάπως ανήσυχοι για την εικαζόμενη αστάθεια που θα έφερνε μια κυβέρνηση δύο ή και περισσότερων κομμάτων.
Την ίδια στιγμή, και τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης –το σοσιαλδημοκρατικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (ΜΗΡ) και το κουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (ΗDP)- έχουν εγείρει σημαντικές απαιτήσεις από τον πρωθυπουργό: ότι πρέπει να εκδοθούν από την αρχή κατηγορίες διαφθοράς εναντίον τεσσάρων υπουργών, ότι ο ρόλος του προέδρου παραμένει εντός των ορίων που ορίζει το Σύνταγμα, και ότι θα επέλθουν σημαντικές αλλαγές στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Και τα τρία κόμματα της αντιπολίτευσης είναι επίσης εναντίον της επανάληψης των εκλογών της 7ης Ιουνίου. Ορισμένοι θεωρούν ότι το να εκφράζεται μια τέτοια προοπτική δημοσίως, είναι μια απαράδεκτη απειλή, ακόμη και άρνηση της δημοκρατίας. Αλλά ο πρόεδρος Erdogan θέλει διακαώς την δημιουργία μιας ισχυρής εκτελεστικής προεδρίας. Από τη στιγμή που οι αριθμοί της νέας βουλής τον αποτρέπουν από το να πετύχει αυτήν την συνταγματική αλλαγή, η προσωπική του επιλογή είναι η διεξαγωγή νέων εκλογών, με τις οποίες ο ίδιος θεωρεί πως το ΑΚΡ θα ξαναπάρει την αυτοδυναμία.
Αυτό είναι το καλοκαιρινό δίλημμα στην Τουρκία: μια δημοκρατικά εκλεγμένη Βουλή εμποδίζει έναν δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο από το να πετύχει τον απώτερο στόχο του, για μια εκτελεστική προεδρία. Ένας συνασπισμός σχεδόν σίγουρα θα μπορούσε να αρνηθεί στον πρόεδρο αυτή την εκτελεστική φιλοδοξία. Μια επανάληψη όχι μόνο θα δημιουργούσε επιπλέον αβεβαιότητα και μια μεγάλη αναστάτωση, αλλά θα αποδυνάμωνε περαιτέρω το ΑΚΡ.
Οι διάφορα πιθανοί συνδυασμοί συνασπισμού έχουν διαφορετικές σημασίες για τους εξωτερικούς εταίρους της χώρας. Από την πλευρά της ΕΕ και της Δύσης, μια συμμαχία ΑΚΡ-CHP ή ακόμη και ΑΚΡ-HDP, θα δημιουργούσε μια λιγότερο προβληματική εξωτερική πολιτική από έναν συνδυασμό AKP-MHP. Και αυτό διότι παραδοσιακά το ΜΗΡ έχει μια έναν πιο εθνικιστικό, εσωστρεφή πολιτικό προσανατολισμό.
Οι πολίτες της Τουρκίας και εξωτερικοί παρατηρητές μαζί, θα έχουν την προσοχή τους στο νομικό deadline για τη δημιουργία ενός συνασπισμού –στις 24 Αυγούστου- με μεγάλη προσοχή. Το αποτέλεσμα είναι μια κρίσιμη δοκιμασία για την θέση της Τουρκίας στον κόσμο.
Αυτές οι εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις σημειώθηκαν ταυτόχρονα με τις νέες κινήσεις στο μέτωπο κατά του Ισλαμικού Κράτους. Στις 7 Ιουλίου, ο Στρατηγός John Allen, ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου στον παγκόσμιο συνασπισμό για την αντιμετώπιση της οργάνωσης, και η Christine Wormuth, υφυπουργός πολιτικής της Εθνικής Άμυνας, επισκέφθηκαν την Άγκυρα.
Αν και δεν υπήρξε επίσημη ανακοίνωση μετά από τις συναντήσεις, δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς το επίκεντρο της επίσκεψης, καθώς ο Αμερικανός πρόεδρος Barack Obama ήταν αρκετά ειλικρινής για την συνεργασία κατά του Ισλαμικού Κράτους στο περιθώριο της Συνόδου της G7 τον Ιούνιο στη Γερμανία. "Έχουμε επιδιώξει βαθύτερη συνεργασία με τις τουρκικές αρχές που αναγνωρίζουν ότι υπάρχει πρόβλημα, αλλά δεν έχουν πλήρως επεκταθεί μέχρι εκεί που χρειάζεται", δήλωσε ο πρόεδρος.
Στη συνέχεια, συνέβη αυτό: Στις 6-7 Ιουλίου, η Τουρκία συνέβαλε συνολικά 1.600 ανθρώπους που προσπαθούσαν να περάσουν από τα τουρκικά εδάφη, στη Συρία. Στις 10 Ιουλίου, περίπου 30 άνθρωποι ύποπτοι για την προσέλκυση ατόμων για λογαριασμό του Ισλαμικού Κράτους και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων, συνελήφθησαν στην Τουρκία. Δύο ημέρες αργότερα, οι τουρκικές αρχές μπλόκαραν αρκετά websites φιλικά προς το Ισλαμικό Κράτος. Τέλος, φημολογείται ότι η Τουρκία έχει αναβαθμίσει την έγκρισή της προς τις ΗΠΑ ώστε να χρησιμοποιούν την αεροπορική βάση στο Ιντσιρλίκ για ένοπλα drones αντί για απλώς drones επιτήρησης.
Όταν προστεθούν, αυτές οι εξελίξεις δείχνουν μια αλλαγή στην τουρκική πολιτική έναντι του Ισλαμικού Κράτους –και μία που φέρνει την χώρα πιο κοντά στις πολιτικές των δυτικών συμμάχων. Για αρκετό καιρό, η Τουρκία θεωρούνταν από τη Δύση ότι έχει μια διφορούμενη στάση έναντι των μαχητών στη Συρία. Στα μάτια της Δύσης, η Άγκυρα επικεντρώθηκε περισσότερο στο τι θα μπορούσε να κάνει για την ανατροπή του καθεστώτος του Σύριου προέδρου Bashar al-Assad και κάπως αγνοούσε την σημαντική απειλή που αποτελούσαν στελέχη του Ισλαμικού Κράτους στην Τουρκία, την ΕΕ και τις ΗΠΑ.
Τώρα, μετά από την βομβιστική επίθεση στην τουρκική πόλη Suruc στις 20 Ιουλίου, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Ισλαμικό Κράτος –επίσης γνωστό ως Daesh- είναι τόσο μεγάλη απειλή για την Τουρκία όσο είναι και στους δυτικούς συμμάχους της χώρας.
Προσφάτως, οι πιο αποτελεσματικοί μαχητές εναντίον του Ισλαμικού Κράτους –οι μονάδες λαϊκής προστασίας (YPG), το στρατιωτικό σκέλος του συριακού-κουρδικού Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης (PYD)- σημείωσε θεαματική πρόοδο εναντίον των μαχητών, δρώντας με την υποστήριξη των ΗΠΑ από αέρος. Αυτή η επιτυχία όχι μόνο προκάλεσε το ενδιαφέρον της Άγκυρας, αλλά επίσης απέδειξε ότι το Ισλαμικό Κράτος δεν ήταν η ανίκητη δύναμη που ισχυριζόταν ότι είναι, αλλά ότι θα μπορούσε να υποχωρήσει όταν τεθούν σε δράση τα σωστά στρατιωτικά μέσα.
Εδώ είναι ακριβώς που η Τουρκία μπορέι να είναι καθοριστική. Η αποτελεσματική συμμετοχή της Άγκυρας στον κατά του Ισλαμικού Κράτους συνασπισμό στους επόμενους μήνες και εβδομάδες, θα είναι μια ακόμη κρίσιμη δοκιμασία για την σχέση της Τουρκίας με τις δυτικές χώρες.
Ένα "buysy" καλοκαίρι για την Τουρκία, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Δημοσίευση σχολίου