Η επιδείνωση των σχέσεων Άγκυρας-Τελ Αβίβ δεν είναι μία συγκυριακή εξέλιξη, αλλά αποτέλεσμα των κατακλυσμιαίων αλλαγών που συντελούνται στο εσωτερικό της γειτονικής χώρας. Οι συχνές επικριτικές δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας εναντίον του Ισραήλ καταδεικνύουν ότι η Άγκυρα επιδιώκει μία ελεγχόμενη κρίση με το Τελ-Αβίβ. Η νέα πολιτική Νταβούτογλου οραματίζεται μία Τουρκία που θα ηγεμονεύει στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και θα συνιστά μία γέφυρα Ανατολής-Δύσης με προφανή γεωπολιτικά οφέλη.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση του νεο-οθωμανικού οράματος είναι η εξομάλυνση των σχέσεων της Άγκυρας με τον αραβικό/μουσουλμανικό κόσμο. Ένας ‘γρήγορος’ τρόπος βελτίωσης των τουρκο-αραβικών και τουρκο-ιρανικών σχέσεων είναι η άσκηση δριμείας κριτικής στην ισραηλινή κυβέρνηση για την κατάσταση που επικρατεί στα παλαιστινιακά εδάφη.
Επιπρόσθετα, η επιθετική αντι-ισραηλινή ρητορική απευθύνεται στο τουρκικό εκλογικό σώμα με σκοπό την ηθική απαξίωση των Κεμαλιστών, που υπήρξαν εμπνευστές της στρατηγικής προσέγγισης με το Ισραήλ στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ετσι, ο Ερντογάν χτυπάει το σαμάρι (Ισραήλ) για να πονέσει (και) ο γάϊδαρος (Κεμαλιστές). Ωστόσο, υπάρχει και μία άλλη ανάγνωση των γεγονότων: η συντηρητικοποίηση του εκλογικού σώματος, που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην Τουρκία, ωθεί την κυβέρνηση Ερντογάν σε τέτοιες δηλώσεις προκειμένου να τιθασεύσει το ισλαμιστικές τάσεις της τουρκικής κοινωνίας.
Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς με ακρίβεια την εξέλιξη των τουρκο-ισραηλινών σχέσεων, αλλά είναι φανερό πλέον ότι υπάρχει ένα ψυχολογικό χάσμα μεταξύ των δύο χωρών που δημιουργεί νέα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο. Η ισραηλινή κυβέρνηση, που έδειξε να αιφνιδιάζεται από τις εξελίξεις, μάλλον θα αντιδράσει στις τουρκικές επιθέσεις με τον προσφιλή της τρόπο, δηλαδή ενεργοποίηση του φιλοϊσραηλινού λόμπι στο αμερικανικό Κογκρέσο ώστε να δεχθεί πιέσεις η Άγκυρα για αλλαγή στάσης. Η συγκεκριμένη στρατηγική όμως μόνο πρόσκαιρα θα συμβάλει στη βελτίωση των διμερών σχέσεων, αφού παραβλέπει τους νέους συσχετισμούς ισχύος που έχουνε διαμορφωθεί στην περιοχή.
Η κυβέρνηση Ερντογάν, απαλλαγμένη από την κηδεμονία της στρατογραφειοκρατιάς, έχει κατορθώσει να οικοδομήσει στενές σχέσεις με παραδοσιακούς αντιπάλους της Τουρκίας, όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Συρία. Η αυξημένη αυτοπεποίθηση που αισθάνεται η Άγκυρα στο εξελισσόμενο διεθνές σύστημα της επιτρέπει να ‘παγώσει’ τις σχέσεις με το Τελ Αβίβ γιατί πολύ απλά δεν χρειάζεται η Τουρκία πια το Ισραήλ, αλλά το αντίθετο.
του Μάνου Καραγιάννη
Επίκουρος Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Μακεδονίας
ΠΗΓΗ
Δημοσίευση σχολίου