Λυγερός Σταύρος
Μετά από 20 και πλέον χρόνια στην εξουσία, ο Ερντογάν έχει εισέλθει στην τελική ευθεία προς τις κάλπες που θα κρίνουν την τύχη του. Πριν τον καταστροφικό σεισμό, είχε ως βασικό αντίπαλό του τον υπερπληθωρισμό, ο οποίος συρρικνώνει το διαθέσιμο εισόδημα των μικρομεσαίων νοικοκυριών. Άντε και σ’ αυτό να προστεθεί η αναπόφευκτη φθορά από την πολυετή άσκηση της εξουσίας.
Από την άλλη πλευρά, όμως, οι ψηφοφόροι του αναγνώριζαν ότι άλλαξε την Τουρκία, την μετέτρεψε σε βιομηχανική χώρα με ισχυρό παραγωγικό δυναμικό και γεωπολιτικά σε σημαντική περιφερειακή δύναμη, η οποία πλέον παίζει αυτόνομα για τον εαυτό της κι όχι ως προσάρτημα της Δύσης. Οι δημοσκοπήσεις έδειχναν μία μικρή διαφορά υπέρ του υποψηφίου της αντιπολίτευσης, ο οποίος τότε δεν είχε ορισθεί ακόμα.
Ο Ερντογάν, όμως, είχε χαρτιά να παίξει για να παραμείνει Πρόεδρος για μία ακόμα πενταετία. Πέρα από τις παροχές και τις υποσχέσεις, μπορούσε με μία μετρημένη νοθεία να αλλοιώσει το αποτέλεσμα για να βρεθεί από δεύτερος πρώτος. Η πραγματική διαφορά, άλλωστε, όλα είδειχναν πως θα ήταν σχετικά μικρή. Και μπορεί να οργανώσει μία νοθεία, επειδή ελέγχει απολύτως τους κρατικούς μηχανισμούς.
Στη φαρέτρα του είχε και τη δυνατότητα να στήσει μία επιθετική κίνηση για να παροξύνει τα ήδη οξυμένα εθνικιστικά αντανακλαστικά της τουρκικής κοινωνίας και κατ’ αυτόν τον τρόπο να την συσπειρώσει γύρω του. Τα δύο μέτωπα, στα οποία μπορούσε να εκδηλωθεί μία τέτοια τουρκική επιθετική κίνηση ήταν η βόρεια Συρία και το Αιγαίο, ενώ ήδη είχε προβεί σε τετελεσμένα στην Κύπρο.
Ο καταστροφικός σεισμός, όμως, δείχνει να τα έχει αλλάξει όλα. Η άμεση εκδήλωση της ελληνικής αλληλεγγύης άλλαξε άρδην το κλίμα για την Ελλάδα στην Τουρκία, καθιστώντας αδύνατο έναν στρατιωτικό τυχοδιωκτισμό, για τον οποίο, άλλωστε, ο Ερντογάν είχε έτσι κι αλλιώς ενδοιασμούς. Ο σεισμός, όμως, κατέστησε αδύνατη και τη στρατιωτική επέμβαση στη βόρεια Συρία, εκτός των άλλων και επειδή κι αυτή ισοπεδώθηκε από τον σεισμό.
Εκτός των ανωτέρων, ο σεισμός έπληξε καίρια και την υποψηφιότητα του Τούρκου προέδρου. Προφανώς, δεν ευθύνεται για το φυσικό φαινόμενο, αλλά ευθύνεται για την αναποτελεσματική κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού. Αυτό, όμως, που δικαίως του καταλογίζουν είναι η προστασία που το καθεστώς του παρείχε στους εγκληματίες κατασκευαστές των πολυκατοικιών, οι οποίες έπεσαν σαν να ήταν φτιαγμένες από τραπουλόχαρτα. Και οι πάνω από 100.000 νεκροί και αγνοούμενοι, καθώς και τα εκατομμύρια των αστέγων είναι μία πολύ βαριά ιστορία για να μην επηρεάσει την εκλογική συμπεριφορά όχι μόνο των πληγέντων, αλλά και των ψηφοφόρων στις άλλες περιοχές.
Δεν φθάνουν οι υποσχέσεις
Αν και είχε μία ισχυρή δικαιολογία να αναβάλει για λίγο τις εκλογές της 14ης Μαΐου, ο Ερντογάν δεν το έκανε. Έτσι, πάει προς τις κάλπες, εξαντλώντας όλα τα περιθώρια για παροχές και μοιράζοντας αφειδώς υποσχέσεις. Ό,τι και να πράξει, όμως, βρίσκεται σε πολύ μειονεκτική θέση. Το επιβεβαιώνουν και οι δημοσκοπήσεις, που δείχνουν διψήφιο προβάδισμα του Κιλιτσντάρογλου, παρότι μέχρι πρότινος εθεωρείτο συνταγή ήττας.
Κατά γενική ομολογία, ο αρχηγός του κεμαλικού κόμματος ως προσωπικότητα είναι γκρίζος και χωρίς μεγάλη απήχηση στον λαό, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δημιουργήσει ρεύμα νίκης. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ακσενέρ τον υποχρέωσε να δεσμευθεί πως εάν κερδίσει την εκλογή θα ορίσει ως αντιπροέδρους τους δημοφιλείς δημάρχους Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας, οι οποίοι είναι στελέχη του κόμματός του. Προφανώς, ο Κιλιτσντάρογλου δεν άλλαξε, αλλά άλλαξε η εικόνα του Ερντογάν στα μάτια του εκλογικού σώματος. Ο θυμός εναντίον του Ερντογάν είναι ορατός δια γυμνού οφθαλμού και έχει ήδη εκδηλωθεί.
Αυτός είναι ο ένας παράγοντας που δημιουργεί το μεγάλο δημοσκοπικό προβάδισμα. Ο άλλος είναι ότι μετά από συνεννοήσεις, το κουρδικό κόμμα HDP δεν θα κατεβάσει δικό του υποψήφιο και θα υποστηρίξει την υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου. Δεδομένου ότι στις βουλευτικές εκλογές οι Κούρδοι είχαν πάρει 12% και ο φυλακισμένος ηγέτης τους στις προηγούμενες προεδρικές είχε πάρει 8,4% είναι προφανές πως ο κουρδικός παράγοντας μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικός.
Όλα, λοιπόν, δείχνουν πως εάν ο Ερντογάν δεν οργανώσει εκτεταμένη νοθεία, μάλλον θα βρεθεί εκτός εξουσίας. Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα χειριστεί την κομβική στιγμή, που κοντοζυγώνει. Δεν δείχνει, άλλωστε, διατεθειμένος να αποσυρθεί, αποδεχόμενος ότι έφτασε πια στη δύση της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Φοβάται, κι όχι άδικα, ότι οι πολιτικοί του αντίπαλοι θα εγκαλέσουν αυτόν και την οικογένειά του για τα ουκ ολίγα πολιτικά και οικονομικά τους εγκλήματα. Όσο πλησιάζουν οι εκλογές, τόσο εντείνονται οι ανησυχίες πως θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να παραμείνει στο παλάτι του.
Τι θα κάνει ο Ερντογάν
Στις δημοκρατίες, οι ηγέτες δεν είναι παντοτινοί και όσοι ηττώνται σε εκλογές δεν ρίζνονται στα σκουπίδια. Η Τουρκία, όμως, δεν είναι δυτική χώρα. Ο Ερντογάν δεν είναι απλός Πρόεδρος Δημοκρατίας, έχει εγκαθιδρύσει καθεστώς. Όλες οι πτυχές της δημόσιας ζωής ελέγχονται από τα όργανά του. Χιλιάδες έχουν καταδικαστεί με την κατηγορία της εξύβρισης του Προέδρου! Ο Ερντογάν, λοιπόν, δεν είναι δυτικός πολιτικός. Είναι ανατολίτης με ψυχοσύνθεση “σουλτάνου”. Έχει ταυτίσει τον εαυτό του με την εξουσία και γι’ αυτό δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι είναι έτοιμος να αποδεχθεί την ήττα του. Με άλλα λόγια, μοιάζει να έχει εγκαταλείψει τον ρόλο του εκλεγμένου ηγέτη, ο οποίος κρίνεται από τον λαό και στέλνεται από αυτόν στο σπίτι του.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων, το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν και κατά πόσο θα αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν κατά τρόπο ομαλό, ή θα μεθοδεύσει κάποιου είδους εκτροπή. Δεν πρόκειται, άλλωστε, μόνο για απλή προσκόλληση στην εξουσία. Ο ίδιος και μέλη της οικογένειάς του έχουν εμπλακεί σε βαρύτατα σκάνδαλα. Οι δε αντίπαλοί του αδημονούν να τον υποχρεώσουν να λογοδοτήσει γι’ αυτά. Δεν πρόκειται μόνο για κραυγαλέα οικονομική διαφθορά. Πρόκειται και για αιματηρές προβοκάτσιες.
Η ακραία πολιτική πόλωση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια και στην τουρκική κοινωνία προδιαγράφει ποινική δίωξη του Ερντογάν, εάν χάσει τις εκλογές. Η πόλωση, μάλιστα, δυσκολεύει κάποια παρασκηνιακή συμφωνία για παροχή ασυλίας στον ίδιο και στην οικογένειά του, εάν παραδώσει ομαλά την εξουσία. Ο Ερντογάν δείχνει να μην εμπιστεύεται ούτε την αντιπολίτευση, αλλά ούτε και τους Αμερικανούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο εγγυητή.
Η 14η Μαΐου πλησιάζει. Κοντός ψαλμός αλληλούια, λοιπόν…
Αν και είχε μία ισχυρή δικαιολογία να αναβάλει για λίγο τις εκλογές της 14ης Μαΐου, ο Ερντογάν δεν το έκανε. Έτσι, πάει προς τις κάλπες, εξαντλώντας όλα τα περιθώρια για παροχές και μοιράζοντας αφειδώς υποσχέσεις. Ό,τι και να πράξει, όμως, βρίσκεται σε πολύ μειονεκτική θέση. Το επιβεβαιώνουν και οι δημοσκοπήσεις, που δείχνουν διψήφιο προβάδισμα του Κιλιτσντάρογλου, παρότι μέχρι πρότινος εθεωρείτο συνταγή ήττας.
Κατά γενική ομολογία, ο αρχηγός του κεμαλικού κόμματος ως προσωπικότητα είναι γκρίζος και χωρίς μεγάλη απήχηση στον λαό, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να δημιουργήσει ρεύμα νίκης. Αυτός είναι και ο λόγος που η Ακσενέρ τον υποχρέωσε να δεσμευθεί πως εάν κερδίσει την εκλογή θα ορίσει ως αντιπροέδρους τους δημοφιλείς δημάρχους Κωνσταντινούπολης και Άγκυρας, οι οποίοι είναι στελέχη του κόμματός του. Προφανώς, ο Κιλιτσντάρογλου δεν άλλαξε, αλλά άλλαξε η εικόνα του Ερντογάν στα μάτια του εκλογικού σώματος. Ο θυμός εναντίον του Ερντογάν είναι ορατός δια γυμνού οφθαλμού και έχει ήδη εκδηλωθεί.
Αυτός είναι ο ένας παράγοντας που δημιουργεί το μεγάλο δημοσκοπικό προβάδισμα. Ο άλλος είναι ότι μετά από συνεννοήσεις, το κουρδικό κόμμα HDP δεν θα κατεβάσει δικό του υποψήφιο και θα υποστηρίξει την υποψηφιότητα Κιλιτσντάρογλου. Δεδομένου ότι στις βουλευτικές εκλογές οι Κούρδοι είχαν πάρει 12% και ο φυλακισμένος ηγέτης τους στις προηγούμενες προεδρικές είχε πάρει 8,4% είναι προφανές πως ο κουρδικός παράγοντας μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικός.
Όλα, λοιπόν, δείχνουν πως εάν ο Ερντογάν δεν οργανώσει εκτεταμένη νοθεία, μάλλον θα βρεθεί εκτός εξουσίας. Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς θα χειριστεί την κομβική στιγμή, που κοντοζυγώνει. Δεν δείχνει, άλλωστε, διατεθειμένος να αποσυρθεί, αποδεχόμενος ότι έφτασε πια στη δύση της πολιτικής του σταδιοδρομίας. Φοβάται, κι όχι άδικα, ότι οι πολιτικοί του αντίπαλοι θα εγκαλέσουν αυτόν και την οικογένειά του για τα ουκ ολίγα πολιτικά και οικονομικά τους εγκλήματα. Όσο πλησιάζουν οι εκλογές, τόσο εντείνονται οι ανησυχίες πως θα κάνει ό,τι χρειάζεται για να παραμείνει στο παλάτι του.
Τι θα κάνει ο Ερντογάν
Στις δημοκρατίες, οι ηγέτες δεν είναι παντοτινοί και όσοι ηττώνται σε εκλογές δεν ρίζνονται στα σκουπίδια. Η Τουρκία, όμως, δεν είναι δυτική χώρα. Ο Ερντογάν δεν είναι απλός Πρόεδρος Δημοκρατίας, έχει εγκαθιδρύσει καθεστώς. Όλες οι πτυχές της δημόσιας ζωής ελέγχονται από τα όργανά του. Χιλιάδες έχουν καταδικαστεί με την κατηγορία της εξύβρισης του Προέδρου! Ο Ερντογάν, λοιπόν, δεν είναι δυτικός πολιτικός. Είναι ανατολίτης με ψυχοσύνθεση “σουλτάνου”. Έχει ταυτίσει τον εαυτό του με την εξουσία και γι’ αυτό δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι είναι έτοιμος να αποδεχθεί την ήττα του. Με άλλα λόγια, μοιάζει να έχει εγκαταλείψει τον ρόλο του εκλεγμένου ηγέτη, ο οποίος κρίνεται από τον λαό και στέλνεται από αυτόν στο σπίτι του.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων, το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν και κατά πόσο θα αφήσει τα πράγματα να εξελιχθούν κατά τρόπο ομαλό, ή θα μεθοδεύσει κάποιου είδους εκτροπή. Δεν πρόκειται, άλλωστε, μόνο για απλή προσκόλληση στην εξουσία. Ο ίδιος και μέλη της οικογένειάς του έχουν εμπλακεί σε βαρύτατα σκάνδαλα. Οι δε αντίπαλοί του αδημονούν να τον υποχρεώσουν να λογοδοτήσει γι’ αυτά. Δεν πρόκειται μόνο για κραυγαλέα οικονομική διαφθορά. Πρόκειται και για αιματηρές προβοκάτσιες.
Η ακραία πολιτική πόλωση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια και στην τουρκική κοινωνία προδιαγράφει ποινική δίωξη του Ερντογάν, εάν χάσει τις εκλογές. Η πόλωση, μάλιστα, δυσκολεύει κάποια παρασκηνιακή συμφωνία για παροχή ασυλίας στον ίδιο και στην οικογένειά του, εάν παραδώσει ομαλά την εξουσία. Ο Ερντογάν δείχνει να μην εμπιστεύεται ούτε την αντιπολίτευση, αλλά ούτε και τους Αμερικανούς, οι οποίοι θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο εγγυητή.
Η 14η Μαΐου πλησιάζει. Κοντός ψαλμός αλληλούια, λοιπόν…
Δημοσίευση σχολίου