Τσιλιόπουλος Ευθύμιος
Οι Κούρδοι είναι μια ξεχωριστή εθνότητα κατατετμημένη σε τέσσερα κράτη της Μέσης Ανατολής, που αριθμεί περίπου 30-35 εκατομμύρια ανθρώπους. Η περιοχή που κατοικούν, αναφέρεται στους χάρτες εδώ και αιώνες ως Κουρδιστάν, εκτείνεται σήμερα στη νοτιοανατολική Τουρκία, στο βόρειο Ιράκ, στη βόρεια Συρία και στο βορειοδυτικό Ιράν. Τα δύο τρίτα σχεδόν των Κούρδων κατοικούν στην Τουρκία, όπου αποτελούν πάνω από το 20% του τουρκικού πληθυσμού. Είναι, ίσως, η τελευταία μεγάλη εθνότητα που δεν την αφήνουν να έχει τη δική της πατρίδα, εξου και το Κουρδικό Ζήτημα.
Το πριν από 70 χρόνια Σύνταγμα του Κεμάλ αρνήθηκε την ύπαρξη διακριτών εθνοτικών ομάδων στην Τουρκία. Ως αποτέλεσμα, κάθε έκφραση εθνοτικής ταυτότητας από τους Κούρδους (καθώς και άλλες μειονότητες στην Τουρκία) καταπιέστηκε σκληρά. Μέχρι το 1991, η χρήση της κουρδικής γλώσσας (αν και διαδεδομένη) ήταν παράνομη. Μέχρι σήμερα, κάθε συζήτηση που υπαινίσσεται το κουρδικό εθνικό αίτημα θεωρείται ότι υποθάλπει αυτονόμηση και δικαιολογεί φυλάκιση.
Η Άγκυρα στρέφεται με σκληρότητα εναντίον των κουρδικών πολιτικών κομμάτων, τα οποία συχνά κηρύσσονται εκτός νόμου και τα στελέχη τους φυλακίζονται για “εγκλήματα γνώμης”. Το 1994, η Leyla Zana (πρώτη γυναίκα κουρδικής καταγωγής που εκλέχθηκε στο τουρκικό Κοινοβούλιο) καταδικάστηκε σε 15 χρόνια για “αυτονομιστικό λόγο”. Το κόμμα της απαγορεύτηκε.
Τον περασμένο Ιούνιο οι ηγέτες του τρίτου σε μέγεθος κόμματος στην Τουρκία (του κουρδικού HDP) καταδικάστηκαν σε ποινή φυλάκισης πολλών ετών για υποτιθέμενη σχέση με το ΡΚΚ. Τα αποδεικτικά στοιχεία των εισαγγελέων αποτελούνταν από δελτία Τύπου που βρέθηκαν στα γραφεία του HDP και τα οποία είχαν σταλεί από πρακτορείο ειδήσεων προσκείμενο στο PKK! Προς το παρόν η προσπάθεια του Ερντογάν να κλείσει το κουρδικό HDP δεν έχει περάσει από το Συνταγματικό Δικαστήριο, με αποτέλεσμα ο Μπαχτσελί να ζητάει την παύση και του Συνταγματικού Δικαστηρίου!
Ο αγώνας των Κούρδων είναι κλασικά εθνικοαπελευθερωτικός. Η Άγκυρα συστηματικά παρακρατεί πόρους από τις κουρδικές περιοχές, τις οποίες έχει καταδικάσει σε χρόνια υπανάπτυξη. Οι νοτιοανατολικές επαρχίες είναι πίσω και από τις άλλες επαρχίες της Ανατολίας και βέβαια δεν συγκρίνονται με τη συγκριτικά πολύ πιο αναπτυγμένη οικονομικά δυτική Τουρκία.
ΡΚΚ και PYD
Εδώ και πολλά χρόνια, το ΡΚΚ έχει χαρακτηριστεί από ΗΠΑ και ΕΕ “τρομοκρατική οργάνωση”. Αυτό είχε συμβεί κατ’ απαίτηση της τότε γεωπολιτικά πολύτιμης Τουρκίας. Πέρυσι, βελγικό δικαστήριο, αποφάσισε ότι το ΡΚΚ δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση. Η βελγική κυβέρνηση, όμως, δεν ανέστειλε τον χαρακτηρισμό. Το ΡΚΚ, πάντως, διεξάγει από το 1985 αντάρτικο εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, αλλά δεν ασκεί τρομοκρατία. Βομβιστικές επιθέσεις κατά πολιτικών στόχων έχουν γίνει μόνο από την οργάνωση “Γεράκια του Κουρδιστάν”, η οποία δεν ανήκει στο ΡΚΚ.
Το πόσο σύνθετο είναι το πρόβλημα φαίνεται στη βόρεια Συρία. Το τοπικό κουρδικό PYD ήταν παραδοσιακά το παρακλάδι του ΡΚΚ στην περιοχή. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία συμμάχησαν μαζί του στον πόλεμο εναντίον του ISIS, επειδή οι Κούρδοι ήταν οι μόνοι που έχυσαν ποταμούς αίματος και επέτυχαν να συντρίψουν τους τζιχαντιστές. Για τη Δύση το PYD είναι πολύτιμος σύμμαχος, ενώ το ΡΚΚ “τρομοκρατική οργάνωση”! Πρόκειται για αφόρητη υποκρισία, δεδομένου ότι μαχητές του ΡΚΚ πολεμούν και από τις γραμμές του PYD.
Σύμφωνα με τον με τον καρδιολόγο και διπλωματικό εκπρόσωπο του PYD στην Ευρώπη Ιμπραχήμ Μουσλέμ, «το ΡΚΚ παραμένει το κύριο κουρδικό κόμμα. Έχει πολλούς ανοιχτούς, αλλά και μύχιους υποστηρικτές, ανάμεσα σε όλους τους Κούρδους. Πολλές άλλες οργανώσεις και κόμματα ιδρύθηκαν με το πρότυπο του ΡΚΚ. Το ΡΚΚ αποτελεί μια πολύ σημαντική εθνικοαπελευθερωτική δύναμη».
Το PYD είναι ένα κουρδικό δημοκρατικό κόμμα, ιδρυτικό μέλος του Εθνικού Φορέα Συντονισμού για τη Δημοκρατική Αλλαγή και περιγράφεται από το Κέντρο Μέσης Ανατολής του ιδρύματος Carnegie ως «ένα από τα πιο σημαντικά κουρδικά κόμματα της αντιπολίτευσης στη Συρία». Όπως προαναφέρθηκε, το πολιτικό κόμμα των Κούρδων της Συρίας ιδρύθηκε ως συριακό παράρτημα του PKK το 2003 και οι δύο οργανώσεις εξακολουθούν να είναι στενά συνδεδεμένες μέσω της Ένωσης Κοινοτήτων του Κουρδιστάν.
Κουρδικό Ζήτημα και ΡΚΚ
Ο ένοπλος αγώνας δεκαετιών εναντίον του τουρκικού κράτους έχουν μετατρέψει το ΡΚΚ σε “φάρο” για τους Κούρδους παγκοσμίως. Αν και τόσο το μετακεμαλικό όσο και το ερντογανικό καθεστώς έχουν βυθίσει τις κουρδικές επαρχίες στο αίμα και στο κοινωνικό χάος δεν έχουν καταφέρει να κάμψουν τη θέληση των Κούρδων για εθνική ελευθερία. Στη διάρκεια αυτού του ανταρτοπολέμου δεκάδες χιλιάδες πολίτες έχουν χάσει τις ζωές τους και εκατοντάδες κουρδικά χωριά και κωμοπόλεις έχουν καταστραφεί και ερημωθεί. Το αντάρτικο, όμως, επιβιώνει και προκαλεί αιμορραγία στον τουρκικό στρατό, παρά τη συντριπτική υπεροχή του τελευταίου σε όπλα και αριθμό στρατιωτών.
Όπως προαναφέραμε, Κούρδοι δεν βρίσκονται μόνο στην Τουρκία. Το βόρειο Ιράκ κατοικείται σχεδόν αποκλειστικά από Κούρδους, οι οποίοι είχαν αποκτήσει αυτονομία το 1970, αλλά το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν την είχε καταλύσει με λουτρό αίματος. Η απόφαση 688 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ το 1991 δημιούργησε ασφαλές καταφύγιο. Οι ΗΠΑ δημιούργησαν μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από το βόρειο Ιράκ, αφήνοντας, όμως, εκτός όχι μόνο τη Μοσούλη, αλλά και κουρδικές περιοχές, όπως το Κιρκούκ και η Σουλεϊμανίγια.
Το κουρδικό βόρειο Ιράκ ελεγχόταν από δύο παραδοσιακές φατρίες, που μετεξελίχθηκαν σε κόμματα, το Κουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα (KDP) του Μπαρζανί και η Πατριωτική Ένωση του Κουρδιστάν (PUK) του Ταλαμπανί. Στα δυσπρόσιτα βουνά του ιρακινού Κουρδιστάν, όμως, βρίσκουν καταφύγιο η ηγεσία και αντάρτες του ΡΚΚ. Αυτό ωθεί την Τουρκία να διεξάγει επιχειρήσεις παραβιάζοντας την εδαφική ακεραιότητα του Ιράκ. Αν και η Βαγδάτη διαμαρτύρεται η παρούσα κατάσταση της χώρας δεν της επιτρέπει να κάνει κάτι πιο δραστικό. Στο Ερμπίλ, η τοπική κουρδική κυβέρνηση του Μπαρζανί “μασάει τα λόγια της” σχετικά με τη τουρκική παρουσία.
ΡΚΚ, Μπαρζανί και Ιράν
Οι σχέσεις της κυβέρνησης Μπαρζανί με το ΡΚΚ δεν είναι καλές, αλλά δεν είναι και μηδενικές. Αυτό για δύο λόγους: Πρώτον, το “φεουδαρχικό” καθεστώς του Ερμπίλ βλέπει το ΡΚΚ σαν δυνητικό αντίπαλο. Το ΡΚΚ είναι ένα αριστερόστροφο προοδευτικό λαϊκό κίνημα που θέλει άμεση δημοκρατία και ελευθερίες για τους πολίτες. Δεύτερον, το Ερμπίλ έχει στενές οικονομικές σχέσεις με την Άγκυρα και ταυτόχρονα την φοβάται. Είναι ένα σύστημα κατακερματισμένο ανάμεσα σε φυλές και μεσαιωνικούς θεσμούς.
Σε πρόσφατη συνέντευξη του ο πραγματικός ηγέτης του ΡΚΚ μετά τη σύλληψη του Οτσαλάν, ο Μουράτ Καραγιλάν, αναφέρθηκε στις τριβές και τις αψιμαχίες με το Ερμπίλ: «Βλέπουμε την κατάσταση στην προοπτική της… Εάν δεν επιτύχουμε μια σφαιρική σκέψη στον ιστορικό χρόνο, όλοι θα χάσουμε. Οι υπολογισμοί μας πρέπει να γίνονται με βάση το συμφέρον του Κουρδιστάν». Ο ίδιος τόνισε ότι ακόμα κι αν δεν έχει εδραιωθεί η ενότητα, δεν πρέπει να διευκολύνεται η Τουρκία.
Βαγδάτη και Ερμπίλ, παρόλο που έχουν αρκετά σημεία τριβής μεταξύ τους, προσπαθούν να τα βρουν, καθώς απέναντί τους είναι η Τουρκία. Η ιρακινή κυβέρνηση βρίσκεται στο έλεος φιλοϊρανικών πολιτοφυλακών και μιας απίθανα πολύπλοκης πολιτικής κατάστασης όπου όλες οι φυλετικές, κοινοτικές, παραστρατιωτικές και άλλες οντότητες ασκούν επικαλυπτόμενες εξουσίες αυθαίρετα. Αυτή η κατάσταση συρρικνώνει τα περιθώρια αντίδρασης της Βαγδάτης.
Εκτός από τους Κούρδους του Ιράκ, Κούρδοι ζουν και στο Ιράν. H CIA θεωρεί ότι περίπου 10% του ιρανικού πληθυσμού είναι κουρδικής καταγωγής, αποτελώντας την τρίτη πολυπληθέστερη εθνοτική ομάδα της χώρας, αριθμώντας περίπου οκτώ εκατομμύρια. Στην πλειονότητά τους οι Κούρδοι του Ιράν είναι σουνίτες και μάλιστα με πολύ πιο φιλελεύθερες αντιλήψεις σε σχέση με το καθεστώς.
Επίσης, για δεκαετίες υφίστανται καταπίεση. Το ισλαμικό καθεστώς συνεχίζει την καταπίεση που ασκούσε το καθεστώς του Σάχη. Φροντίζει να συλλαμβάνει και να θανατώνει κάποιους ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Στο βόρειοδυτικό τμήμα του Ιράν δρα εδώ και δεκαετίες αντάρτικο που οργάνωση, που συνδέεται με το ΡΚΚ. Εναντίον του η Τεχεράνη πραγματοποιεί τακτικά επιδρομές, αλλά η ένταση του αντάρτικού εξαρτάται και από τις συνολικές σκοπιμότητες του κουρδικού εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος και στην Τουρκία και στη Συρία.
Κούρδοι και Τουρκία
«Οι Κούρδοι δεν μπορούν να ανοίξουν όλα τα θέματα ταυτόχρονα, όπως π.χ. του Ιράν. Ο μεγαλύτερος εχθρός των Κούρδων είναι η Τουρκία, αν λυθεί αυτό θα λυθούν μετά όλα», δήλωσε στο SLpress.gr ο εκπρόσωπος των Κούρδων της Συρίας Ιμπραχήμ Μουσλέμ. Όντως, το γεγονός ότι η Τουρκία συνεχίζει να κατέχει περιοχές της Συρίας, οι οποίες κατοικούνται από Κούρδους, δημιουργεί ζώνες στις οποίες επιχειρείται μια αλλοίωση του πληθυσμιακού δυναμικού με την βίαιη μετακίνηση Κούρδων και την εγκατάσταση Αράβων και κυρίως τζιχαντιστών που έχουν συμμαχήσει με την Άγκυρα.
Κατέχοντας περιοχές στη βόρεια Συρία, οι Τούρκοι δημιουργούν μια de facto ζώνη, η οποία δεν επιτρέπει την άμεση πρόσβαση μεταξύ των Κούρδων σε Συρία και Ιράκ με τους κουρδικούς πληθυσμούς στην Τουρκία. Ταυτόχρονα οι μισθοφόροι τζιχαντιστές, με την ανοχή του τουρκικού στρατού, κλέβουν, βιάζουν, βιαιοπραγούν και σκοτώνουν Κούρδους, αλλά και γηγενείς Άραβες.
Η εκδίωξη των κατοχικών δυνάμεων της Τουρκίας από τη βόρεια Συρία θα δημιουργήσει άλλες συνθήκες για την ανάδειξη των κουρδικών αιτημάτων για περισσότερη αυτονομία και ίσως την δημιουργία κράτους, που αποτελεί το νούμερο ένα εφιάλτη της Άγκυρας η οποία έχτισε και συνεχίζει να χτίζει το εθνικό της όραμα στην μη-ύπαρξη του “άλλου”, εν προκειμένω του κουρδικού έθνους.
«Το να καταλάβουμε το Αφρίν δεν είναι εύκολο. Δύσκολο θα είναι. Αλλά αν κλείσει ο εναέριος χώρος για τους Τούρκους, θα υπερισχύσουμε. Έχουν πολλά όπλα, αλλά είμαστε καλύτεροι μαχητές. Μην ξεχνάτε πήρε 58 ημέρες στον πάνοπλο τουρκικό στρατό να καταλάβει την περιοχή σε αγώνα εκ του συστάδην, όχι σε αντάρτικο» καταλήγει ο Μουσλέμ. Όπως πολλοί αναλυτές συμπεραίνουν –και οι Κούρδοι επαναλαμβάνουν– οι πρόσφατες αποτυχίες των Τούρκων στο Γκαρέ δείχνουν ότι οι Τούρκοι μόνο ανίκητοι δεν είναι. Ως εκ τούτου, ένας επιδέξιος και αποφασισμένος αντίπαλος, όπως οι Κούρδοι αντάρτες, μπορεί να τους κλονίσει.
Δημοσίευση σχολίου