 |
Ανάλυση: Μια ανανεωμένη σχέση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων στρατιωτικών δυνάμεων της Ανατολικής Μεσογείου είναι πιθανό να μετατοπίσει τη γεωπολιτική δυναμική στην περιοχή και θα μπορούσε να επιλύσει βασικά αδιέξοδα ζητήματα.
Την επομένη της εκλογικής νίκης του Ερντογάν το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Αιγύπτιος ηγέτης Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι τηλεφώνησε στον Τούρκο ομόλογό του για να του δώσει τα συγχαρητήριά του.
Ο Σίσι είπε αργότερα στον κόσμο ότι «οι δύο πρόεδροι αποφάσισαν να ξεκινήσουν αμέσως την αναβάθμιση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών και την ανταλλαγή πρεσβευτών».
Μετά από μια δεκαετία εχθρικών σχέσεων μετά την ανατροπή του ηγέτη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Μοχάμεντ Μόρσι από τον Σίσι το 2013, φαίνεται ότι η Τουρκία και η Αίγυπτος είναι νέοι σύμμαχοι.
Μια ανανεωμένη σχέση μεταξύ των δύο μεγαλύτερων στρατιωτικών δυνάμεων της Ανατολικής Μεσογείου είναι πιθανό να μετατοπίσει τη γεωπολιτική δυναμική στην περιοχή και θα μπορούσε να επιλύσει βασικά αδιέξοδα ζητήματα, ανέφεραν περιφερειακοί παρατηρητές στο The New Arab.
Αυτό θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις σε εξαιρετικά φορτισμένες συνεχιζόμενες κρίσεις όπως η Λιβύη, το Σουδάν και η θαλάσσια διαμάχη της Ανατολικής Μεσογείου.
«Είναι μια αρκετά μεγάλη αλλαγή του παιχνιδιού, επειδή η Αίγυπτος και η Τουρκία είναι οι δύο μεγάλες σουνιτικές μουσουλμανικές δυνάμεις στην Ανατολική Μεσόγειο και βλέπουν η μία την άλλη ως ηγεμόνες της περιοχής», σύμφωνα με τον Δρ Soner Cagaptay, διευθυντή του Τουρκικού Ερευνητικού Προγράμματος στο Ινστιτούτο της Ουάσιγκτον.
«Οι λόγοι προσέγγισης της Αιγύπτου και της Τουρκίας οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις οικονομικές κρίσεις που αντιμετωπίζουν και τα δύο έθνη, καθώς και στην κοινή επιθυμία να αυξηθεί η πολιτική εμβέλεια στην περιοχή»
Η δεκαετής διαμάχη της Τουρκίας και της Αιγύπτου καθοδηγήθηκε από τρεις βασικούς παράγοντες: τη συνεχιζόμενη υποστήριξη του Ερντογάν στη Μουσουλμανική Αδελφότητα μετά την εκδίωξη του Μόρσι από τον Σίσι το 2013, την υποστήριξη ανταγωνιστικών φατριών στη σύγκρουση της Λιβύης και τη δέσμευση της Αιγύπτου με την Ελλάδα στη θαλάσσια διαμάχη της Ανατολικής Μεσογείου.
Αλλά τα τελευταία χρόνια, οι δύο περιφερειακές δυνάμεις έχουν δείξει προθέσεις να επιλύσουν τις διαφορές τους.
«Η τρέχουσα εξομάλυνση μεταξύ Αιγύπτου και Τουρκίας ξεκίνησε πριν από δύο χρόνια με πολλαπλούς γύρους συνομιλιών μεταξύ αξιωματούχων και από τις δύο χώρες, οι οποίες άνοιξαν το δρόμο για την επανέναρξη των σχέσεων και το άνοιγμα ενός νέου κεφαλαίου στις σχέσεις τους», δήλωσε ο Δρ Khalil al-Anani, ανώτερος συνεργάτης στο Αραβικό Κέντρο της Ουάσιγκτον, στο The New Arab.
Μια σύνοδος κορυφής μεταξύ των δύο προέδρων αναμένεται να πραγματοποιηθεί στο εγγύς μέλλον και ανώτεροι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι οι ιστορικοί σύμμαχοι θα συνεργαστούν για την αντιμετώπιση των κρίσεων της Λιβύης και της Ανατολικής Μεσογείου.
"Και οι δύο χώρες φαίνεται να είναι πρόθυμες να επιλύσουν τις διαφορές τους, ιδιαίτερα όσον αφορά τρία βασικά ζητήματα", εξήγησε ο Δρ al-Anani.
Λόγοι προσέγγισης
Οι λόγοι προσέγγισης της Αιγύπτου και της Τουρκίας οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις οικονομικές κρίσεις που αντιμετωπίζουν και τα δύο έθνη, καθώς και στην κοινή επιθυμία να αυξηθεί η πολιτική εμβέλεια στην περιοχή.
"Η προσέγγιση καθοδηγείται από δύο παράγοντες: τα εσωτερικά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν και οι δύο χώρες, τα οποία τις ώθησαν να μειώσουν τις εντάσεις τους και να γίνουν ανοιχτές για διάλογο και αμοιβαία συμφέροντα", δήλωσε ο Δρ al-Anani.
«Δεύτερον, είναι η περιφερειακή αποκλιμάκωση που δημιούργησε μια νέα θετική ατμόσφαιρα για την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων μεταξύ Καΐρου και Άγκυρας», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην επανέναρξη των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, στην αποκατάσταση του καθεστώτος Άσαντ από τις περιφερειακές δυνάμεις και στην επίλυση της διπλωματικής ρήξης μεταξύ του Κατάρ και των γειτόνων του ΣΣΚ, μεταξύ άλλων πρόσφατων εξελίξεων.
Η Τουρκία έπεσε σε ύφεση το 2018 και οι πολίτες της εξακολουθούν να αγωνίζονται να διαχειριστούν τις επιπτώσεις του υψηλού πληθωρισμού, που εκτιμάται ότι υπερβαίνει το 100% ετησίως, με την οικονομική κρίση να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις πρόσφατες εκλογές.
Ο Ομοίως, η Αίγυπτος αντιμετωπίζει τον δικό της οικονομικό πονοκέφαλο, καθώς το κράτος δαπανά πάνω από το 45% του προϋπολογισμού του για την αποπληρωμή του αυξανόμενου χρέους του και αντιμετωπίζει πυρήνα πληθωρισμού περίπου 40%.
Ως αποτέλεσμα των οικονομικών δεινών της Τουρκίας, από το 2019 «ο Ερντογάν άρχισε να επαναφέρει την πολιτική του για τη Μουσουλμανική Αδελφότητα και τη Μέση Ανατολή, να καλλιεργεί επενδυτικές ροές από τον Κόλπο», σχολίασε ο Δρ Cagaptay.
«Η Αίγυπτος ήταν η τελευταία χώρα που βγήκε από αυτή την ομάδα τεσσάρων χωρών που ονομάζονται νέο κουαρτέτο της Μέσης Ανατολής: Αίγυπτος, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ».
«Νομίζω ότι είπαν στον Ερντογάν ότι θα πρέπει επίσης να ικανοποιήσει τις αιγυπτιακές ανησυχίες σχετικά με την Αδελφότητα, όχι μόνο τα Εμιράτα, το Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία», πρόσθεσε ο Δρ Cagaptay.
«Τα δύο έθνη πρέπει να κατευνάσουν τα πλούσια κράτη του Κόλπου όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, καθώς ούτε η Τουρκία ούτε η Αίγυπτος έχουν την οικονομική δύναμη να αντέξουν την πολιτική απομόνωση»
Ο Δρ al-Anani πιστεύει ότι η Τουρκία έχει λάβει μέτρα για να καθησυχάσει το μυαλό του Σίσι. «Η Τουρκία έχει ήδη λάβει κάποια μέτρα κατά της Μουσουλμανικής Αδελφότητας τα τελευταία δύο χρόνια, όπου έκλεισε το δορυφορικό κανάλι Mekamleen κατά του Σίσι. Τα μέτρα αυτά συνέβαλαν στην εκτόνωση των εντάσεων και στην οικοδόμηση εμπιστοσύνης με το Κάιρο».
Όπως και ο νέος σύμμαχός της, η Αίγυπτος εξαρτάται επίσης από τις επενδυτικές ροές από τον Κόλπο για την επίλυση των αναγκών ρευστότητας. Η Αίγυπτος βρίσκεται στη διαδικασία πώλησης μιας σειράς κρατικών περιουσιακών στοιχείων σε επενδυτές του Κόλπου για να φέρει τις απαραίτητες άμεσες ξένες επενδύσεις.
Τα δύο έθνη πρέπει να κατευνάσουν τα πλούσια κράτη του Κόλπου όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, καθώς ούτε η Τουρκία ούτε η Αίγυπτος έχουν την οικονομική δύναμη να αντέξουν την πολιτική απομόνωση.
Τι θα μπορούσαν να επιτύχουν η Τουρκία και η Αίγυπτος ως σύμμαχοι;
Σε διμερές επίπεδο, η Τουρκία και η Αίγυπτος έχουν λόγους να συνεργαστούν άμεσα. "Η Αίγυπτος είναι ο πρώτος οικονομικός εταίρος της Τουρκίας και ταυτόχρονα η Αίγυπτος είναι μία από τις κύριες διεθνείς αγορές για την Τουρκία", δήλωσε στο The New Arab ο Δρ Giuseppe Dentice, επικεφαλής του γραφείου MENA στο Κέντρο Διεθνών Σπουδών.
«Αυτό σημαίνει ότι και οι δύο χώρες έχουν κοινά συμφέροντα να επανεκκινήσουν τον διάλογο και να βρουν διπλωματικές οδούς προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις οικονομικές ανάγκες».
Γεωπολιτικά, η Τουρκία μπορεί να χρειαστεί την υποστήριξη της Αιγύπτου για την επίλυση της κρίσης στην Ανατολική Μεσόγειο, στην οποία η Τουρκία και η Ελλάδα είναι εγκλωβισμένες σε μια μάχη για τα θαλάσσια σύνορα.
«Το τελευταίο κομμάτι που τράβηξε τον Ερντογάν να επανέλθει με την Αίγυπτο ήταν το μεταβαλλόμενο περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι παλιοί αντίπαλοι της Τουρκίας, η Ελληνική Κύπρος και η Ελλάδα, είχαν πλέον συναντηθεί με νέους αντιπάλους το Ισραήλ και την Αίγυπτο και ο Ερντογάν συνειδητοποίησε ότι αυτός ο άξονας τεσσάρων χωρών θα μπορούσε να εμποδίσει την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο. επειδή μπορείς να τραβήξεις μια γραμμή από την Αθήνα στο Κάιρο που μπλοκάρει την Τουρκία», εξήγησε ο Δρ Cagaptay.
«Ας δούμε αν η Αίγυπτος συντάσσεται με την Τουρκία στη διαμάχη για την Ανατολική Μεσόγειο ή είναι ουδέτερη», πρόσθεσε.
Ένα από τα κύρια ζητήματα διαμάχης που χώρισε περαιτέρω την Τουρκία και την Αίγυπτο ήταν η υποστήριξή τους σε ανταγωνιστικές φατρίες στη Λιβύη. «Η Τουρκία και η Αίγυπτος είναι εγκλωβισμένες σε κάποιο στρατηγικό ανταγωνισμό εκεί, με την Αίγυπτο να υποστηρίζει τον Khalifa Haftar στα ανατολικά και την Τουρκία να υποστηρίζει τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση στην Τρίπολη», δήλωσε ο Δρ Cagaptay στο The New Arab.
«Είναι αρκετά σημαντικό ότι οι δύο χώρες τα καταφέρνουν και αυτό πιθανώς υποδηλώνει ότι πρόκειται να επιλύσουν κάποιες από τις διαφορές τους στη Λιβύη. Αυτό είναι καλό για τη σταθερότητα της Λιβύης. Θα έλεγα ότι η Τουρκία και η Αίγυπτος είναι οι δύο κύριες στρατιωτικές δυνάμεις που υπάρχουν στα δυτικά και ανατολικά της χώρας αντίστοιχα».
«Είναι αρκετά σημαντικό ότι οι δύο χώρες τα καταφέρνουν και αυτό πιθανώς υποδηλώνει ότι πρόκειται να επιλύσουν κάποιες από τις διαφορές τους στη Λιβύη. Αυτό είναι καλό για τη σταθερότητα της Λιβύης»
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι η Άγκυρα και το Κάιρο θα συνεργαστούν στενότερα όσον αφορά τη Λιβύη, όπου υποστηρίζουν αντίπαλες πλευρές. Οι υπουργοί Εξωτερικών της Αιγύπτου και της Τουρκίας επιβεβαίωσαν ότι μοιράζονται την κοινή επιθυμία να διεξαχθούν εκλογές στη Λιβύη και να αρθεί το αδιέξοδο.
Ο Δρ Dentice πρότεινε ότι οι δύο μεγαλύτερες στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή μπορούν να σχηματίσουν έναν μηχανισμό για την επίλυση των συνεχιζόμενων συγκρούσεων.
«Η Λιβύη θα μπορούσε να είναι το πρώτο βήμα. Η Τουρκία και η Αίγυπτος μπορεί να είναι σε θέση να αναπαράγουν αυτό το μοντέλο σε άλλες περιοχές, για παράδειγμα, στο Σουδάν ή στην ή στην Ανατολική Μεσόγειο»,
Δημοσίευση σχολίου