ΔΡΟΣΟΣ ΔΙΟΝΥΣΗΣ
Ένας αμερόληπτος και καλά πληροφορημένος παρατηρητής μπορεί να μπει στη θέση ενός δρώντος προσώπου, να συμπαθήσει και να συμμεριστεί τις πράξεις του, μέχρι του σημείου εκείνου όπου οι πράξεις αυτές παραβιάζουν την κόκκινη γραμμή, πέραν της οποίας, η ζημιά που προκαλεί ως ανταπόδοση υπερβαίνει τη ζημιά που έχει αρχικά υποστεί.
Ή με άλλα λόγια: όταν ένα πρόσωπο υφίσταται μια αδικία, ο παρατηρητής συμπάσχει προς αυτό και δικαιολογεί μια κίνηση σύμμετρης ανταπόδοσης (όπως συμβαίνει στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς). Επειδή όμως το κάθε πρόσωπο έχει εκ φύσεως υπέρμετρη αγάπη προς τον εαυτό του, βιώνει την κάθε αδικία ως μεγαλύτερη από όσο την βλέπει ο παρατηρητής και θεωρεί, λόγω αυτής της “φυσικής” προς σε αυτόν μεροληψίας του, πως δικαιολογείται μια πολύ μεγαλύτερη ανταπόδοση από μέρους του.
Αυτό το επιπλέον που οφείλεται στον εγωισμό του και όχι στην πραγματική ζημιά που υπέστη, δεν το δικαιολογεί ο αμερόληπτος παρατηρητής, καθόσον αυτός συμμερίζεται την φυσική φιλαυτία του παρατηρούμενου, αλλά όχι τον υπερβάλλοντα εγωισμό του. Έτσι δικαιολογούμε ένα χαστούκι ως απάντηση σε ένα χαστούκι, όχι όμως και μια μαχαιριά για τον ίδιο λόγο, όσο κι αν αυτή η επαυξημένη απάντηση φαντάζει δικαιολογημένη στα μάτια εκείνου που δέχθηκε το χαστούκι. Αυτό άλλωστε σημαίνει και η εντολή “οφθαλμόν αντί οφθαλμού”, δηλαδή ένα μόνο και όχι δύο μάτια για ένα μάτι, όπως θα προτιμούσε ο πρωτόγονος εγωισμός μας.
Αυτά μας δίδασκε η ηθική θεωρία του Άνταμ Σμίθ για την ενσυναίσθηση και τη συμπάθεια, θεωρία διατυπωμένη από τα μέσα του 18ου αιώνα. Αυτό αποτελεί και μια απάντηση στη γνωστή παροιμία “όποιος είναι έξω από τον χορό κτλ”. Όποιος είναι έξω από τον χορό, ακριβώς επειδή δεν μετέχει άμεσα, έχει το πλεονέκτημα της καλύτερης θέασης και αξιολόγησης και η γνώμη του, υπό τον όρο ότι είναι αμερόληπτος, επαρκής και καλά πληροφορημένος, είναι εκείνη που κυρίως θα πρέπει να ενδιαφέρει τους χορευτές αν θέλουν να γνωρίζουν την πραγματική αξία των επιδόσεών τους.
Ενσυναίσθηση και αποτροπιασμός
Το φρικτό τρομοκρατικό χτύπημα της 7ης Οκτωβρίου προκάλεσε σε κάθε άνθρωπο με ενσυναίσθηση την φυσική συμπάθεια προς τα θύματα και αποτροπιασμό για τους θύτες. Η συμπάθεια αυτή εκφράστηκε ως «αναγνώριση του δικαιώματος αυτοάμυνας στο Ισραήλ». Έξι εβδομάδες μετά, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Η Γάζα, χωρίς νερό, χωρίς ρεύμα, χωρίς τροφή, βομβαρδίζεται ανηλεώς. Πολυκατοικίες, νοσοκομεία, παιδικοί σταθμοί, σχολεία, τζαμιά, εκκλησίες καταστρέφονται. Πάνω από 11,500 κάτοικοι σκοτώθηκαν και αναμεσά τους πάνω από 4500 παιδιά. Τα θηριώδη αντίποινα δεν πρέπει να εξέπληξαν κανένα. Ήταν αναμενόμενα από τη Χαμάς και φαίνεται πως μάλλον ήταν επιθυμητά από μέρους της. Με τα φώτα στραμμένα στη σφαγή των Παλαιστινίων, ξαναήλθε το Παλαιστινιακό στην επιφάνεια, ματαιώθηκαν οι “Συμφωνίες του Αβραάμ” και προετοιμάζεται η νέα γενιά μαρτύρων. Χαρακτηριστική ισλαμιστική αντίληψη εργαλειοποίησης του λαού ως “μάρτυρα”, ως αναλώσιμη ασπίδα στην υπηρεσία της προπαγάνδας.
Από την άλλη, η πόλη μετατρέπεται χωρίς αναστολές, σε σωρό ερειπίων και οι άμαχοι εξαναγκάζονται να μετακινηθούν νοτιότερα, προς το παρόν, ενώ διαρρέουν σενάρια συνολικής υποχρεωτικής “προσωρινής” μετακίνησής του σε άλλο έδαφος και δημιουργίας εποικισμών στη λωρίδα της Γάζας. Κάθε πρόταση ανακωχής ή προσωρινής παύσης απορρίπτονται ασυζητητί από την κυβέρνηση της Ιερουσαλήμ. Τις τελευταίες μέρες κυκλοφόρησαν φιλμάκια τραβηγμένα από τους ίδιους του στρατιώτες του Ισραήλ, στα οποία επιδεικνύουν με υπερηφάνεια και ενθουσιασμό βασανισμούς και εξευτελισμούς σε βάρος Παλαιστινίων αιχμαλώτων. Δεν πρόκειται για προπαγανδιστικά fake. Υλικό αυτών των ηρωικών κατορθωμάτων δημοσιεύτηκαν στην Haaretz της 9ης Νοεμβρίου. Πέραν της πράξης καθαυτής, το γεγονός ότι δεν κρύβουν αλλά επιδεικνύουν με καμάρι τα κατορθώματά τους, μας λέει πολλά για το τι θεωρείται άξιο κομπασμού και επιδοκιμασίας σε μια κοινωνία τραυματισμένη, όπου επικρατεί το μίσος και η εκδικητική μανία.
Είναι ενδεικτικό της “χαλάρωσης” των ηθικών κριτηρίων σε αυτόν τον πόλεμο του αμοιβαίου αβυσσαλέου μίσους, το γεγονός ότι βρέθηκαν 90 Ισραηλινοί γιατροί που υπέγραψαν μια προκήρυξη, στην οποία δηλώνουν πως είναι θεμιτό να βομβαρδιστούν νοσοκομεία στη Γάζα, διότι η Χαμάς εκμεταλλευόμενη την “δυτική ηθική” στεγάζει πολεμικά μέσα σε ιδρύματα που η ηθική αυτή μας απαγορεύει να πλήξουμε. Και βέβαια αυτό που κάνει η Χαμάς, να χρησιμοποιεί δηλαδή ως ασπίδα ζωές αθώων, είναι έγκλημα πολέμου, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης. Ωστόσο έχει ενδιαφέρον η θέση ότι ο καλύτερος τρόπος να προστατευθεί η “δυτική ηθική” είναι η… κατάργησή της!
Και ασφαλώς ο βομβαρδισμός νοσοκομείου, ακόμα και αν αποτελεί στρατηγείο του εχθρού, ηθικά δεν είναι λιγότερο έγκλημα πολέμου, όπως κι αν “μετρηθεί” η περίφημη “αναλογικότητα” μεταξύ πραγματικής και “εξοικονομούμενης” ζημίας. Όμως στα ηθικά διλήμματα της ιστορίας δεν είναι κάποιος αφηρημένος οικουμενικός Λόγος που αποφασίζει, αλλά η μεροληπτική ηθική των αντιμαχομένων, της οποίας η πειστικότητα είναι συνάρτηση της ισχύος τους.
Ένας αμερόληπτος και καλά πληροφορημένος παρατηρητής μπορεί να μπει στη θέση ενός δρώντος προσώπου, να συμπαθήσει και να συμμεριστεί τις πράξεις του, μέχρι του σημείου εκείνου όπου οι πράξεις αυτές παραβιάζουν την κόκκινη γραμμή, πέραν της οποίας, η ζημιά που προκαλεί ως ανταπόδοση υπερβαίνει τη ζημιά που έχει αρχικά υποστεί.
Ή με άλλα λόγια: όταν ένα πρόσωπο υφίσταται μια αδικία, ο παρατηρητής συμπάσχει προς αυτό και δικαιολογεί μια κίνηση σύμμετρης ανταπόδοσης (όπως συμβαίνει στον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς). Επειδή όμως το κάθε πρόσωπο έχει εκ φύσεως υπέρμετρη αγάπη προς τον εαυτό του, βιώνει την κάθε αδικία ως μεγαλύτερη από όσο την βλέπει ο παρατηρητής και θεωρεί, λόγω αυτής της “φυσικής” προς σε αυτόν μεροληψίας του, πως δικαιολογείται μια πολύ μεγαλύτερη ανταπόδοση από μέρους του.
Αυτό το επιπλέον που οφείλεται στον εγωισμό του και όχι στην πραγματική ζημιά που υπέστη, δεν το δικαιολογεί ο αμερόληπτος παρατηρητής, καθόσον αυτός συμμερίζεται την φυσική φιλαυτία του παρατηρούμενου, αλλά όχι τον υπερβάλλοντα εγωισμό του. Έτσι δικαιολογούμε ένα χαστούκι ως απάντηση σε ένα χαστούκι, όχι όμως και μια μαχαιριά για τον ίδιο λόγο, όσο κι αν αυτή η επαυξημένη απάντηση φαντάζει δικαιολογημένη στα μάτια εκείνου που δέχθηκε το χαστούκι. Αυτό άλλωστε σημαίνει και η εντολή “οφθαλμόν αντί οφθαλμού”, δηλαδή ένα μόνο και όχι δύο μάτια για ένα μάτι, όπως θα προτιμούσε ο πρωτόγονος εγωισμός μας.
Αυτά μας δίδασκε η ηθική θεωρία του Άνταμ Σμίθ για την ενσυναίσθηση και τη συμπάθεια, θεωρία διατυπωμένη από τα μέσα του 18ου αιώνα. Αυτό αποτελεί και μια απάντηση στη γνωστή παροιμία “όποιος είναι έξω από τον χορό κτλ”. Όποιος είναι έξω από τον χορό, ακριβώς επειδή δεν μετέχει άμεσα, έχει το πλεονέκτημα της καλύτερης θέασης και αξιολόγησης και η γνώμη του, υπό τον όρο ότι είναι αμερόληπτος, επαρκής και καλά πληροφορημένος, είναι εκείνη που κυρίως θα πρέπει να ενδιαφέρει τους χορευτές αν θέλουν να γνωρίζουν την πραγματική αξία των επιδόσεών τους.
Ενσυναίσθηση και αποτροπιασμός
Το φρικτό τρομοκρατικό χτύπημα της 7ης Οκτωβρίου προκάλεσε σε κάθε άνθρωπο με ενσυναίσθηση την φυσική συμπάθεια προς τα θύματα και αποτροπιασμό για τους θύτες. Η συμπάθεια αυτή εκφράστηκε ως «αναγνώριση του δικαιώματος αυτοάμυνας στο Ισραήλ». Έξι εβδομάδες μετά, η εικόνα είναι πολύ διαφορετική. Η Γάζα, χωρίς νερό, χωρίς ρεύμα, χωρίς τροφή, βομβαρδίζεται ανηλεώς. Πολυκατοικίες, νοσοκομεία, παιδικοί σταθμοί, σχολεία, τζαμιά, εκκλησίες καταστρέφονται. Πάνω από 11,500 κάτοικοι σκοτώθηκαν και αναμεσά τους πάνω από 4500 παιδιά. Τα θηριώδη αντίποινα δεν πρέπει να εξέπληξαν κανένα. Ήταν αναμενόμενα από τη Χαμάς και φαίνεται πως μάλλον ήταν επιθυμητά από μέρους της. Με τα φώτα στραμμένα στη σφαγή των Παλαιστινίων, ξαναήλθε το Παλαιστινιακό στην επιφάνεια, ματαιώθηκαν οι “Συμφωνίες του Αβραάμ” και προετοιμάζεται η νέα γενιά μαρτύρων. Χαρακτηριστική ισλαμιστική αντίληψη εργαλειοποίησης του λαού ως “μάρτυρα”, ως αναλώσιμη ασπίδα στην υπηρεσία της προπαγάνδας.
Από την άλλη, η πόλη μετατρέπεται χωρίς αναστολές, σε σωρό ερειπίων και οι άμαχοι εξαναγκάζονται να μετακινηθούν νοτιότερα, προς το παρόν, ενώ διαρρέουν σενάρια συνολικής υποχρεωτικής “προσωρινής” μετακίνησής του σε άλλο έδαφος και δημιουργίας εποικισμών στη λωρίδα της Γάζας. Κάθε πρόταση ανακωχής ή προσωρινής παύσης απορρίπτονται ασυζητητί από την κυβέρνηση της Ιερουσαλήμ. Τις τελευταίες μέρες κυκλοφόρησαν φιλμάκια τραβηγμένα από τους ίδιους του στρατιώτες του Ισραήλ, στα οποία επιδεικνύουν με υπερηφάνεια και ενθουσιασμό βασανισμούς και εξευτελισμούς σε βάρος Παλαιστινίων αιχμαλώτων. Δεν πρόκειται για προπαγανδιστικά fake. Υλικό αυτών των ηρωικών κατορθωμάτων δημοσιεύτηκαν στην Haaretz της 9ης Νοεμβρίου. Πέραν της πράξης καθαυτής, το γεγονός ότι δεν κρύβουν αλλά επιδεικνύουν με καμάρι τα κατορθώματά τους, μας λέει πολλά για το τι θεωρείται άξιο κομπασμού και επιδοκιμασίας σε μια κοινωνία τραυματισμένη, όπου επικρατεί το μίσος και η εκδικητική μανία.
Είναι ενδεικτικό της “χαλάρωσης” των ηθικών κριτηρίων σε αυτόν τον πόλεμο του αμοιβαίου αβυσσαλέου μίσους, το γεγονός ότι βρέθηκαν 90 Ισραηλινοί γιατροί που υπέγραψαν μια προκήρυξη, στην οποία δηλώνουν πως είναι θεμιτό να βομβαρδιστούν νοσοκομεία στη Γάζα, διότι η Χαμάς εκμεταλλευόμενη την “δυτική ηθική” στεγάζει πολεμικά μέσα σε ιδρύματα που η ηθική αυτή μας απαγορεύει να πλήξουμε. Και βέβαια αυτό που κάνει η Χαμάς, να χρησιμοποιεί δηλαδή ως ασπίδα ζωές αθώων, είναι έγκλημα πολέμου, σύμφωνα με τη Συνθήκη της Γενεύης. Ωστόσο έχει ενδιαφέρον η θέση ότι ο καλύτερος τρόπος να προστατευθεί η “δυτική ηθική” είναι η… κατάργησή της!
Και ασφαλώς ο βομβαρδισμός νοσοκομείου, ακόμα και αν αποτελεί στρατηγείο του εχθρού, ηθικά δεν είναι λιγότερο έγκλημα πολέμου, όπως κι αν “μετρηθεί” η περίφημη “αναλογικότητα” μεταξύ πραγματικής και “εξοικονομούμενης” ζημίας. Όμως στα ηθικά διλήμματα της ιστορίας δεν είναι κάποιος αφηρημένος οικουμενικός Λόγος που αποφασίζει, αλλά η μεροληπτική ηθική των αντιμαχομένων, της οποίας η πειστικότητα είναι συνάρτηση της ισχύος τους.
Ρητορική μίσους
Τέτοια φαινόμενα, για κάθε σώφρονα και καλοπροαίρετο παρατηρητή σημαίνουν πως η κυβέρνηση Νετανιάου, που τα ενθαρρύνει, κατασπατάλησε το ηθικό πλεονέκτημα που της είχε δώσει – έστω ceteris paribus- η 7η Οκτωβρίου. Έχει υπερβεί κατά πολύ τον ορίζοντα της επιδοκιμασίας ακόμα και ενός φιλικού παρατηρητή. Σήμερα, ακόμα και ένας μεροληπτικός φίλος δεν μπορεί να επιδοκιμάζει ως ηθικά δικαιολογημένη αυτοάμυνα τα ειδεχθή εγκλήματα πολέμου. Για να τα επιδοκιμάσει αυτά ένας παρατηρητής θα πρέπει να παραβιαστεί η θεμελιώδης προϋπόθεση για την εκφορά ηθικών κρίσεων: η ισότητα μεταξύ των ανθρώπων.
Όχι μόνον μεταξύ των δρώντων, αλλά και μεταξύ αυτών και του παρατηρητή. Διότι δεν έχει ηθική αξία η επιδοκιμασία ενός παρατηρητή που είναι υποτακτικός ενός εκ των δρώντων. Θα πρέπει να δεχθεί κανείς αυτό το απίστευτο που ξεστόμισε γνωστός Ελληνοεβραίος ραβίνος που έχει κανάλι στο youtube, ότι δηλαδή «η ζωή ενός Εβραίου αξίζει περισσότερο από εκατό ζωές μη Εβραίων» (sic)! Νομίζει ο ραβίνος ότι ερμηνεύει την Τορά, ενώ απλώς παραφράζει το “Ο Αγών μου”.
Αν αυτή η κυβέρνηση του Ισραήλ στείλει τρεις μόνο τέτοιους σε κάθε χώρα, θα εκπλαγεί από την ταχύτητα με την οποία θα εξαπλωθεί ένα τεράστιο κύμα αντισημιτισμού. Ας τρομάξουν εγκαίρως και ας συνέλθουν από το γεγονός ότι ήδη στις ΗΠΑ έχει φουντώσει ένας πρωτοφανής αντισημιτισμός που κάνει τα τρία τέταρτα των Αμερικανών Εβραίων να δηλώνουν πως δεν αισθάνονται ασφαλείς εκεί. Θα είναι η χειρότερη από τις κάκιστες υπηρεσίες που έχει προσφέρει στον τόσο κατατρεγμένο και αδικημένο λαό της.
Ο αξιόπιστος παρατηρητής λοιπόν καταδικάζει ηθικά τη σφαγή που γίνεται στη Γάζα, όπως καταδίκασε ηθικά χωρίς περιστροφές και αστερίσκους τη σφαγή που έκανε η Χαμάς. Αν οι ιστορικές περιστάσεις που οδήγησαν Παλαιστινίους στην εγκληματικότητα εξηγούν, αλλά δεν δικαιολογούν ηθικά την επιλογή τους, το ίδιο πρέπει να ισχύει και για το Ισραήλ.
Τρομοκρατία στην Δυτική Όχθη
Η στάση της κυβέρνησης Νετανιάου, η οποία έχει αναφανδόν ταχθεί εναντίον της λύσης των δύο κρατών, πολύ καιρό πριν τα γεγονότα του Οκτωβρίου, μας υπενθυμίζει ότι ο πόλεμός της δεν είναι εναντίον της Χαμάς, όπως δηλώνει, αλλά κατά του παλαιστινιακού λαού. Διότι, αν αύριο ως δια μαγείας εξαλειφθεί πλήρως η Χαμάς, θα παραμείνει ωστόσο η Δυτική Όχθη, όπου η Χαμάς ποτέ δεν είχε το πάνω χέρι. Και για αυτό που συμβαίνει στη Δυτική Όχθη δεν υπάρχει το άλλοθι της τρομοκρατίας και της “νόμιμης άμυνας”. Εκεί η τρομοκρατία ασκείται σε καθημερινή βάση από το αθλιότερο κομμάτι της ισραηλινής κοινωνίας, τους ένοπλους “εποίκους”, οι οποίοι συμπεριφέρονται ως ανεξέλεγκτες παραστρατιωτικές συμμορίες, καταλαμβάνουν εδάφη και οικίες παλαιστινίων, κάνουν εξώσεις, πυροβολούν και δολοφονούν άοπλους Άραβες. Κατά τον τελευταίο μήνα μόνο σκοτώθηκαν 180 Παλαιστίνιοι, όχι ένοπλοι, όχι τρομοκράτες, απλώς κάτοικοι περιοχών που θεωρητικά έχουν παραχωρηθεί στην Παλαιστινιακή Αρχή.
Παραχώρηση, η οποία όμως, για τους φανατικούς φονταμενταλιστές, “ακυρώνεται” από την βιβλική υπόσχεση της γης Χαναάν στους προγόνους τους. Όμως, όπως και να έχει η, διαφιλονικούμενη άλλωστε και από εβραϊκής πλευράς, θεολογική διάσταση του θέματος, το απτό γεγονός είναι η ατιμωρησία των εποίκων που κυκλοφορούν ένοπλοι και φονεύουν όποιον θέλουν, μένοντας ατιμώρητοι συνεπικουρούμενοι δε υπό των κρατικών ένοπλων δυνάμεων, οι οποίες σύμφωνα με τις μαρτυρίες πρώην στρατιωτών των IDF, δεν κάνουν άλλο από το να δηλώνουν την τρομοκρατική ανά πάσα στιγμή παρουσία τους στις αραβικές πόλεις, εισβάλοντας οποιαδήποτε ώρα της νύχτας σε όποιο σπίτι θέλουν, ξυπνώντας και κατατρομοκρατώντας μικρά παιδιά και συλλαμβάνοντας κατά το δοκούν.
Η αχρειότητα των “εποίκων” φτάνει στο σημείο να πετάνε κούκλες βουτηγμένες στο αίμα στα σχολεία των παιδιών των Παλαιστινίων. Βάζουν δε τα δικά τους παιδιά να τραγουδάνε ρατσιστικά τραγούδια μίσους και να γράφουν “μηνύματα” για τα παιδιά της Γάζας στις βόμβες που προορίζονται να πέσουν στα κεφάλια τους. Η κακή διαχείριση του τραύματος του Ολοκαυτώματος μπορεί να έχει και τέτοιες νοσηρές ψυχολογικές επιπτώσεις μίμησης των πρώην θυτών από τους απογόνους των πρώην θυμάτων.
Αυτοί οι άνθρωποι δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να δημιουργούν τους αυριανούς τρομοκράτες με ή χωρίς εισαγωγικά: σε κάθε περίπτωση πάντως, ανθρώπους που δεν θα έχουν λόγο να λογαριάζουν να χάσουν την τόσο απαξιομένη ζωή τους αρκεί να βλάψουν τον εχθρό. Αν ληφθούν δε υπ’ όψιν οι δημογραφικές τάσεις, που θα εξετάσουμε αναλυτικά στο επόμενο άρθρο, το μέλλον του Ισραήλ όχι μόνον δεν διαγράφεται ιδιαίτερα ειρηνικό, αλλά κινδυνεύει μεσοπρόθεσμα να βρεθεί σε σοβαρά αδιέξοδα, εφ’ όσον η πολιτική της παρούσας ηγεσίας του δεν εγκαταλειφθεί.
Δημοσίευση σχολίου